Lucien Goldmann, autor “Don Kichota”. Perspektywa socjologii literatury

Paweł Ćwikła

doi:10.18778/1733-8069.17.4.02

Autor

Paweł Ćwikła Uniwersytet Śląski w Katowicach https://orcid.org/0000-0001-6912-0324

DOI:

https://doi.org/10.18778/1733-8069.17.4.02

Słowa kluczowe:

socjologia literatury, strukturalizm genetyczny, Lucien Goldmann, Jorge Luis Borges

Abstrakt

Artykuł dotyczy propozycji spojrzenia na literackie obrazy zjawisk społecznych jako na przedmiot badań socjologicznych. Odwołuje się do Goldmannowskiego ujęcia strukturalizmu genetycznego, szczególnie do kierowanej wobec niego krytyki. Korzysta się tu z głosów wybitnych uczonych, którzy wyrażali o nim swoje opinie w okresie największej jego popularności; zaznacza się też aktualną obecność tego podejścia w humanistyce zachodniej. W refleksji nad możliwymi interpretacjami i modyfikacjami metody Goldmanna sięga się, między innymi, po jedno z opowiadań Jorge Luisa Borgesa, Pierre Menard, autor „Don Kichota”, które potraktowano jako artystyczną ilustrację teorii naukowej.

Pobrania

Brak dostępnych danych do wyświetlenia.

Biogram autora

Paweł Ćwikła - Uniwersytet Śląski w Katowicach

Paweł Ćwikła, dr, adiunkt, pracownik Instytutu Socjologii Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach. Główny obszar zainteresowań: socjologia literatury. Zajmuje się również socjologią rewolucji, historią myśli społecznej, szczególnie zaś znaczeniem idei w życiu jednostek i zbiorowości.

Bibliografia

Antonik Dominik (2019) Relacyjna koncepcja kultury literackiej i pisarze-celebryci. „Kultura i Społeczeństwo”, nr 3, s. 141–169.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.35757/KiS.2019.63.3.8

Boer Roland (2009) Criticism of Religion. On Marxism and Theology. Leiden, Boston: Brill.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1163/ej.9789004176461.i-284

Borges Jorge Luis (2003) Pierre Menard, autor „Don Kichota” [w:] Jorge Luis Borges, Fikcje. Przełożyli Andrzej Sobol-Jurczykowski, Stanisław Zembrzuski. Warszawa: Prószyński i S-ka, s. 47–61.
Google Scholar

Bourdieu Pierre (1993) The Field of Cultural Production. New York: Columbia.
Google Scholar

Bourdieu Pierre (2001) Reguły sztuki. Geneza i struktura pola literackiego. Przełożył Andrzej Zawadzki. Kraków: Universitas.
Google Scholar

Brodzka Alina (1966) O kryteriach realizmu w badaniach literackich. Warszawa: PIW.
Google Scholar

Cohen Mitchell (1994) The Wager of Lucien Goldmann: Tragedy, Dialectics, and a Hidden God. New Jersey: Princeton University Press.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1515/9781400821266

Ćwikła Paweł (2006a) Kilka uwag o związku socjologii z literaturą. „Studia Socjologiczne”, nr 2, s. 127–158.
Google Scholar

Ćwikła Paweł (2006b) Boksowanie świata. Wizje ładu społecznego na podstawie twórczości Janusza A. Zajdla. Katowice: Śląsk.
Google Scholar

Ćwikła Paweł (2012) Socjologia w literaturze. Casus „Wojny końca świata” Mario Vargasa Llosy. „Studia Socjologiczne”, nr 2, s. 47–80.
Google Scholar

Domosławski Artur (2010) Kapuściński non-fiction. Warszawa: Świat Książki.
Google Scholar

Eco Umberto (1996a) Interpretacja i historia [w:] Umberto Eco, Richard Rorty, Christine Brooke-Rose, Interpretacja i nadinterpretacja. Przełożył Tomasz Bieroń. Kraków: Znak.
Google Scholar

Eco Umberto (1996b) Nieobecna struktura. Przełożył Adam Weinsberg, Paweł Bravo. Warszawa: Wydawnictwo KR.
Google Scholar

Escarpit Robert (1980) Literatura a społeczeństwo. Przełożył Janusz Lalewicz [w:] Andrzej Mencwel, red., W kręgu socjologii literatury. Antologia tekstów zagranicznych, t. 1. Warszawa: PIW, s. 209–251.
Google Scholar

Fabre Daniel (2009) Czym jest antropologia literatury? Pytanie o początek literatury. Z Danielem Fabre rozmawia Paweł Rodak. „Teksty Drugie”, nr 4, s. 245–258.
Google Scholar

Fuchs Christian (2021) Towards a Critical Theory of Communication with Georg Lukács and Lucien Goldmann [w:] Christian Fuchs, ed., Marxist Humanism and Communication Theory. Volume One. London: Routledge, s. 265−281.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.4324/9781003142959

Głowiński Michał (1968) Lucien Goldmann i socjologia powieści [w:] Michał Głowiński, Porządek, chaos, znaczenie. Warszawa: PIW, s. 137–153.
Google Scholar

Goldmann Lucien (1955) Le Dieu caché, étude sur la vision tragique dans les «Pensées» de Pascal et dans le théâtre de Racine. Paris: Gallimard.
Google Scholar

Goldmann Lucien (1970) Socjologia literatury: stan obecny i zagadnienia metodologiczne. Przełożył Władysław Kwiatkowski. „Pamiętnik Literacki”, nr 61, s. 291–314.
Google Scholar

Goldmann Lucien (1973) Metoda strukturalno-genetyczna w historii literatury. Przełożył Jerzy Brablec [w:] Henryk Markiewicz, red., Współczesna teoria badań literackich za granicą. Antologia, t. 3. Kraków: Wydawnictwo Literackie, s. 339–354.
Google Scholar

Goldmann Lucien (2013) The Hidden God. A Study of Tragic Vision in the “Pensées” of Pascal and the “Tragedies” of Racine. Przełożył Philip Thody. London, New York: Routledge.
Google Scholar

Gombrowicz Witold (1990) Testament. Warszawa: Res Publica.
Google Scholar

Gombrowicz Witold (1997) Dziennik 1953-1969. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Google Scholar

Janion Maria (1972) Romantyzm, rewolucja, marksizm. Colloquia gdańskie. Gdańsk: Wydawnictwo Morskie.
Google Scholar

Kołakowski Leszek (1957) Pascal i epistemologia historyczna Goldmanna. „Studia Filozoficzne”, nr 3, s. 182–195.
Google Scholar

Kołakowski Leszek (1984) Fabula mundi i nos Kleopatry [w:] Leszek Kołakowski, Czy diabeł może być zbawiony i 27 innych kazań. Londyn: Aneks, s. 68–72.
Google Scholar

Kołakowski Leszek (1988) Główne nurty marksizmu. Londyn: Aneks.
Google Scholar

Kołakowski Leszek (1989) Pascal i epistemologia historyczna Goldmanna [w:] Leszek Kołakowski, Pochwała niekonsekwencji. Pisma rozproszone z lat 1955-1968, t. 1. Warszawa: Niezależna Oficyna Wydawnicza, s. 117–131.
Google Scholar

Kołakowski Leszek (1994) Bóg nam nic nie jest dłużny. Krótka uwaga o religii Pascala i o duchu jansenizmu. Przełożył Ireneusz Kania. Kraków: Znak.
Google Scholar

Jankowicz Grzegorz, Marecki Piotr, Sowiński Michał, red., (2014) Literatura polska po 1989 roku w świetle teorii Pierre’a Bourdieu. Podręcznik. Kraków: Korporacja Ha!art.
Google Scholar

Laurenson Diana, Swingewood Alan (1972) The Sociology of Literature. London: Paladin.
Google Scholar

Lukács György (1968) Teoria powieści. Esej historyczno-filozoficzny o wielkich formach epiki. Przełożył Jan Goślicki. Warszawa: PIW.
Google Scholar

Łęcki Krzysztof (1995) „El conde” Gombrowicz – Pan bez włości (Pomiędzy ziemiaństwem, arystokracją a literaturą) [w:] Ewa Kosowska, red., Polska kultura ziemiańska. Szkice i rozprawy. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, s. 136–183.
Google Scholar

Łęcki Krzysztof (1997) Św. Gombrowicz. Zinstytucjonalizowane formy komunikowania o literaturze. Socjologiczna analiza zjawiska. Katowice: Śląsk.
Google Scholar

Łęcki Krzysztof (1999) Literatura piękna [w:] Henryk Domański i in., red., Encyklopedia socjologii, t. 2. Warszawa: Oficyna Naukowa, s. 128−134.
Google Scholar

Łęcki Krzysztof (2012) Inny zapis. „Sekretny dziennik” pisarza jako przedmiot badań socjologicznych. Na przykładzie „Dzienników” Stefana Kisielewskiego. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Google Scholar

Memmi Alberto (1973) Problemy socjologii literatury. Przełożyła Helena Chorbkowska [w:] Henryk Markiewicz, red., Współczesna teoria badań literackich za granicą. Antologia. Kraków: Wydawnictwo Literackie, s. 80−103
Google Scholar

Mills Charles Wright (2007) Wyobraźnia socjologiczna. Przełożyła Marta Bucholc. Warszawa: PWN.
Google Scholar

Milner Andrew (1981) John Milton and the English Revolution. A Study in the Sociology of Literature. London: MacMillan Press.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1007/978-1-349-04853-3

Mittenzwei Werner (1984) Dialog i spór z György Lukácsem. Polemiki metodologiczne. Przełożył Cezary R. Jenne i in. Warszawa: PIW.
Google Scholar

Muszyński Marcin (2015) Strukturalizm genetyczny. „Edukacja Dorosłych”, nr 1, s. 37–54.
Google Scholar

Park Robert E. (1928) Stranger, Migration and Marginal Man. „American Journal of Sociology”, no. 6, s. 881–893.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1086/214592

Parkhurst Bryan J., Hammel Stephan (2017) On Theorizing a “Properly Marxist” Musical Aesthetics. „International Review of the Aesthetics and Sociology of Music”, no. 1, s. 33–55.
Google Scholar

Rousseau Jan Jakub (2000) Umowa społeczna. Przełożył Antoni Peretiatkowicz. Kęty: Antyk.
Google Scholar

Scruton Roger (2018) Głupcy, oszuści i podżegacze. Myśliciele nowej lewicy. Przełożył Filip Filipowski. Poznań: Zysk i S-ka.
Google Scholar

Siemek Marek J. (2013) Marksizm jako filozofia [w:] G. Lukács, Historia i świadomość klasowa. Przełożył Marek J. Siemek. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar

Simmel Georg (2006) Socjologia. Przełożyła Małgorzata Łukasiewicz [w:] Paweł Śpiewak, red., Klasyczne teorie socjologiczne. Wybór tekstów. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, s. 201–232.
Google Scholar

Soman Neha, Padmanabhan B. (2020) Space, Place and Consciousness. Explorations on Jewish Identity in Amos Oz’s Life Narrative “A Tale of Love and Darkness”. „British Journal of Middle Eastern Studies”, no. 46, s. 1–15.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1080/13530194.2020.1836610

Wacquant Loïc (2017) Cztery generalne zasady zastosowania Bourdieu w działaniu. Przełożył Tomasz Warczok. „Kultura i Rozwój”, nr 4, s. 65–79.
Google Scholar

Wyka Kazimierz (1989) Tragiczność, drwina, realizm [ w:] Kazimierz Wyka, Pogranicze powieści. Warszawa: Czytelnik, s. 7−31.
Google Scholar

Zimand Roman (1971) Pułapki socjologii literatury [w:] J. Sławiński, red., Problemy socjologii literatury. Wrocław: Ossolineum, s. 9–28.
Google Scholar