Wyzwania i trudności w prowadzeniu badań z osobami głuchoniewidomymi

Tomasz Kasprzak

doi:10.18778/1733-8069.18.3.06

Authors

Tomasz Kasprzak University of Białystok https://orcid.org/0000-0003-0955-3464

DOI:

https://doi.org/10.18778/1733-8069.18.3.06

Keywords:

deafblindness, deaf-blind persons, qualitative research, disability

Abstract

Deafblindness is one of the most serious disabilities occurring in humans and has significant consequences for the affected person, namely in their development, in getting to know themselves and the surrounding reality, and in communication. The article is devoted to the presentation of experiences gained from conducting research with the participation of deaf-blind people. It shows that qualitative research can play an important role in understanding the social world of deaf-blind people. The specificity of the coupled sensory disability is presented. The article also explains the use of qualitative methods in the examination of deaf-blind people. Additionally, the research conducted so far with deaf-blind persons is overviewed, and the choice of the interpretative paradigm is justified. The issue of searching for deaf-blind people for examination is discussed, too. It is also substantiated why the understanding interview technique proposed by Jean-Claude Kaufmann was used for this type of research. An important issue was also to indicate how deaf-blind persons were provided with appropriate conditions for the implementation of the research in question.

Downloads

Download data is not yet available.

Author Biography

Tomasz Kasprzak, University of Białystok

Dr, asystent naukowo-dydaktyczny w Zakładzie Pedagogiki Społecznej na Wydziale Nauk o Edukacji Uniwersytetu w Białymstoku. Główne obszary jego zainteresowań to socjologia niepełnosprawności i surdotyflopedagogika.

References

Babbie Earl (2004) Badania społeczne w praktyce. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar

Benisz Małgorzata (2006) Komunikacja przez dotyk – głuchoniewidomi [w:] Jacek J. Błeszyński, red., Alternatywne i wspomagające metody komunikacji. Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls, s. 285–306.
Google Scholar

Bruce Susan M. (2002) Impact of a communication intervention model on teachers practice with children who are congenitally deafblind. „Journal of Visual Impairment and Blindness”, no. 96, s. 154–168.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1177/0145482X0209600304

Bruce Susan M. (2003) The importance of shared communication forms. „Journal of Visual Impairment and Blindness”, no. 97, s. 106–109.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1177/0145482X0309700206

Burrell Gibson, Morgan Gareth (1979) Sociological Paradigms and Organisational Analysis. Elements of the Sociology of Corporate Life. Burlington: Ashgate Publishing Company.
Google Scholar

Całek Grzegorz (2020) Wybrane problemy i dylematy etyczne w badaniach z udziałem rodziców dzieci z zespołem Aspergera. „Przegląd Socjologiczny”, nr 69, s. 151–167 https://doi.org/10.26485/PS/2020/69.3/7
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.26485/PS/2020/69.3/7

Celmer-Domańska Joanna (2008) Metoda Lorma [w:] Marzenna Zaorska, red., Komunikacja alternatywna osób głuchoniewidomych. Toruń: Wydawnictwo Edukacyjne „Akapit”, s. 162–170.
Google Scholar

Correa-Torres Silvia (2008) Nature of the social experiences of students with deaf-blindness who are educated in inclusive settings. „Journal of Impairment and Blindness”, no. 102, s. 273–280.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1177/0145482X0810200503

Cuprjak Magdalena (2016) Paradygmaty w perspektywie zmian społecznych. Zarys problematyki. „Rocznik Andragogiczny”, nr 23, s. 251–265 https://doi.org/10.12775/RA.2016.013
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.12775/RA.2016.013

Czyżewski Marek (2013) Socjologia interpretatywna i metoda biograficzna: przemiana funkcji, antyesencjalistyczne wątpliwości oraz sprawa krytyki. „Przegląd Socjologii Jakościowej”, t. 9, nr 4, s. 14–27.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.18778/1733-8069.9.4.02

Gąciarz Barbara, Giermanowska Ewa (2009) Zatrudniając niepełnosprawnych. Wiedza, opinia i doświadczenia pracodawców. Warszawa: Instytut Spraw Publicznych.
Google Scholar

Giddens Anthony (2009) Nowe zasady metody socjologicznej. Kraków: Zakład Wydawniczy „Nomos”.
Google Scholar

Giermanowska Ewa (2016) Kulturowe uwarunkowania zatrudnienia osób niepełnosprawnych na otwartym rynku pracy. „Niepełnosprawność – Zagadnienia, Problemy, Rozwiązania”, nr IV(21), s. 81–96.
Google Scholar

Giermanowska Ewa, Kumaniecka-Wiśniewska Agnieszka, Racław Mariola, Zakrzewska-Manterys Elżbieta (2015) Niedokończona emancypacja. Wyjście niepełnosprawnych absolwentów szkół wyższych na rynek pracy. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.31338/uw.9788323519416

Giermanowska Ewa (red.) (2007a) Młodzi niepełnosprawni o sobie. Rodzina, edukacja, praca. Warszawa: Instytut Spraw Publicznych.
Google Scholar

Giermanowska Ewa (red.) (2007b) Młodzi niepełnosprawni – aktywizacja zawodowa i nietypowe formy zatrudnienia. Warszawa: Instytut Spraw Publicznych.
Google Scholar

Głębocka Dobroniega (2019) Problemy niepełnosprawności i reakcje z obszaru pracy socjalnej [w:] Krzysztof Frysztacki, red., Praca socjalna. 30 wykładów. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, s. 309–333.
Google Scholar

Jakoniuk-Diallo Anna (2020) Formy komunikacji wykorzystywane w porozumiewaniu się osób głuchoniewidomych. „Studia Edukacyjne”, nr 57, s. 76–75 https://doi.org/10.14746/se.2020.57.5
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.14746/se.2020.57.5

Kamenopoulou Leda (2012) A study on the inclusion of deaf blind young people in mainstream schools: key findings and implications for research and practice. „British Journal of Special Education”, no. 39, s. 137–145.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1111/j.1467-8578.2012.00546.x

Kasprzak Tomasz (2019) Problematyka głuchoślepoty w przestrzeni współczesnej pedagogiki specjalnej w Polsce i Republice Czeskiej. „Niepełnosprawność. Dyskursy Pedagogiki Specjalnej”, nr 33, s. 170–181 https://doi.org/10.4467/25439561.NP.19.012.10487
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.4467/25439561.NP.19.012.10487

Kasprzak Tomasz (2021) Głuchoniewidomi jako (nie)widoczna i (nie)słyszalna grupa osób z niepełnosprawnością – komunikat z badań. „Niepełnosprawność. Dyskursy Pedagogiki Specjalnej”, nr 42, s. 146–167.
Google Scholar

Kaufmann Jean-Claude (2010) Wywiad rozumiejący. Warszawa: Oficyna Naukowa.
Google Scholar

Kawczyńska-Butrym Zofia (1994) Rodziny osób niepełnosprawnych. Raport z badań. Warszawa: Instytut Filozofii i Socjologii Polskiej Akademii Nauk.
Google Scholar

Kawczyńska-Butrym Zofia (1996) Niepełnosprawność. Specyfika pomocy społecznej. Seria „Biblioteka Pracownika Socjalnego”. Warszawa: Interart.
Google Scholar

Kowalska Beata, Król Agnieszka, Migalska Aleksandra, Warat Marta (2014) Studia nad niepełnosprawnością a wyobraźnia socjologiczna. „Studia Socjologiczne”, nr 2(213), s. 225–250.
Google Scholar

Kozłowski Grzegorz, Książek Małgorzata (2017) Kim jest osoba głuchoniewidoma – sposoby definiowania w Polsce [w:] Ewa Domagała-Zysk, Grzegorz Wiącek, Małgorzata Książek, red., Świat osób głuchoniewidomych. Wyzwania współczesności. Lublin: Wydawnictwo „Episteme”, s. 25–40.
Google Scholar

Lofland John, Snow David A., Anderson Leon, Lofland Lyn H. (2009) Analiza układów społecznych. Przewodnik po badaniach jakościowych. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Google Scholar

Majewski Tadeusz (1979) Zagadnienia rehabilitacyjne głuchoniewidomych. Warszawa: Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich.
Google Scholar

Mapping opportunities for deafblind people across Europe. Government and voluntary sector responses to the growing issue of deafblindness in Europe (2014) http://deafblindindicators.eu/wp-content/uploads/2016/05/1_1Final-report-Mapping-opportunities_0315.pdf [dostęp: 2.08.2021].
Google Scholar

Niedbalski Jakub (2017) Wymiary, konteksty i wzory karier. Proces stawania się sportowcem przez osoby z niepełnosprawnością fizyczną – analiza społecznych mechanizmów (re)konstruowania tożsamości. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Google Scholar

Niedbalski Jakub (2020) Zastosowanie metod jakościowych w badaniach osób z niepełnosprawnością – przykład etnografii opartej na procedurach metodologii teorii ugruntowanej [w:] Grzegorz Całek, Jakub Niedbalski, Dorota Żuchowska-Skiba, red., Jak badać zjawisko niepełnosprawności. Szanse i zagrożenia założeń teoretycznych i metodologicznych studiów nad niepełnosprawnością. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, s. 111–128.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.18778/8142-757-9.08

Ostrowska Antonina (1994) Niepełnosprawni w społeczeństwie. Postawy społeczeństwa polskiego wobec ludzi niepełnosprawnych (raport z badań). Warszawa: Instytut Filozofii i Socjologii Polskiej Akademii Nauk.
Google Scholar

Ostrowska Antonina, Sikorska Joanna, Gąciarz Barbara (2001) Osoby niepełnosprawne w Polsce w latach dziewięćdziesiątych. Warszawa: Instytut Spraw Publicznych.
Google Scholar

Petroff Jerry G. (2001) National Transition Follow-Up Study of Youth Identified as Deafblind: Parent Perspectives. Monmouth: NTAC Briefing Paper.
Google Scholar

Racław Mariola (2018) Sprawny badacz wśród niepełnosprawnych badaczy. Wybrane etyczne i polityczne ograniczenia procesu gromadzenia i upowszechniania danych. „Societas/Communitas”, nr 26, s. 161–180.
Google Scholar

Rowland Charity, Schweiget Philip (1989) Tangible Symbols: Symbolic Communication for individuals with Multisensory Impairments. „Augmentative and Alternative Communication”, no. 5, s. 226–234.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1080/07434618912331275276

Sokołowska Magdalena, Ostrowska Antonina (1976) Socjologia kalectwa i rehabilitacji: wybrane problemy. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Google Scholar

Szluz Beata (2018) „Dokąd zmierzamy” – badania nad niepełnosprawnością w ujęciu interdyscyplinarnym. „Societas/Communitas”, nr 26(2), s. 23–26.
Google Scholar

Wojda Piotr, Kozłowski Grzegorz (2021) Wspieranie osób głuchoniewidomych w komunikowaniu się i przewodnictwie w świetle polskich rozwiązań prawnych i nowych propozycji. „Rocznik Przekładoznawczy”, nr 16, s. 229–255 https://doi.org/10.12775/RP.2021.011
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.12775/RP.2021.011

Wołowicz Agnieszka (2018) Badania partycypacyjne jako odpowiedź na założenia społecznego modelu niepełnosprawności? „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia de Cultura”, nr 10(1), s. 165–177 https://doi.org/10.24917/20837275.10.1.13
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.24917/20837275.10.1.13

Zaorska Marzenna (2002) Głuchoniewidomi w Polsce – specjalna pomoc, edukacja, rehabilitacja. Olsztyn: Wydawnictwo Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego.
Google Scholar

Zaorska Marzenna (2010) Edukacja i rehabilitacja osób głuchoniewidomych w Polsce i Rosji (rozwój i stan obecny). Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
Google Scholar

Zaorska Marzenna (2014) Organizacja oraz realizacja badań naukowych osób dorosłych z niepełnosprawnością sprzężoną (na przykładzie osób głuchoniewidomych) za granicą – możliwości i ograniczenia. „Przegląd Badań Edukacyjnych”, nr 18, s. 91–102 https://doi.org/10.12775/PBE.2014.007
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.12775/PBE.2014.007