Polityka równych szans wobec osób z niepełnosprawnością intelektualną a przemoc symboliczna

Agnieszka Kumaniecka-Wiśniewska

doi:10.18778/0208-600X.60.03

Autor

Agnieszka Kumaniecka-Wiśniewska Uniwersytet Warszawski, Instytut Stosowanych Nauk Społecznych, Katedra Socjologii Moralności i Aksjologii Ogólnej

DOI:

https://doi.org/10.18778/0208-600X.60.03

Słowa kluczowe:

polityka równych szans, osoba z niepełnosprawnością intelektualną, czynności zawodowe, dyskryminacja, przemoc symboliczna

Abstrakt

Obecnie jesteśmy świadkami ścierania się dwóch nurtów w polityce społecznej wobec osób niepełnosprawnych intelektualnie. Pierwszy z nich wynika z idei równości, ma charakter dominujący i jest dobrze zakorzeniony w świadomości społecznej. Drugi wynika z idei różnorodności i stanowi zapowiedź nadchodzących zmian. Idea różnorodności wywarła już wpływ na politykę społeczną wobec osób nieheteroseksualnych czy byłych więźniów. Osobiście zajmuję się problematyką związaną z pierwszym nurtem, a więc polityką równych szans. Artykuł ma charakter empiryczny. Analizuję praktyki aktywizacji zawodowej osób z niepełnosprawnością intelektualną w ramach polityki równych szans, które są egzemplifikacją przemocy symbolicznej zawartej w samym sposobie rozumienia pojęcia „osoba z niepełnosprawnością intelektualną”. Próbuję pokazać, że konstrukty teoretyczne promowane przez ekspertów dominujących w dyskursie publicznym narzucają sposoby działania w ramach polityki społecznej. Konstrukt „upośledzony umysłowo” wprzęga w istotę bycia upośledzenie, natomiast konstrukt „osoba z niepełnosprawnością intelektualną” wyrzuca na zewnątrz niepełnosprawność intelektualną, czyniąc z upośledzonego normalsa trudniej wyuczalnego. W taki sposób język umożliwia działania o charakterze dyskryminującym w imię szlachetnej idei.

Bibliografia

Barnes C ., Mercer G . ( 2008), Niepełnosprawność, Wydawnictwo Sic!, Warszawa.
Google Scholar

Bourdieu P., Wacouant L. J. D. (2001), Zaproszenie do socjologii refleksyjnej, Oficyna Naukowa, Warszawa.
Google Scholar

Brzezińska A. I., Kaczan R. (2008), Wychowanie do samodzielności: kluczowy czynnik sukcesu zawodowego osób z ograniczeniem sprawności, seria: Osoby z Ograniczeniem Sprawności na Rynku Pracy, t. 3, Wydawnictwo SWPS Academica, Warszawa.
Google Scholar

Foucault M . ( 2000), Choroba umysłowa a psychologia, Wydawnictwo KR, Warszawa.
Google Scholar

Katalog czynności zawodowych (2015), publikacja wydana w ramach projektu Wsparcie osób z upośledzeniem umysłowym w stopniu umiarkowanym i znacznym (w tym z zespołem Downa i/lub niepełnosprawnościami sprzężonymi) oraz głębokim stopniem upośledzenia umysłowego, współfinansowanego przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego, projekt realizowany przez PFRON w partnerstwie z Polskim Stowarzyszeniem na Rzecz Osób z Upośledzeniem Umysłowym (www.centrumdzwoni.pl).
Google Scholar

Kowalik S. (2003), Dorosłość osób niepełnosprawnych w świetle koncepcji sfery utraconego rozwoju, [w:] K. Rzedziecka, A. Kobylańska (red.), Dorosłość, niepełnosprawność, czas współczesny. Na pograniczach pedagogiki specjalnej, Oficyna Wydawnicza Impuls, Kraków, s. 61–69.
Google Scholar

Ostrowska A. (2015), Niepełnosprawni w społeczeństwie 1993–2013, Wydawnictwo Instytutu Filozofii i Socjologii PAN, Warszawa.
Google Scholar

Raport końcowy projektu Edukacja ku niezależności – modernizacja programu przysposobienia do pracy uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi 2010–2013, współfinansowanego przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego, projekt przygotowany i realizowany przez Biuro Edukacji Urzędu m. st. Warszawy w partnerstwie z Polskim Stowarzyszeniem na Rzecz Osób Upośledzonych Umysłowo.
Google Scholar

Wyczesany J. (2009), Pedagogika upośledzonych umysłowo, Oficyna Wydawnicza Impuls, Kraków.
Google Scholar

Zakrzewska-Manterys E. (2010), Upośledzeni umysłowo. Poza granicami człowieczeństwa, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.31338/uw.9788323511472