Rolnictwo ekologiczne jako zawód i powołanie. Studium tożsamości, organizacji i potencjału rozwojowego polskich rolników ekologicznych

Piotr Bielski

doi:10.18778/1733-8069.5.3.02

Autor

Piotr Bielski Uniwersytet Łódzki

DOI:

https://doi.org/10.18778/1733-8069.5.3.02

Słowa kluczowe:

rolnictwo ekologiczne, eko-rolnictwo, ekologia, typologia eko-rolników, studia nad stawaniem się, światy społeczne, teoria ugruntowana, powołanie, misja, wejście Polski do Unii Europejskiej

Abstrakt

Praca stanowi pierwsze w Polsce socjologiczne studium rozwoju rolnictwa ekologicznego, zakorzenione w paradygmacie interpretatywnym, oparte na metodologii teorii ugruntowanej. Podstawą badań było 27 wywiadów narracyjnych i swobodnych z rolnikami ekologicznymi z terenu całej Polski, obserwacja uczestnicząca na imprezach eko-rolników, analiza treści publikacji poświeconych eko-rolnictwu. Centralne pytanie dotyczy tego, co jest istotą rolnictwa ekologicznego? Czy mamy do czynienia z zawodem czy ruchem społecznym? Co odróżnia eko[1]rolnika od tzw. rolnika konwencjonalnego? Jak wygląda świat społeczny rolnictwa ekologicznego, jakie areny sporów w nim występują? Na początku lat 90 XX wieku w Polsce było ok 20 eko-gospodarstw, a praktykujący „ekologię” rolnicy uznawani byli często za nierozumianych idealistów. Kluczowym czynnikiem dynamizujacym rozwój eko-rolnictwa było wstąpienie Polski do Unii Europejskiej, w latach 2003-2005 nastąpił ponad 3-krotny wzrost liczby gospodarstw ekologicznych (z 2286 do 7813) i ponad 4-krotny wzrost powierzchni upraw ekologicznych. Od początku rozwoju ruchu o „ekologiczności” decydowali o tym sami rolnicy ekologiczni, a certyfikaty wystawiało założone przez nich stowarzyszenie „Ekoland”. W pierwszej dekadzie XXI wieku w związku z rozwojem unijnej i państwowej infrastruktury wsparcia, funkcje tę formalnie przejęły prywatne firmy będące agencjami certyfikującymi, lecz na granice prawne nakładają się wciąż nieformalne granice świadomościowe. W pracy wyróżniono trzy podstawowe typy eko-rolników. Eko-rolnicy z misją (pionierzy i adepci) postrzegają swą działalność jako rodzaj projektu etycznego („zdrowe społeczeństwo dzięki zdrowym roślinom i zwierzętom”), który jednocześnie jest dla nich źródłem utrzymania. Eko-rolnicy dotacyjni postrzegają tę działalność jako rodzaj biznesu, przyznając drugorzędne lub żadne znaczenie wartościom pozaekonomicznym. Eko-rolnicy kontemplacyjni uprawiają ze względu na autoteliczną wartość rolnictwa i harmonii z przyrodą, nie nastawiając się na czerpanie dochodu z płodów ziemi.

Pobrania

Brak dostępnych danych do wyświetlenia.

Biogram autora

Piotr Bielski - Uniwersytet Łódzki

Piotr Bielski – doktorant w Instytucie Socjologii Uniwersytetu Łódzkiego, absolwent
stosunków międzynarodowych i socjologii, animator kultury, publicysta, interesuje się
zagadnieniami zrównoważonego rozwoju wsi, socjologią kultury i środowiska oraz
jakościowymi metodami badań społecznych.

Bibliografia

Babbie, Earl (2004) Badania społeczne w praktyce. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar

Becker, Howard (1977) Sociological Work. Method and Substancje. New Jersey: Transaction Books.
Google Scholar

Berger, Peter L. i Thomas Luckmann (1983) Społeczne tworzenie rzeczywistości. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Google Scholar

Blumer, Herbert (1969) Symbolic Interactionism. Perspective and Method. New Jersey: Prentice-Hall.
Google Scholar

Blumer, Herbert (1984) "Społeczeństwo jako symboliczna interakcja" w Kryzys i Schizma, Antyscjentystyczne tendencje w socjologii współczesnej (Red) E. Mokrzycki. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Google Scholar

Bokszański, Zbigniew (2005) Tożsamości zbiorowe. Warszawa: PWN.
Google Scholar

Bołtromiuk, Artur (2005) Rola Wsparcia Publicznego w Rozwoju Rolnictwa Ekologicznego w Polsce. Maszynopis otrzymany od autora.
Google Scholar

Burros, Marian (2009) "Obamas to Plant Vegetable Garden at White House." New York Times 19.03.2009 http://www.nytimes.com/2009/03/20/dining/20garden.html
Google Scholar

Biuletyn Demeter nr.5/2006.
Google Scholar

Bubula, Barbara (2004) „Orkisz, płaskurka i piękna z Boskoop.” Obywatel 2 (16).
Google Scholar

Geertz, Clifford (2005) Interpretacja kultur. Wybrane eseje. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Google Scholar

Goffman, Erving (1981) Człowiek w teatrze życia codziennego. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Google Scholar

Gross, Matthias (2001) „Unexpected Interactions. Georg Simmel and the Observation of Nature.” Journal of Classical Sociology 1.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1177/14687950122232602

Glaser, Barney i Anselm Strauss (1967) The Discovery of Grounded thoery. Strategies for Qualitative Research. New York: Aldine Publiching Co.
Google Scholar

Górny, Mieczysław (1992) Ekofilozofia rolnictwa. Krosno: Centrum Edukacji Ekologicznej Wsi.
Google Scholar

Górny, Mieczysław (1997) Dlaczego rolnictwo ekologiczne jest ważne dla Polski?. Maszynopis.
Google Scholar

Górny, Mieczysław (2002) Ekorozwój wsi i rolnictwa. Włocławek: Wydawnictwo Duszpasterstwa Rolników.
Google Scholar

Górny, Mieczysław (2005a) Historia rolnictwa ekologicznego. Przysiek: Wydawnictwo Kujawsko-Pomorskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego w Minikowie.
Google Scholar

Górny, Mieczysław (2005b) "Uratować tyle życia ile można." Eko Arka 3: 32-33.
Google Scholar

Górny, Mieczysław (2005c) "Wiek rolniczych kłamstw." Eko Arka 4: 32-33.
Google Scholar

Hałas, Elżbieta, redaktor i Krzysztof Konecki, redaktor (2005) Konstruowanie jaźni i społeczeństwa. Europejskie warianty interakcjonizm symbolicznego. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe "Scholar".
Google Scholar

Hammerslay, Martyn i Paul Atkinson (2000) Metody badań terenowych. Poznań: Wydawnictwo Zysk i S-ka.
Google Scholar

IFOAM Annual Report 2008, stan na 30.9.2009 www.ifoam.org
Google Scholar

IJHAR-S (2008) Liczba gospodarstw z certyfikatem i w okresie przestawiania w poszczególnych województwach w 2007 roku www.ijhars.gov.pl
Google Scholar

IJHAR-S (2009) Producenci ekologiczni w 2008 roku www.ijhars.gov.pl
Google Scholar

Jawłowska, Aldona (2001) Wokół problemów tożsamości. Warszawa: ISNS UW .
Google Scholar

Kacperczyk, Anna (2005) "Zastosowanie koncepcji społecznych światów w badaniach empirycznych." w Hałas, Elżbieta, redaktor i Krzysztof Konecki, redaktor (2005) Konstruowanie jaźni i społeczeństwa. Europejskie warianty interakcjonizm symbolicznego. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe "Scholar".
Google Scholar

Kocik, Lucjan (2000) Między przyrodą, zagrodą i społeczeństwem. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagielońskiego.
Google Scholar

Konecki, Krzysztof (1992) Nowi pracownicy a kultura organizacyjna. Studium folkloru fabrycznego. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Folia Sociologica 24.
Google Scholar

Konecki, Krzysztof (1994) Kultura organizacyjna japońskich przedsiębiorstw przemysłowych. Studium Socjologiczne. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Google Scholar

Konecki, Krzysztof (1998) Łowcy Głów. Headhunting. Analiza pracy rekrutacji w agencjach doradztwa personalnego. Warszawa: Wydawnictwo Normalizacyjne Alfa – Wero.
Google Scholar

Konecki, Krzysztof (2000) Studia z metodologii badań jakościowych. Teoria ugruntowana. Warszawa: PWN.
Google Scholar

Konecki, Krzysztof (2005) Ludzie i ich zwierzęta. Interakcjonistyczno-symboliczna analiza społecznego świata właścicieli zwierząt domowych. Warszawa: Scholar.
Google Scholar

Lulewicz, Małgorzata (2006) „Czynniki kształtujące motywacje rolników do przestawiania gospodarstw na ekologiczne metody produkcji na przykładzie powiatu Maków Mazowiecki w województwie mazowieckim”. Niepublikowana praca licencjacka, Wydział Ekonomiczno-Rolniczy, Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego, Warszawa.
Google Scholar

Lutyński, Jan (2000) Metody badań społecznych. Łódź: Łódzkie Towarzystwo Naukowe.
Google Scholar

Łopata, Jadwiga (2002) „Zróbcie wszystko, żeby to ocalić. Z Jadwigą Łopatą rozmawia Barbara Bubula”. Obywatel 4 (8): 6-10.
Google Scholar

Merton, Robert (2002) Teoria socjologiczna i struktura społeczna. Warszawa: PWN.
Google Scholar

Metera, Dorota i Tomasz Sakowski (2008) Podręcznik rolnictwa ekologicznego, Radom: Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie.
Google Scholar

Miles, Matthew i Micheal Huberman (2000) Analiza danych jakościowych. Białystok: Wydawnictwo Trans Humana.
Google Scholar

NIK (2006), Informacja o wynikach kontroli funkcjonowania rolnictwa ekologicznego w Polsce, Warszawa http://bip.nik.gov.pl/pl/bip/wyniki_kontroli_wstep/inform2006/2005182
Google Scholar

Norberg-Hodge, Helena, Peter Goering i John Page (2001) From the Ground Up. Rethinking Industrial Agiculture. London – New York: Zed Books.
Google Scholar

Okraska, Remigiusz (2002) „Wieś na rozdrożu”, Obywatel 4 (8): 13-24.
Google Scholar

Olechnicki, Krzysztof (1998) New Age. Kościół wobec wyzwania Wodnika. Warszawa: Oficyna Naukowa.
Google Scholar

Osetek, Julian i Jerzy Osetek (1989) Rolnictwo i Ogrodnictwo Biodynamiczne. Bydgoszcz: Przedsiębiostwo Innowacyjne "Otylia"
Google Scholar

Przybylak, Zbigniew (2003) Sławne proroctwa, objawienia, przepowiednie dla Polski i świata na XXI wiek. Bydgoszcz: Wydawnictwo Gaj.
Google Scholar

Przybylak, Zbigniew (2005a) "Żal w Eko Arce", Eko Arka nr 3, s. 1.
Google Scholar

Przybylak, Zbigniew (2005b) "Pokój z EKO ARKI", Eko Arka nr 4, s. 1.
Google Scholar

Przybylak, Zbigniew (2006a) "Największa Moc", Eko Arka nr 2, s.1
Google Scholar

Przybylak, Zbigniew (2006b) "Znak Prawdy z Eko Arki", Eko Arka nr 3, s.1
Google Scholar

Przybylak, Zbigniew (2006c) "Od seradeli do chleba i rogalików", Eko Arka nr 3, s. 2-5
Google Scholar

Przybylak, Zbigniew (2007a) "Ekologia pokoju z Eko Arki", Eko Arka nr 1, s. 1
Google Scholar

Przybylak, Zbigniew (2007b) "Boża ekonomia z Eko Arki", Eko Arka nr 2, s. 1
Google Scholar

Przybylak, Zbigniew (2007c) "Opiekunka Eko Arki", Eko Arka nr 3, s. 1
Google Scholar

Przybylak, Zbigniew (2007d)"Dobrostan Eko Arki." Eko Arka nr 4, s. 1
Google Scholar

Przybylak, Zbigniew (2009a) "Ratunkowe szalupy Eko Arki." Eko Arka nr 2, s. 1
Google Scholar

Przybylak, Zbigniew (2009b) "Nowe życie gospodarcze z Eko Arki." Eko Arka nr 3, s. 1
Google Scholar

Przybylak-Zdanowicz Magdalena (2007) „III Pielgrzymka Rolników Ekologicznych na Jasną Górę.” Eko Arka nr 1, s. 31-32
Google Scholar

Przybyłowska, Ilona (1978) „Wywiad swobodny ze standaryzowaną listą poszukiwanych informacji i możliwości jego zastosowania w badaniach socjologicznych.” Przegląd Socjologiczny XXX.
Google Scholar

Rokicka, Ewa i Paweł Starosta (2003) Postawy mieszkańców gmin polskich wobec środowiska naturalnego. Łódź: Wydawnictwo Absolwent.
Google Scholar

Runowski, Henryk (1996) Ograniczenia i szanse rolnictwa ekologicznego. Warszawa: Wydawnictwo SGGW.
Google Scholar

Siebeneicher, George (1997) Podręcznik rolnictwa ekologicznego. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar

Simmel, Georg (1975) Socjologia. Warszawa: PWN.
Google Scholar

Skolimowski, Henryk (2007) Geniusz Światła a Świętość Życia. Warszawa: Oficyna Wydawnicza VEGA.
Google Scholar

Sołtysiak, Urszula (1993) Rolnictwo ekologiczne od teorii do praktyki. Warszawa: Wydawnictwo Stowarzyszenia Ekoland.
Google Scholar

Sołtysiak, Urszula (1994) Rolnictwo ekologiczne w praktyce. Warszawa: Wydawnictwo Stowarzyszenia Ekoland.
Google Scholar

Sołtysiak, Urszula redaktor (1995) Rolnictwo ekologiczne. Od producenta do konsumenta. Warszawa: Wydawnictwo Stowarzyszenia EKOLAND.
Google Scholar

Sołtysiak, Urszula redaktor (1998) Ekologiczna produkcja żywności w świetle wymogów Unii Europejskiej. Poznań: Wydawnictwo Centrum Doradztwa i Edukacji w Rolnictwie w Poznaniu.
Google Scholar

Starosta, Paweł, Imre Kovach, Krzysztof Gorlach (1999) Rural Societies under communism and beyond. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Google Scholar

Steiner, Rudolf (1999) Stosunek świata gwiazd do człowieka. Gdynia: Wydawnictwo Genesis.
Google Scholar

Steiner, Rudolf (2003) Od fizyczności człowieka do duchowości świata. Gdynia: Wydawnictwo Genesis.
Google Scholar

Stopa, Magdalena (2009) "Rzut Beretem", National Geographic Polska 4/2009 (http://www.national-geographic.pl/artykuly/pokaz/rzut-beretem/)
Google Scholar

Sułek, Antoni, Nowak K i Wyka, Anna (1989) Poza granicami socjologii ankietowej. Warszawa: UW i PTS.
Google Scholar

Sztumski, Janusz (1995) Wstęp do metod i technik badań społecznych. Katowice: Wydawnictwo "Śląsk".
Google Scholar

Ślęzak, Izabela (2009) „Stawanie się poetą. Analiza interakcjonistyczno – symboliczna”. Przegląd Socjologii Jakościowej V
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.18778/1733-8069.5.1.02

Stratenwerth, Peter (2006) Wsi spokojna, wsi wesoła. Stow. Ziarno: Grzybów.
Google Scholar

Thun, Maria (1998) Pielęgnacja ogrodu. Dni Siewu. Czas sadzenia. Dni zbioru. Nakło nad Notecią: Wydawnictwo Otylia.
Google Scholar

Ustawa z dnia 20.04.2004 r. o rolnictwie ekologicznym, Dz.U. Nr. 93, poz. 898 www.lex.pl
Google Scholar

Weber, Max (1998) Polityka jako zawód i powołanie. Kraków: ZNAK.
Google Scholar

Wilson, Thomas P. (1973) "Normative and Interpretative Paradigms in Sociology" w Understanding Everyday Life. Toward the reconstruction of sociological knowledge. (Red) Jack Douglas. London: Routledge and Kegan Paul.
Google Scholar

Woś, Augustyn i Zegar, Józef (2002) Rolnictwo Społecznie Zrównoważone. Warszawa: IERiGŻ.
Google Scholar

www.anandamarga.pl
Google Scholar

www.boell.pl
Google Scholar

www.ekocentrum.org.pl (stan na 15.05.2007, strona już nie istnieje)
Google Scholar

www.ekoland.org.pl
Google Scholar

www.dolinaeko.wspa.lublin.pl
Google Scholar

www.klastry.pl
Google Scholar

www.minrol.gov.pl
Google Scholar

www.wikipedia.pl
Google Scholar

Zirakzadeh, Cyrus Ernesto (1997) Social Movements in Politics: A Comparative Study. Londyn – Nowy Jork: Longman.
Google Scholar

Żakowska-Biemans, Sylwia, i Krystyna Gutkowska (2003) Rynek żywności ekologicznej w Polsce i w krajach Unii Europejskiej. Warszawa: Wydawnictwo SGGW.
Google Scholar