Badacz jako gość
DOI:
https://doi.org/10.18778/1733-8069.12.3.04Słowa kluczowe:
etnografia, praktyka badawcza, etyka, gościnność, gośćAbstrakt
Do analizy i interpretacji pozycji badacza w terenie w artykule użyto pojęć „gość” i „gościnność”. Jednym z milcząco przyjmowanych założeń podejścia etnograficznego jest gościnność osób badanych wobec antropologa. Korzystając z antropologicznych i filozoficznych koncepcji gościnności, w tekście przedstawiono różne wymiary relacji gospodarz–gość (nierówność, zażyłość i zarządzanie reputacją), dążąc do problematyzacji relacji badacz–badany. Pokazano etyczne i poznawcze konsekwencje usytuowania badacza w pozycji gościa: zacieranie się granic między tym co osobiste a tym co profesjonalne, potencjalny konflikt lojalności oraz nadmierną kontrolę badanych nad badaczem. Rozpatrzona jest także sytuacja braku gościnności i braku dostępu do terenu, którą proponuje się uznać za normę, a nie anomalię w praktyce badawczej antropologa. Celem artykułu jest zaproponowanie bardziej pragmatycznej wizji badań etnograficznych i zwrócenie uwagi na strukturalne uwarunkowania relacji badacz–badany, niebędące wynikiem wyborów etycznych jednostek.
Pobrania
Bibliografia
Bellier Irene (2006) Antropologia instytucji: od mikrokosmosu do społeczeństwa globalnego. Przełożyła Urszula Filimon-Kucharska [w:] Agnieszka Chwieduk, Adam Pomieciński, red., Francuska antropologia kulturowa wobec problemów współczesnego świata. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, s. 89–117.
Google Scholar
Benedict Ruth (2003) Wzory kultury. Przełożył Jerzy Prokopiuk. Warszawa: Wydawnictwo Muza.
Google Scholar
Buscatto Marie (2008) Who Allowed You To Observe? A Reflexive Overt Organizational Ethnography. „Qualitative Sociology Review”, vol. 4, no. 3 [dostęp 12 marca 2013 r.]. Dostępny w Internecie http://www.qualitativesociologyreview.org/ENG/archive_eng.php
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.18778/1733-8077.4.3.03
Červinková Hanna (2012) Badania w działaniu i zaangażowana antropologia edukacyjna. „Teraźniejszość–Człowiek–Edukacja”, t. 1, nr 57, s. 7–18.
Google Scholar
Chomczyński Piotr (2006) Wybrane problemy etyczne w badaniach.
Google Scholar
Obserwacja uczestnicząca ukryta. „Przegląd Socjologii Jakościowej”, t. 2, nr 1, s. 68–87 [dostęp 2 lutego 2013 r.]. Dostępny w Internecie http://www.qualitativesociologyreview.org/PL/archive_pl.php
Google Scholar
Derrida Jacque (2000) Of Hospitality. Przełożyła Rachel Bowlby. Stanford: Stanford University Press.
Google Scholar
Galasińska Aleksandra, Horolets Anna (2010) Migracja jako wielka narracja w zderzeniu z „opowieściami emigranckimi”: przypadek dyskusji o emigracji do Wielkiej Brytanii na forum internetowym [w:] Halina Grzymała-Moszczyńska, Anna Kwiatkowska, Joanna Roszak, red., Drogi i bezdroża. Migracje Polaków w Unii Europejskiej po 1 maja 2004 roku. Analiza psychologiczno-socjologiczna. Kraków: Nomos, s. 55–69.
Google Scholar
Geertz Clifford (2005) Dzieło i życie. Antropolog jako autor. Przełożyli Ewa Dżurak, Sławomir Sikora. Warszawa: Wydawnictwo KR.
Google Scholar
Goffman Alice (2014) On the Run: Fugitive Life in an American City. London, Chicago: University of Chicago Press.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.7208/chicago/9780226136851.001.0001
Hannerz Ulf (1998) Other Transnationals. Perspective Gained from Studying Sideways. „Paideuma”,vol. 44, s. 109–123.
Google Scholar
Herzfeld Michael (1987) „As in your own house”: hospitality, ethnography, and the stereotype of Mediterranean society [w:] David G.
Google Scholar
Gilmore, ed., Honor and shame and the unity of the Mediterranean. Washington: American Anthropological Association, s. 75–89.
Google Scholar
Herzfeld Michael (2012) Afterword: reciprocating the hospitality of these pages. „Journal of the Royal Anthropological Institute (N.S.)”, vol. 18(S1), s. S210–S217.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1111/j.1467-9655.2012.01773.x
Heuser Eric A. (2012) Befriending the Field: culture and friendships in development worlds. „Third World Quarterly”, vol. 33, no. 8, s. 1423–1437.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1080/01436597.2012.698108
Humphrey Caroline (2012) Hospitality and tone: holding patterns for strangeness in rural Mongolia. „Journal of the Royal Anthropological Institute (N.S.)”, vol. 18(S1), s. S63–S75.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1111/j.1467-9655.2012.01761.x
Irwin Katherine (2006) Into the Dark Heart of Ethnography: The Lived Ethics and Inequality of Intimate Field Relationships. „Qualitative Sociology”, vol. 29, s. 155–175.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1007/s11133-006-9011-3
Kleszcz Irena (2004) Wykorzystanie ukrytej obserwacji uczestniczącej w badaniu stylu życia szarej strefy. „Kultura i Społeczeństwo”, t. 2, s. 189–202.
Google Scholar
Kostera Monika (2003) Antropologia organizacji. Metodologia badań terenowych. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar
Kuper Adam (2005) Kultura: model antropologiczny. Przełożyła Izabela Kołbon. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Google Scholar
Mauss Marcel ([1950] 2007) Szkic o darze. Forma i podstawa wymiany w społeczeństwach archaicznych. Przełożył Krzysztof Pomian [w:] Ewa Nowicka, Małgorzata Głowacka-Grajper, red., Świat człowieka, świat kultury. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, s. 107–168.
Google Scholar
Marcus George E. (1995) Ethnography in/of the world system: The emergence of multi-sited ethnography. „Annual Review of Anthropology”, vol. 24, s. 95–117.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1146/annurev.an.24.100195.000523
Miszewski Kamil (2007) Kiedy badacz jest tajnym agentem. O postrzeganiu niejawnej obserwacji uczestniczącej jako etycznie problematycznej, metodach badań ilościowych, zakulisowych wymiarach życia społecznego i ich związku ze wszystkim tym, o czym przed chwilą. „Przegląd Socjologii Jakościowej”, t. 3, nr 2, s. 33–62 [dostęp 15 marca 2013 r.]. Dostępny w Internecie: http://www.qualitativesociologyreview.org/PL/archive_pl.php
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.18778/1733-8069.3.2.03
Molz Jennie G. (2013) Cosmopolitans on the Couch. Mobile Hospitality and the Internet [w:] David Picard, Sonja Buschberger, eds., Couchsurfing Cosmopolitans. Can Tourism Make a Better World? Bielefeld: Transcript Verlag, s. 43–64.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1515/transcript.9783839422557.43
Mowforth Martin, Munt Ian (2003) Tourism and Sustainability. Development and New Tourism in the Third World. 2nd Edition. London, New York: Routledge.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.4324/9780203422779
Neyfakh Leon (2015) The Ethics of Ethnography. „Slate”, 18 czerwca 2015 r., [dostęp 19 sierpnia 2015 r.]. Dostępny w Internecie: www.slate.com
Google Scholar
Nowak Jacek (2010) Metodologiczne rozterki współczesnych antropologów: obserwacja uczestnicząca w praktyce. „Studia Socjologiczne”, t. 4, nr 199, s. 121–145.
Google Scholar
Ortner Sherry R. (1978) Sherpas through their rituals. Cambridge: Cambridge University Press.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1017/CBO9780511621796
Parry Marc (2015) Conflict Over Sociologist’s Narrative Puts Spotlight on Ethnography. „The Chronicle Of Higher Education”, 12 czerwca 2015 r., [dostęp 19 sierpnia 2015 r.]. Dostępny w Internecie: http://chronicle.com/article/Conflict-Over-Sociologist-s/230883/
Google Scholar
Pitt-Rivers Julian A. (1968) The stranger, the guest and the hostile host: introduction to the study of the laws of hospitality [w:] John G. Peristiany, ed., Contributions to Mediterranean sociology: Mediterranean rural communities and social change. Paris: Mouton, s. 13–30.
Google Scholar
Pitt-Rivers Julian A. ([1977] 2012) The law of hospitality (Reprint). „HAU: Journal of Ethnographic Theory”, vol. 2, no. 1, s. 501–517.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.14318/hau2.1.022
Plińska Weronika, Rakowski Tomasz (2010) Etnografia jako działanie społeczne/animacja kultury, „Prace Etnograficzne”, z. 38 Antropologia zaangażowana (?) pod red. Filipa Wróblewskiego, Łukasza Sochackiego i Jakuba Steblika. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, s. 85–95.
Google Scholar
Rao Ursula (2010) News as Culture. Journalistic Practices and the Remaking of Indian Leadership Traditions. New York, Oxford: Berghahn Books.
Google Scholar
Shryock Andrew (2008) Thinking about hospitality, with Derrida, Kant and the Balga Bedouin. „Anthropos”, vol. 103, s. 405–421.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.5771/0257-9774-2008-2-405
Shryock Andrew (2012) Breaking hospitality apart: bad hosts, bad guests, and the problem of sovereignty. „Journal of the Royal Anthropological Institute (N.S.)”, vol. 18(S1), s. S20–S33.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1111/j.1467-9655.2012.01758.x
Stoller Paul (2015) Alice Goffman and the Future of Ethnography, „The Huff Post”, 15 czerwca 2015 r., [dostęp 19 sierpnia 2015 r.]. Dostępny w Internecie: http://www.huffingtonpost.com/paul-stoller/alice-goffman-and-the-future-of-ethnography-_b_7585614.html
Google Scholar
Straczuk Justyna (2006) Cmentarz i stół. Pogranicze prawosławno- -katolickie w Polsce i na Białorusi, Monografie FNP. Seria Humanistyczna.
Google Scholar
Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
Google Scholar
Swancutt Katherine (2012) Captive guest: spider webs of hospitality among the Nuosu of Southwest China, „Journal of the Royal Anthropological Institute (N.S.)”, vol. 18(S1), s. S103–S116.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1111/j.1467-9655.2012.01766.x
Wacquant Loïc (2004) Body and soul: Notebooks of an apprentice boxer. New York: Oxford University Press.
Google Scholar
Walczak Bartłomiej (2006) Antropolog jako Inny. Od pierwszych badań terenowych do wyzwań ponowoczesnej antropologii. Warszawa: Scholar.
Google Scholar
Wedel Janine (2011) Beyond Conflict of Interest: Shadow Elites and the Challenge to Democracy and the Free Market. „Polish Sociological Review”, t. 2, s. 149–165.
Google Scholar
Wojdon Joanna (2013) Obraz Polonii Amerykańskiej w polskiej prasie po roku 1989. „Studia Migracyjne – Przegląd Polonijny”, t. 3, s. 189–212.
Google Scholar
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
