The Socialist Project for a New Intelligentsia and Its Limits. Academic Careers in the Polish Post-War University: A Biographical Perspective

Agata Zysiak

doi:10.18778/1733-8069.11.3.06

Autor

Agata Zysiak University of Lodz, Poland; University of Michigan, U.S.A.

DOI:

https://doi.org/10.18778/1733-8069.11.3.06

Słowa kluczowe:

uniwersytet, inteligencja, Polska powojenna, biografia, socjalistyczna modernizacja

Abstrakt

Tematem artykułu jest powojenna rekonstrukcja polskiej akademii z perspektywy młodych pracowników naukowych i studentów. Pokolenie urodzone w latach dwudziestych i trzydziestych XX wieku było świadkami fundamentalnej zmiany polskiego społeczeństwa, kiedy także inteligencja i uniwersytety musiały stawić czoła dramatycznym wydarzeniom związanym z II wojną światową. Nadchodząca reforma systemu szkolnictwa wyższego była próbą budowy socjalistycznego uniwersytetu i egalitarnego społeczeństwa. Te procesy są zazwyczaj widziane jako dominacja akademii przez pole polityczne, zniewolenie profesorów czy uwiedzenie studentów. Jest to część tego procesu. Jednak w opozycji do takiego ujęcia tematu artykuł proponuje tezę, iż to pole akademickie kształtowało biograficzne ścieżki przyszłych naukowców przynajmniej na równi – jeśli nie silniej – niż czynniki polityczne, których rolę zazwyczaj się podkreśla. Trzy wybrane biografie akademików przedstawiają nie złożoność tych procesów, ale także odmienne konstelacje między politycznymi zmianami, uniwersytetem, akademickim habitusem i edukację szkolnictwa wyższego.

Pobrania

Brak dostępnych danych do wyświetlenia.

Biogram autora

Agata Zysiak - University of Lodz, Poland; University of Michigan, U.S.A.

Agata Zysiak, a sociologist of culture, is writing her PhD thesis at University of Lodz (Poland), focused on the post-war modernization of higher education. She is currently a visiting scholar at University of Michigan (USA). Her main areas of interests are urban studies, social memory, and historical sociology. She is involved in several research projects concerning the biographical method, local debates about modernity, and the social history of Lodz.

Bibliografia

Arnason, Johann P. 2000. “Communism and Modernity.” Daedalus 129(1):61-90.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.4324/9781315124872-3

Baranowski, Krzysztof. 1996. Inteligencja łódzka w latach II Rzeczypospolitej. Lodz: Wydawnictwo PŁ.
Google Scholar

Bertaux, Daniel (ed.). 2004. On Living through Soviet Russia. Routledge Studies in Memory and Narrative, v. 12. London, New York: Routledge.
Google Scholar

Bourdieu, Pierre. 1988. Homo Academicus. Stanford: Stanford University Press.
Google Scholar

Connelly, John. 1999. “The Foundation of Diversity: Communist Higher Education Policies in Eastern Europe 1945-1955.” Pp. 125-139 in Science under Socialism, edited by K. Macrakis, D. Hoffman. Cambridge: Harvard University Press.
Google Scholar

Connelly, John. 2000. Captive University: The Sovietization of East German, Czech and Polish Higher Education, 1945-1956. Chapel Hill: University of North Carolina Press.
Google Scholar

Connelly, John. 2014. Zniewolony uniwersytet: sowietyzacja szkolnictwa wyższego w Niemczech wschodnich, Czechach i Polsce 1945-1956. Translated by Witold Rodkiewicz. Warsaw: Polska Akademia Nauk.
Google Scholar

Dziciuchowicz, Jerzy. 2009. “Ludność Łodzi od 1918 do lat 90. XX wieku.” Pp. 91-100 in Łódź: monografia miasta, edited by S. Liszewski. Lodz: ŁTN.
Google Scholar

Fleming, Michael. 2010. Communism, Nationalism and Ethnicity in Poland, 1944-50. Basees/Routledge Series on Russian and East European Studies 58. London, New York: Routledge.
Google Scholar

Grenfell, Michael. 2012. Pierre Bourdieu: Key Concepts. Durham: Acumen Publishing.
Google Scholar

GUS. 1964. Polska W Liczbach 1944-1964. Warsaw: GUS.
Google Scholar

Hardy, Cheryl. 2012. “Hysteresis.” Pp. 126-146 in Pierre Bourdieu: Key Concepts, edited by Michael Grenfell. Durham: Acumen Publishing.
Google Scholar

Herczyński, Ryszard. 2008. Spętana nauka: opozycja intelektualna w Polsce 1945-1970. Warsaw: Semper.
Google Scholar

Hübner, Piotr. 1983. I Kongres Nauki Polskiej jako forma realizacji założeń polityki naukowej państwa ludowego. Wroclaw: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Google Scholar

Jakubowska, Longina. 2012. Patrons of history: Nobility, Capital and Political Transitions in Poland. Farnham: Ashgate Publishing.
Google Scholar

Kamiński, Aleksander. 1962. “Łódź kulturalna – uwagi wstępne.” Pp. 267-274 in Łódź w latach 1945-1960, edited by E. Rosset. Lodz: Wydawnictwo Łódzkie.
Google Scholar

Karpiński, Jakub. 2005. Ustrój komunistyczny w Polsce. Warsaw: Akademia Leona Koźminskiego.
Google Scholar

Kaźmierska, Kaja. 1999. Doświadczenia wojenne Polaków a kształtowanie tożsamości etnicznej: analiza narracji kresowych. Warsaw: PAN.
Google Scholar

Kaźmierska, Kaja. 2008. Biografia i pamięć: na przykładzie pokoleniowego doświadczenia ocalonych z zagłady. Cracow: „Nomos.”
Google Scholar

Kenney, Padraic. 2012. Rebuilding Poland: Workers and Communists, 1945-1950. Ithaca, London: Cornell University Press.
Google Scholar

Kersten, Krystyna. 1991. The establishment of Communist rule in Poland, 1943-1948. Berkeley: University of California Press.
Google Scholar

Kłoskowska, Antonina. 1970. Uniwersytet Łódzki 1945-1970. Warsaw, Lodz: PWN.
Google Scholar

Kobos, Andrzej M. 2007. Po drogach uczonych: z członkami Polskiej Akademii Umiejętności rozmawia Andrzej M. Kobos. T. 1. Cracow: Polska Akademia Umiejętności.
Google Scholar

Kotkin, Stephen. 1998. “1991 and the Russian Revolution: Sources, Conceptual Categories, Analytical Frameworks.” Journal of Modern History 70(2):384-425.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1086/235073

Leder, Andrzej. 2014. Prześniona rewolucja ćwiczenie z logiki historycznej. Warsaw: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.
Google Scholar

Malia, Martin. 2008. Soviet Tragedy: a History of Socialism in Russia 1917–1991. New York: Simon and Schuster.
Google Scholar

Moja droga do nauki. 1996. T. 1. Lodz: ŁTN.
Google Scholar

Najduchowska, Halina and Elżbieta Wnuk-Lipińska. 1990. Nauczyciele akademiccy 1984. Warsaw: PWN.
Google Scholar

Natkowska, Monika. 1999. Numerus clausus, getto ławkowe, numerus nullus, „paragraf aryjski”: antysemityzm na Uniwersytecie Warszawskim 1931-1939. Warsaw: Żydowski Instytut Historyczny.
Google Scholar

Palska, Hanna. 1994. Nowa inteligencja w Polsce Ludowej: świat przedstawień i elementy rzeczywistości. Warsaw: PAN.
Google Scholar

Pleskot, Patryk and Tadeusz Paweł Rutkowski (eds.). 2009. Spętana Akademia: Polska Akademia Nauk w dokumentach władz PRL. Warsaw: IPN.
Google Scholar

Rokuszewska-Pawełek, Alicja. 2002. Chaos i przymus: trajektorie wojenne Polaków: analiza biograficzna. Lodz: Wydawnictwo UŁ.
Google Scholar

Scott, Peter. 1995. The Meanings of Mass Higher Education. Buckingham: SRHE, Open University Press.
Google Scholar

Słabek, Henryk. 2001. “Wychodźstwo robotnicze: awans społeczny jednostek i zubożenie klasy?” Pp. 313-324 in Komunizm: ideologia, system, ludzie, edited by Tomasz Szarota. Warsaw: Neriton.
Google Scholar

Słomczyński, Kazimierz M. 1973. “Rola wykształcenia w procesie ruchliwości wewnątrzpokoleniowej.” Pp. 103-123 in Struktura i ruchliwość społeczna, edited by K.M. Słomczyński and W. Wesołowski. Gdansk: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Google Scholar

Stoica, Augustin. 1997. “Communism as a Project for Modernization: The Romanian Case.” Polish Sociological Review 120:313-331.
Google Scholar

Swartz, David. 2012. Culture and Power: The Sociology of Pierre Bourdieu. Chicago: University of Chicago Press.
Google Scholar

Świda-Ziemba, Hanna. 2003. Urwany lot: pokolenie inteligenckiej młodzieży powojennej w świetle listów i pamiętników z lat 1945-1948. Cracow: Wydawnictwo Literackie.
Google Scholar

Świda-Ziemba, Hanna. 2010. Młodzież PRL: portrety pokoleń w kontekście historii. Cracow: Wydawnictwo Literackie.
Google Scholar

Szczepański, Jan (ed.). 1960. Wykształcenie a pozycja społeczna inteligencji: praca zbiorowa. T. 2. Lodz: PWN.
Google Scholar

Szczepański, Jan. 1976. Szkice o szkolnictwie wyższym. Warsaw: Wiedza Powszechna.
Google Scholar

Szczepański, Jan. 1993. Polskie losy. Warsaw: Polska Oficyna Wydawnicza “BGW.”
Google Scholar

Waniek, Katarzyna. 2012. Polish Immigrants to Germany: Biographical Analysis of Narrative Interviews with Young Polish People Who Left for Germany Between 1989 and 1999. Lodz: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Google Scholar

Żarnowski, Janusz. 1965. O inteligencji polskiej lat międzywojennych. Warsaw: Wiedza Powszechna.
Google Scholar

Zawistowska, Alicja. 2012. Horyzontalne nierówności edukacyjne we współczesnej Polsce. Warsaw: Scholar.
Google Scholar

Zysiak, Agata. 2014. “The Desire for Fullness. The Fantasmatic Logic of Modernization Discourses at the Turn of the 19th and 20th Century in Lodz.” Praktyka Teoretyczna 3(13):41-69.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.14746/pt.2014.3.3

Zysiak, Agata. 2015. “Modernizing Science: Between a Liberal, Social, and Socialistic University - The Case of Poland and the University of Łódź (1945-1953).” Science in Context 28(2):215-236.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1017/S0269889715000083