Liminalność jako doświadczenie terenowe w badaniu grupy bezdomnych Polaków w Brukseli

Magdalena Mostowska

doi:10.18778/1733-8069.10.1.03

Autor

Magdalena Mostowska Uniwersytet Warszawski

DOI:

https://doi.org/10.18778/1733-8069.10.1.03

Słowa kluczowe:

bezdomność, migracje, communitas, liminalność, autoetnografia

Abstrakt

Migranci z Europy Środkowo-Wschodniej stanowią coraz większą część populacji osób bez dachu nad głową w miastach zachodniej Europy. Kulturowe aspekty podwójnej marginalizacji tych grup można rozpatrywać w ujęciu opozycji communitas i „struktury społecznej” zaproponowanej przez Victora Turnera. Dzięki materiałom zebranym podczas wielokrotnych powrotów w teren, opisuję przejawy istnienia communitas w relacjach wewnątrz grupy: niechęć do ustrukturyzowania hierarchii w grupie, wzajemność, fizyczną bliskość i intymność, wspólny język i rytuały konsumpcji alkoholu. W relacjach grupy z otoczeniem liminalność objawia się zawłaszczaniem przestrzeni publicznej, praktykami czasowego odwrócenia statusów, wchodzeniem w role osób posiadających „mądrość życiową” oraz obawami przechodniów przed skalaniem kontaktem z bezdomnymi. Interpretacja ta pozostawia jednak wątpliwości co do stosowania określeń Turnera jako kategorii narzuconych z pozycji dominacji, wzmacnianej własnymi emocjonalnymi doświadczeniami z pracy terenowej.

Pobrania

Brak dostępnych danych do wyświetlenia.

Biogram autora

Magdalena Mostowska - Uniwersytet Warszawski

Magdalena Mostowska, dr, socjolog i architekt, adiunkt na Wydziale Geografii i Studiów Regionalnych Uniwersytetu Warszawskiego. Zainteresowania naukowe autorki koncentrują się wokół polityki mieszkaniowej, segregacji przestrzennej i bezdomności. Od 2008 prowadzi badania nad doświadczeniem bezdomności przez Polaków zagranicą, między innymi w krajach Beneluksu i krajach skandynawskich.

Bibliografia

Anderson Nels (1923) The hobo: The sociology of a homeless man. Phoenix: Phoenix Books.
Google Scholar

Declerck Patrick (2004) Rozbitkowie. Rzecz o paryskich kloszardach. Przełożyli Anna Głowacka, Jarosław Kaczmarek. Warszawa: Warszawskie Wydawnictwo Literackie MUZA.
Google Scholar

Dispositif hivernal 2011-2012: Bilan et recommandations (2012) Samusocial de Bruxelles [dostęp 2 lutego 2013 r.]. Dostępny w Internecie: http://www.samusocial.be
Google Scholar

Duneier Mitchell (1999) Sidewalk. New York: Farrar, Straus, and Giroux.
Google Scholar

Edgar William, Doherty Joe, Meert Henk (2004) Third Review of Statistics on Homelessness in Europe. Brussels: FEANTSA [dostęp 2 lutego 2013 r.]. Dostępny w Internecie: http://www.feantsa.org
Google Scholar

Ellis Carolyn (2004) The Ethnographic I: A methodological novel about autoethnography. Walnut Creek: AltaMira Press.
Google Scholar

Garapich Michał (2009) Migracje, społeczeństwo obywatelskie i władza. Kulturowe uwarunkowania tworzenia stowarzyszeń etnicznych wśród polskich emigrantów w Wielkiej Brytanii – perspektywa antropologiczna [w:] Maciej Duszczyk, Magdalena Lesińska, red., Współczesne migracje: dylematy Europy i Polski. Warszawa: Ośrodek Badań nad Migracjami, s. 39–69 [dostęp 2 lutego 2013 r.]. Dostępny w Internecie: http://www. www.migracje.uw.edu.pl
Google Scholar

Garapich Michał (2011) “It’s a jungle out there. You need to stick together”: Anti-institutionalism, Alcohol and Performed Masculinities among Polish Homeless Men in London. “Liminalities: A Journal of Performance Studies”, vol. 7, no. 3 [dostęp 2 lutego 2013 r.]. Dostępny w Internecie: http://www.liminalities.net
Google Scholar

Gowan Teresa (1997) American Untouchables: Homeless Scavengers in San Francisco’s Underground Economy. “The International Journal of Sociology and Social Policy”, vol. 17, no 3/4.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1108/eb013304

Gowan Teresa (2009) New Hobos or Neo-Romantic Fantasy? Urban Ethnography beyond the Neoliberal Disconnect. “Qualitative Sociology”, vol. 32, s. 231–257.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1007/s11133-009-9133-5

Gowan Teresa (2010) Hobos, Hustlers and Backsliders: Homeless in San Francisco. Minneapolis: University of Minnesota Press.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.5749/minnesota/9780816648696.001.0001

Grzymała-Kazłowska Aleksandra (2001) Polscy nielegalni pracownicy w Belgii. Raport z badań. Ośrodek Badań nad Migracjami UW, PRACE MIGRACYJNE, nr 41 [dostęp 2 lutego 2013 r.]. Dostępny w Internecie: http://www.www.migracje.uw.edu.pl
Google Scholar

Hopper Kim, Baumohl Jim (2004) Liminality [w:] David Levinson, ed., Encyclopedia of Homelessness vol. 1. London, Thousand Oaks, New Dehli: Sage, s. 354–356.
Google Scholar

Höjdestrand Tova (2009) Needed by Nobody. Homelessness and Humanness in Post-Socialist Russia. Ithaca, London: Cornell University Press.
Google Scholar

Kaczmarczyk Paweł, red., (2008) Współczesne migracje zagraniczne Polaków. Aspekty lokalne i regionalne. Warszawa: Wydział Nauk Ekonomicznych Ośrodek Badań nad Migracjami.
Google Scholar

Kaizen Julie, Nonneman Walter (2007) Irregular Migration in Belgium and Organized Crime: An Overview. “International Migration”, vol. 45, no. 2, s. 121–146.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1111/j.1468-2435.2007.00406.x

Kossakowski Radosław, Antonowicz Dominik, Szlendak Tomasz (2012) Duszący dym odpalonych rac. O wyzwaniach w etnografii subkultury kibiców piłkarskich. „Przegląd Socjologii Jakościowej”, t. 8, nr 3, s. 6–29 [dostęp 2 lutego 2013 r.]. Dostępny w Internecie: http://www.przegladsocjologiijakosciowej.org
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.18778/1733-8069.8.3.01

Liebow Elliot (1993) Tell them who I am. The lives of homeless women. New York: Penguin Books.
Google Scholar

Mostowska Magdalena (2011) The Social Welfare Capital of Polish Rough Sleepers in Brussels and Oslo. „European Journal of Homelessness”, vol. 5.1, s. 27–47 [dostęp 2 lutego 2013 r.]. Dostępny w Internecie: http://www.feantsa.org
Google Scholar

Mostowska Magdalena (2012) Homelessness abroad. Place utility in the narratives of the Polish homeless in Brussels. „International Migration” (30 czerwca 2012 – online early view) [dostęp 2 lutego 2013 r.]. Dostępny w Internecie: http://onlinelibrary.wiley.com
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1111/j.1468-2435.2012.00782.x

Mostowska Magdalena (2013) Migration and Homelessness: The Social Networks of Homeless Poles in Oslo. „Journal of Ethnic and Migration Studies”, vol. 39, no. 7, s. 1125–1140.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1080/1369183X.2013.778037

Nóżka Marcjanna (2006) Włóczęgostwo. Zjawisko społeczne i interwencja socjalna. K raków: U niwersytet J agielloński.
Google Scholar

Okólski Marek (2001) Mobilność przestrzenna z perspektywy koncepcji migracji niepełnej [w:] Ewa Jaźwińska, Marek Okólski, red., Ludzie na huśtawce. Migracje między peryferiami Polski i Zachodu. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar, s. 31–61.
Google Scholar

Oliwa-Ciesielska Monika (2006) Piętno nieprzypisania. Studium o wyizolowaniu społecznym bezdomnych. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
Google Scholar

On the Way Home? FEANTSA Monitoring Report on Homelessness and Homeless Policies in Europe (2012) Brussels: FEANTSA [dostęp 2 lutego 2013 r.]. Dostępny w Internecie: http://www.feantsa.org
Google Scholar

Osipowicz Dorota (2001) Marginalizacja społeczna migrantów [w:] Ewa Jaźwińska, Marek Okólski, red., Ludzie na huśtawce. Migracje między peryferiami Polski i Zachodu. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar, s. 382–409.
Google Scholar

Pauwels Fernando, Wets Johan, Van den Eede Steven (2007) Poolshoogte. Onderzoek naar de socio-economische positie van Poolse arbeiders in België. Leuven: Hoger Instituut voor de Arbeid, Katholieke Universiteit Leuven.
Google Scholar

Pleace Nicholas (2010) Immigration and Homelessness [w:] Eoin O’Sulilvan, Volker Busch-Geertsema, Deborah Quilgars, Nicholas Pleace, eds., Homelessness Research in Europe. Brussels: FEANTSA, s. 143–162.
Google Scholar

Przymeński Andrzej (2001) Bezdomność jako kwestia społeczna w Polsce współczesnej. Poznań: Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Poznaniu.
Google Scholar

Rakowski Tomasz (2009) Łowcy, zbieracze, praktycy niemocy. Etnografia człowieka zdegradowanego. Gdańsk: Wydawnictwo słowo/obraz terytoria.
Google Scholar

Rapport annuel Activités 2011 ( 2012) S amusocial d e B ruxelles [dostęp 2 lutego 2013 r.]. Dostępny w Internecie: http://www.samusocial.be
Google Scholar

Resultaten av telling van 19 november 2008 (2009) Art. 23 Rassemblement Bruxellois pour le Droit à l’Habitat/Brusselse Bond voor het Recht op Wonen, 2009, no. 35, 23 [dostęp 2 lutego 2013 r.]. Dostępny w Internecie: http://www.rbdh--bbrow.be
Google Scholar

Rossi Peter (1989) Down and out in America. The origins of homelessness. Chicago, London: The University of Chicago Press.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.7208/chicago/9780226162324.001.0001

Sahlins Marshall (1992) Socjologia wymiany w społeczeństwach pierwotnych [w:] Marian Kempny, Jacek Szmatka, red., Współczesne teorie wymiany społecznej. Zbiór tekstów. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, s. 131–172.
Google Scholar

Simmel Georg (2005) Socjologia. Przełożyła Małgorzata Łukasiewicz. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar

Snow David, Anderson Leon (1987) Identity Work Among the Homeless: The Verbal Construction and Avowal of Personal Identities. “The American Journal of Sociology”, vol. 92, no. 6, s. 1336–1371.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1086/228668

Snow David, Anderson Leon (1993) Down on their luck: a study of homeless street people. Berkeley, Los Angeles: University of California Press.
Google Scholar

Sulima Roch (2000) Antropologia codzienności. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Google Scholar

Szacki Jerzy (2004) Historia myśli socjologicznej. Wydanie nowe. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar

Turner Victor (1964) Betwixt and Between. The Liminal Period in Rites of Passage. “The Proceedings of the American Ethnological Society, Symposium on New Approaches to the Study of Religion”, s. 4–20.
Google Scholar

Turner Victor (1967) The Forest of Symbols. Aspects of Ndembu Ritual. New York: Cornell University Press.
Google Scholar

Turner Victor (2005) Gry społeczne, pola i metafory. Symboliczne działanie w społeczeństwie. Przełożył Wojciech Usakiewicz. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Google Scholar

Turner Victor (2010) Proces rytualny. Struktura i antystruktura. Przełożyła Ewa Dżurak. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Google Scholar

Wyka Anna (1993) Badacz społeczny wobec doświadczenia. Warszawa: Wydawnictwo IFiS PAN.
Google Scholar