Nostalgia jako narzędzie krytyki transformacji. Mit dobrego właściciela w opowieściach pracowników fabrycznych

Karolina Mikołajewska-Zając; Joanna Wawrzyniak

doi:10.18778/1733-8069.12.2.03

Autor

Karolina Mikołajewska-Zając Akademia Leona Koźmińskiego, Uniwersytet Warszawski
Joanna Wawrzyniak Uniwersytet Warszawski

DOI:

https://doi.org/10.18778/1733-8069.12.2.03

Słowa kluczowe:

nostalgia, praca, transformacja, opowieść organizacyjna, ekonomia moralna

Abstrakt

Artykuł omawia zjawisko nostalgii w czasach nagłej i intensywnej transformacji środowiska pracy. Przedstawia jego źródła, znaczenia i funkcje na przykładzie studium przypadku, na które składają się dane zastane i biograficzne wywiady narracyjne z pracownikami fabryki słodyczy. Nostalgia stanowi element ekonomii moralnej pracowników i zarazem narzędzie krytyki transformacji. Pozwala zakreślić granice wspólnoty pracowniczej oraz nadać znaczenia zmianom warunków pracy i produkcji.

Pobrania

Brak dostępnych danych do wyświetlenia.

Biogramy autorów

Karolina Mikołajewska-Zając - Akademia Leona Koźmińskiego, Uniwersytet Warszawski

Karolina Mikołajewska-Zając, doktorantka w Instytucie Socjologii Uniwersytetu Warszawskiego, gdzie zajmuje się badaniami pamięci społecznej w organizacjach. Pracuje jako asystentka w Akademii Leona Koźmińskiego w Warszawie, gdzie uczestniczy w pracach zespołu Center for Research on Organizations and Workplaces. Obecnie prowadzi projekt badawczy poświęcony praktykom codziennego organizowania w sieciach sharing economy na Uniwersytecie Kalifornijskim w Berkeley.

Joanna Wawrzyniak - Uniwersytet Warszawski

Joanna Wawrzyniak, a diunkt w Z akładzie S ocjologii Pracy i Organizacji i kierownik Pracowni Pamięci Społecznej w Instytucie Socjologii Uniwersytetu Warszawskiego, jej zainteresowania naukowe to pamięć zbiorowa, pamięć biograficzna, socjologia i antropologia ekonomiczna, historia socjologii, historia społeczna. Od 2011 roku współprowadzi projekt Genealogie Pamięci w Europie Środkowo-Wschodniej, finansowany przez Europejską Sieć Pamięć i Solidarność.

Bibliografia

Bandelj Nina (2008) From Communists to Foreign Capitalists: The Social Foundations of Foreign Direct Investment in Postsocialist Europe. Princeton: Princeton University Press.
Google Scholar

Booth Charles, Rowlinson Michael (2015) Manangement and Organizational History. Prospects [w:] Patricia Genoe MacLaren, Albert J. Mills, Terrance G. Weatherbee, eds., The Routledge Companion to Management and Organizational History. London, New York: Routledge, s. 49–69.
Google Scholar

Boym Svetlana (2007) Nostalgia and Its Discontents. „The Hedgehog Review”, no. 7, s. 7–18.
Google Scholar

Braverman Harry (1974) Labor and Monopoly Capital: The Degradation of Work in the Twentieth Century. New York: Monthly Review Press.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.14452/MR-026-03-1974-07_1

Brown Andrew, Humphreys Michael (2002) Nostalgia and Narrativization of Identity: A Turkish Case Study. „British Journal of Management”, vol. 13, s. 141–159.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1111/1467-8551.00228

Budrewicz Olgierd (2004) Opowieść pachnąca czekoladą. Warszawa: Agencja Reklamowa Padjas.
Google Scholar

Burawoy Michael (1985) Politics of Production. Factory Regimes Under Capitalism and Socialism. London: Verso.
Google Scholar

Burawoy Michael, Lukacs Janos (1992) The Radiant Past. Ideology and Reality in Hugary’s Road to Capitalism. Chicago: University of Chicago Press.
Google Scholar

Czarniawska Barbara (1997) Narrating the Organization: Dramas of Institutional Identity. Chicago: University of Chicago Press.
Google Scholar

Davis Fred (1979) Yearning for Yesterday: A Sociology of Nostalgia. Nowy Jork: Free Press.
Google Scholar

Douglas Mary (2011) Jak myślą instytucje. Przełożyła Olga Siara. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar

Dunn Elizabeth (2007) Prywatyzując Polskę. O bobofrutach, wielkim biznesie i restrukturyzacji pracy. Przełożył Przemysław Sadura. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.
Google Scholar

Fritzsche Peter (2001) Spectres of History: On Nostalgia, Exile, and Modernity. „American Historical Review”, vol. 105, no. 5, s. 1587–1618.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.2307/2692740

Gabriel Yiannis (1993) Organizational Nostalgia – Reflections on “The Golden Age” [w:] Stephen Fineman, ed., Emotion in Organization. London: Sage Publications, s. 118–141.
Google Scholar

Gardawski Juliusz, red. (2009) Polacy pracujący a kryzys fordyzmu. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Google Scholar

Gospodarczyk Hanna, Leyk Aleksandra (2012) Prywatyzacja w perspektywie biograficznej. Człowiek zakorzeniony, człowiek plastyczny, człowiek stłamszony. „Folia Sociologica” t. 41, s. 237–256.
Google Scholar

Halbwachs Maurice (2008) Społeczne ramy pamięci. Przełożył Marcin Król. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar

Hardy Jane (2010) Nowy polski kapitalizm. Przełożyła Agata Czarnacka. Warszawa: Instytut Wydawniczy Książka i Prasa.
Google Scholar

Kaźmierska Kaja, red. (2014) Biography and Emotion and 70th Jubilee of Professor Fritz Schütze. „Qualitative Sociology Review”, vol. 10, no. 1 [dostęp 3 września 2015 r.]. Dostępny w Internecie http://www.qualitativesociologyreview.org/ENG/index_eng.php
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.18778/1733-8077.10.1.11

Konecki Krzysztof T. (2007) Nowi pracownicy a kultura organizacyjna przedsiębiorstwa. Studium folkloru fabrycznego. „Przegląd Socjologii Jakościowej”, t. 3, nr 1 [dostęp 25 sierpnia 2015 r.]. Dostępny w Internecie http://www.qualitativesociologyreview.org/PL/volume3_pl.php
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.18778/1733-8069.3.1.02

Koselleck Reinhart (1985) Future Pasts. New York: Columbia University Press.
Google Scholar

Kozłowski Mieczysław (1993) Dzieje firmy E. Wedel. Warszawa: Studio Poligraficzne MEGA PRINT.
Google Scholar

Lewicka Maria, Prusik Monika, Zaleski Marek (2014) Nostalgia [w:] Robert Traba, Magdalena Saryusz-Wolska, red., Modi memorandi. Leksykon kultury pamięci. Warszawa: Scholar, s. 274–277.
Google Scholar

Maubach Franka (2013) Swobodne wspominanie a krytyka źródła historycznego ‒ o ambiwalencji metody w zachodnioniemieckiej oral history około roku 1980. „Wrocławski Rocznik Historii Mówionej”, t. 3, s. 39–71.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.26774/wrhm.41

McDonald Ruth, Waring Justin, Harrison Steven (2006) At The Cutting Edge? Modernization and Nostalgia in a Hospital Operating Theatre Department. „Sociology”, vol. 40, no. 6, s. 1097–1115.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1177/0038038506069851

Mikołajewska Karolina (2012) Wytwarzanie zgody na kapitalizm. Opowieści kierowników firmy E. Wedel. Niepublikowana praca magisterska. Warszawa: Instytut Socjologii UW.
Google Scholar

Mikołajewska Karolina (2014) Alienation and Rush Towards Change: Introducing Capitalism to a State-Owned Polish Enterprise. „Oral History” vol. 42, no. 4, s. 67–78.
Google Scholar

Mikołajewska Karolina (2015) Negotiated Meanings of Capitalism: Biographical Narratives of Trade Union Members and Managers of a Privatised Polish Chocolate Factory E. Wedel [w:] Knud Andressen i in., Hrsg., Der Betrieb als sozialer und politischer. Ort. Bonn: J.H. W. Dietz Nachf, s. 185–212.
Google Scholar

Mrozowicki Adam (2011) Coping With Social Change: Life Strategies of Workers in Poland’s New Capitalism. Leuven: Leuven University Press.
Google Scholar

Nagel Ulrike, Teipen Christina, Velez Andrea (2012) Potęga stosunków społecznych i siła podmiotu. Studium wschodnioniemieckich managerów przed i po 1989 roku oraz wyjaśnienie stabilności i niestabilności NRD na podstawie teorii biografii. Przełożyły Agnieszka Pawlak i Katarzyna Waniek [w:] Kaja Kaźmierska, red., Metoda biograficzna w socjologii. Kraków: Nomos, s. 761–792.
Google Scholar

Niethammer, Lutz (1985) Fragen-Antworten-Fragen: methodische Erfahrungen und Erwägungen zur Oral History [w:] Lutz Niethammer, Alexander von Plato, Hrsg., “„Wir kriegen jetzt andere Zeiten”“ : auf der Suche nach der Erfahrung des Volkes in nachfaschistischen Ländern. Bonn: J. H. W. Dietz Nachf., s. 392–433.
Google Scholar

Pickering Michael, Keightley Emily (2006) The Modalities of Nostalgia. „Current Sociology”, vol. 54, no. 6, s. 919–941.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1177/0011392106068458

Rowlinson Michael (2002) Public History Review Essay: Cadbury World. „Labour History Review”, vol. 67, no. 1, s. 101–119.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.3828/lhr.67.1.101

Rowlinson Michael i in. (2014) Narratives and Memory in Organizations. „Organization”, vol. 21, no. 4, s. 441–446.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1177/1350508414527256

Schütze Fritz (2012) Analiza biograficzna ugruntowana empirycznie w autobiograficznym wywiadzie narracyjnym. Jak analizować autobiograficznie wywiady narracyjne. Przełożyła Katarzyna Waniek [w:] Kaja Kaźmierska, red., Metoda biograficzna w socjologii. Kraków: Nomos, s. 141–278.
Google Scholar

Scott James C. (1976) The Moral Economy of the Peasant: Rebellion and Subsistence in Southeast Asia. Princeton: Princeton University Press.
Google Scholar

Sennett Richard (2006) Korozja charakteru. Osobiste konsekwencje pracy w nowym kapitalizmie. Przełożył Jan Dzierzgowski. Warszawa: Muza.
Google Scholar

Strangleman Tim (1999) The Nostalgia of Organisations and the Organisation of Nostalgia: Past and Present in the Contemporary Railway Industry. „Sociology”, vol. 33, no. 4, s. 725–746.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1017/S0038038599000462

Strangleman Tim (2012) Work Identity in Crisis? Rethinking the Problem of Attachment and Loss at Work. „Sociology”, vol. 46, no. 3, s. 411–425.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1177/0038038511422585

Ther Philipp (2015) Nowy ład na starym kontynencie. Historia Europy neoliberalnej. Przełożyli Urszula Szymanderska, Sergiusz Lipnicki. Warszawa: Kurhaus Publishing.
Google Scholar

Thompson Edward Palmer (1971) The Moral Economy of the English Crowd in the 18th Century. „Past & Present”, vol. 50, s. 76–136.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1093/past/50.1.76

Tonkiss Fran (2006) Contemporary Economic Sociology: Globalisation, Production, Inequality. London, New York: Routledge.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.4324/9780203970065

Trappmann Vera (2013) Fallen Heroes in Global Capitalism. Workers and the Restructuring of the Polish Steel Industry. London: Palgrave Macmillan.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1057/9781137303653

Ybema Sierk (2004) Managerial Postalgia: Projecting a Golden Future. „Journal of Managerial Psychology”, vol. 19, no. 8, s. 825–841.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1108/02683940410568284