Konstruowanie pamięci w przestrzeni miejskiej: przypadek dzielnicy Bałuty w Łodzi
DOI:
https://doi.org/10.18778/0208-600X.86.02Słowa kluczowe:
pamięć, Łódź, badania miejskie, socjologia wizualna, wizualna teoria ugruntowanaAbstrakt
W swoim artykule pochylam się nad tematem konstruowania pamięci w przestrzeni miasta, omówionego na przykładzie wybranego fragmentu Łodzi. Omawiam wybrane stanowiska badaczy zajmujących się pamięcią i miastem; oba z tych tematów doczekały się licznych opracowań w naukach społecznych. Własne badanie przeprowadziłem zgodnie z procedurami wizualnej teorii ugruntowanej. Rezultat analizy opisuję, prezentując główne kategorie opracowanej teorii oraz hipotezy, do których doprowadził mnie proces badawczy. Proponuję, by lokować proces konstruowania pamięci w przestrzeni miasta między krajobrazem pamięci, na który składa się ogół symbolicznych reprezentacji związanych z przeszłością danego miejsca oraz doświadczeniem jednostki, która jako czynny podmiot odbiera i interpretuje to, co znajduje się wokół niej oraz na tej podstawie podejmuje określone działania
Bibliografia
Assmann J. (2011), Cultural Memory and Early Civilization. Writing, Remembrance, and Political Imagination, Cambridge University Press, Cambridge.
Google Scholar
Bauman Z. (2017), Retrotopia, Polity Press, Cambridge.
Google Scholar
Bednarek S. (2012), Mnemotoposy. Słowo wstępne, “Przegląd Kulturoznawczy”, vol. 1, no. 11, pp. 5–11.
Google Scholar
Bieńkowska D., Umińska-Tytoń E. (2013), Nazewnictwo miejskie Łodzi, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
Google Scholar
Bieżyński M. (2021), ‟zWnętrz” – pamiętnik fotograficzny na budynkach wzdłuż ulicy Żytniej, https://uml.lodz.pl/aktualnosci/artykul/zwnetrz-pamietnik-fotograficzny-na-budynkach-wzdluz-ulicy-zytniej-id41718/2021/6/25/ (accessed: 13.02.2022).
Google Scholar
Blumer H. (1986), Symbolic Interactionism. Perspective and Method, University of California Press, Berkeley–Los Angeles–London.
Google Scholar
Charmaz K. (2006), Constructing Grounded Theory. A Practical Guide Through Qualitative Analysis, SAGE Publications, London–Thousand Oaks–New Delhi.
Google Scholar
Corbin J., Strauss A. (2015), Basics of Qualitative Research. Techniques and Procedures for Developing Grounded Theory, SAGE Publications, Los Angeles.
Google Scholar
Czarnowski S. (1939), Podział przestrzeni i jej ograniczenie w religii i magii, Skład główny Nasza Księgarnia, Warszawa.
Google Scholar
Czarnowski S. (1956), Powstanie i społeczne funkcje historii, [in:] S. Czarnowski, Dzieła, vol. 5, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa, pp. 99–102.
Google Scholar
Golka M. (2009), Pamięć społeczna i jej implanty, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa.
Google Scholar
Gubała-Czyżewska J. (2018), Pamięć łodzian o społeczności żydowskiej w kontekście metodologicznych badań pamięci zbiorowej, doctoral thesis, Uniwersytet Łódzki.
Google Scholar
Halbwachs M. (1969), Społeczne ramy pamięci, transl. M. Król, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa.
Google Scholar
Hirszowicz M., Neyman E. (2001), Społeczne ramy niepamięci, “Kultura i Społeczeństwo”, vol. 3–4, s. 23–48.
Google Scholar
Jałowiecki B., Szczepański M.S. (2006), Miasto i przestrzeń w perspektywie socjologicznej, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa.
Google Scholar
Kappler S. (2017), Sarajevo’s ambivalent memoryscape: Spatial stories of peace and conflict, “Memory Studies”, vol. 10, no. 2, pp. 130–143.
Google Scholar
Karpińska G.E. (2000), Miejsce wyodrębnione ze świata. Przykład łódzkich kamienic czynszowych, Polskie Towarzystwo Ludoznawcze, Łódź.
Google Scholar
Karpińska G.E. (2004), Miasto wymazywane: historia łódzkiego przypadku, “Studia Etnologiczne i Antropologiczne”, vol. 8, pp. 165–178.
Google Scholar
Kaźmierska K. (2008), Biografia i pamięć: na przykładzie pokoleniowego doświadczenia ocalonych z zagłady, Zakład Wydawniczy Nomos, Kraków.
Google Scholar
Kącka K. (2015), Polityka historyczna: kreatorzy, narzędzia, mechanizmy działania – przykład Polski, [in:] K. Kącka, J. Piechowiak-Lamparska, A. Ratke-Majewska (eds.), Narracje pamięci: między polityką a historią, Wydawnictwo Naukowe UMK, Toruń, pp. 59–80.
Google Scholar
Konecki K. (2008), Dotyk i wymiana gestów jako element wytwarzania więzi emocjonalnej. Zastosowania socjologii wizualnej i metodologii teorii ugruntowanej w badaniu interakcji zwierząt i ludzi, “Przegląd Socjologii Jakościowej”, vol. 4, no. 1, pp. 71–115.
Google Scholar
Konecki K. (2010), Wizualna Teoria Ugruntowana. Nauczanie teorii ugruntowanej przy pomocy obrazów i analizy wizualnej, “Przegląd Socjologii Jakościowej”, vol. 6, no. 2, pp. 1–35.
Google Scholar
Konecki K. (2012), Wizualna teoria ugruntowana. Podstawowe zasady i procedury, “Przegląd Socjologii Jakościowej”, vol. 8, no. 1, pp. 12–45.
Google Scholar
Konecki K. (2017), Standing in Public Places: An Ethno-Zenic Experiment Aimed at Developing the Sociological Imagination and More Besides…, “Czech Sociological Review”, vol. 53, no. 6, pp. 881–902.
Google Scholar
Krajewski M. (2009), Dzisiaj jak wczoraj, jutro jak dziś. Codzienność, przedmioty i reżimy podtrzymujące, [in:] M. Bogunia-Borowska (ed.), Barwy codzienności. Analiza socjologiczna, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa, pp. 178–200.
Google Scholar
Kwiatkowski P.T. (2009), Społeczne tworzenie zbiorowej niepamięci, [in:] L. Nijakowski (ed.), Etniczność, pamięć, asymilacja. Wokół problemów zachowania tożsamości mniejszości narodowych i etnicznych w Polsce, Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa, pp. 90–128.
Google Scholar
Leśniak G. (2010), Park Staromiejski w Łodzi jako miejsce pamięci o najbardziej tragicznym okresie w historii miasta, “Czasopismo Techniczne. Architektura”, vol. 5–A, no. 13, pp. 319–326.
Google Scholar
Löw M. (2016), The Sociology of Space. Materiality, Social Structures, and Action, transl. D. Goodwin, Palgrave Macmillan, New York.
Google Scholar
Macdonald S. (2013), Memorylands. Heritage and indentity in Europe today, Routledge, London–New York.
Google Scholar
Malicki K. (2012), Polacy i ich pamięć przeszłości. Studium socjologiczne pamięci zbiorowej na przykładzie regionu podkarpackiego, Zakład Wydawniczy Nomos, Kraków.
Google Scholar
Muzaini H., Yeoh B.S.A. (2005), War landscapes as “battlefields” of collective memories: reading the Reflections at Bukit Chandu, Singapore, “Cultural Geographies”, vol. 12, pp. 345–365.
Google Scholar
Olick J.K. (2008), From Collective Memory to the Sociology of Mnemonic Practices and Products, [in:] A. Erll, A. Nünning (eds.), Cultural Memory Studies: An International and Interdisciplinary Handbook, De Gruyter, Berlin–New York, pp. 151–162.
Google Scholar
Piotrowski W. (1966), Społeczno-przestrzenna struktura m. Łodzi. Studium ekologiczne, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wydawnictwo PAN, Wrocław–Warszawa–Kraków.
Google Scholar
Rewers E. (2005), Post-polis: wstęp do filozofii ponowoczesnego miasta, Wydawnictwo Universitas, Kraków.
Google Scholar
Rutkiewicz P. (2019), Zabytek popada w ruinę. Ten problem nie rozwiąże się sam!, “Gazeta Wyborcza Łódź”, 6.06.2019.
Google Scholar
Rykała A. (2018), O “topografii pustki” w krajobrazie kulturowym. Miejsca niepamięci i nie-miejsca pamięci w kontekście mordów dokonanych na Żydach w Polsce w pierwszych miesiącach po drugiej wojnie światowej, “Studia z Geografii Politycznej i Historycznej”, vol. 7, pp. 93–132.
Google Scholar
Sendyka R. (2013), Pryzma – zrozumieć nie-miejsce pamięci (non-lieux de mémoire), “Teksty Drugie”, vol. 1–2, pp. 323–344.
Google Scholar
Strauss A.L. (2003), Quantitative analysis for social scientists, Cambridge University Press, Cambridge–New York–Melbourne.
Google Scholar
Strauss A.L. (2017), Images of the American City, Routledge, London–New York.
Google Scholar
Szacka B. (2006), Czas przeszły – pamięć – mit, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa.
Google Scholar
Szpociński A. (2014), Nośniki pamięci, miejsca pamięci, “Sensus Historiae”, vol. 17, no. 4, pp. 17–26.
Google Scholar
Tarkowska E. (2016), Pamięć w kulturze teraźniejszości, “Kultura i Społeczeństwo”, vol. 4, pp. 121–141.
Google Scholar
Winter J., Sivan E. (2000), Setting the framework, [in:] J. Winter, E. Sivan (eds.), War and Remembrance in the Twentieth Century, Cambridge University Press, Cambridge, pp. 6–39.
Google Scholar
Wolff-Powęska A. (2007), Polskie spory o historię i pamięć. Polityka historyczna, “Przegląd Zachodni”, vol. 1, pp. 3–44.
Google Scholar
Zerubavel E. (1996), Social Memories: Steps to a Sociology of the Past, “Qualitative Sociology”, vol. 19, no. 3, pp. 283–299.
Google Scholar
Zerubavel E. (2003), Time Maps. Collective Memory and the Social Shape of the Past, The University of Chicago Press, Chicago–London.
Google Scholar
Ziółkowski M. (2001), Pamięć i zapominanie: trupy w szafie polskiej zbiorowej pamięci, “Kultura i Społeczeństwo”, vol. 3–4, pp. 3–22.
Google Scholar
Znaniecki F. (1938), Socjologiczne podstawy ekologii ludzkiej, “Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny”, vol. 18, no. 1, pp. 89–119.
Google Scholar
Pobrania
Opublikowane
Wersje
- 15-01-2024 - (2)
- 30-09-2023 - (1)
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
