Kontrdyskursy anarchistyczne. Przyczynek do analizy miejskiej sfery kontrpublicznej

Przemysław Pluciński

doi:10.18778/0208-600X.72.08

Authors

Przemysław Pluciński Dr, Zakład Studiów nad Dynamiką Społeczną, Wydział Socjologii, Uniwersytet Adama Mickiewicza, ul. Szamarzewskiego 89, budynek C, 60-568 Poznań https://orcid.org/0000-0002-5102-6572

DOI:

https://doi.org/10.18778/0208-600X.72.08

Keywords:

public sphere/ counter-public sphere, counterpublics, social movements, urban social movements, anarchist movements, the right to the city

Abstract

The basic categories of the article are the concepts of counter-public sphere and counterpublics. The article has theoretical-empirical character. It offers the analysis in terms of conceptual history as well as the investigation on “anarchist urban movements” with particular emphasis put on specific types of discursive and self-organization practices necessary for the construction and reproduction of anarchist counterpublics. The counter-discourses present in selected anarchist press publications, with particular emphasis on “Przegląd Anarchistyczny” [“Anarchist Review”], were subjected to a detailed study.

References

Antonów R. (2004), Pod czarnym sztandarem. Anarchizm w Polsce po 1980 roku, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław.
Google Scholar

Antonów R. (2012), Za wolnością. Przeciwko państwu. Poglądy współczesnych polskich anarchistów, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń.
Google Scholar

Błaut M., Mróz P., Waluszko J. (red.) (2002), Moje miasto. Wybór 48 opowiadań, wspomnień i historii o miastach, Duch miejsca, Gdańsk.
Google Scholar

Burawoy M. (2009), O socjologię publiczną. Przemówienie prezydenckie z roku 2004, [w:] A. Manterys, J. Mucha (red.), Nowe perspektywy teorii socjologicznej. Wybór tekstów, Zakład Wydawniczy „Nomos”, Kraków, s. 525–561.
Google Scholar

Burawoy M., Szołucha A. (2013), Uniwersytet w kryzysie. Z Michaelem Burawoyem rozmawia Anna Szołucha, „Praktyka Teoretyczna”, nr 1(7), s. 73–84.
Google Scholar

Ciszewski P. (2008/2009), Obrońcy praw lokatorów, „Przegląd Anarchistyczny”, nr 8, s. 77–82.
Google Scholar

Ciszewski P., Nowak R. (2016), Wszystkich nas nie spalicie, Wydawnictwo Trzecia Strona, Warszawa.
Google Scholar

Cope B. (2010), Raport z Pragi: megaplany, mikromodernizacja i ryzykowna urbanizacja, „Przegląd Anarchistyczny”, nr 11, s. 78–90.
Google Scholar

Cox L. (2014), Movements Making Knowledge: a new wave of inspiration for sociology, „Sociology”, nr 48(5), s. 954–971.
Google Scholar

Czapka (2010), Budżet partycypacyjny – pieniądze i ideologie, „Przegląd Anarchistyczny”, nr 11, s. 5–18.
Google Scholar

Czarnota K. (2014), Prawo do miasta i polityka wysiedleń, https://monde-diplomatique.pl/LMD103/index.php?id=1_4 (dostęp 15.06.2019).
Google Scholar

Czarnota K., Piotrowski G. (2018), Social Containers as a Tool of Social and Spatial Segregation, „Studia Krytyczne”, nr 6, s. 97–119.
Google Scholar

Fox Piven F., Cloward R. (2011), Ruchy biednych. Strukturyzacja protestu, „Przegląd Anarchistyczny”, nr 12, s. 108–136.
Google Scholar

Fraser N. (1990), Rethinking the Public Sphere: A Contribution to the Critique of Actually Existing Democracy, „Social Text”, nr. 25(26), s. 56–80.
Google Scholar

Frühbrodt L. (2017), Gegenöffentlichkeit im Wirtschaftsjournalismus: Alternative Blogs, Unternehmensmedien und NGO- Magazine, [w:] K. Otto, A. Köhler (red.), Qualität im wirtschaftspolitischen Journalismus, Springer VS, Wiesbaden.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1007/978-3-658-17467-5_4

Gentryfikacja jako ideologia. Lewicowe inicjatywy dzielnicowe i ich stosunek wobec gospodarki i przestrzeni miejskiej, „Przegląd Anarchistyczny”, nr 11, s. 108–117.
Google Scholar

Gierszon M. (2010), Podmiotowość dzielnicy. Między gentryfikacją a rewitalizacją, „Przegląd Anarchistyczny”, nr 11, s. 91–107.
Google Scholar

Gilcher-Holtey I. (2000), Der Transfer zwischen den Studentenbewegungen von 1968 und die Entstehung einer transnationalen Gegentiffentlichkeit, „Berliner Journal für Soziologie”, nr 4, s. 485–500.
Google Scholar

Głaz J. (2017), Mieszczanin obywatelem, [w:] P. Korduba (red.), Kronika miasta Poznania – Mieszczanie, nr 4, s. 137–146.
Google Scholar

Grzegorczyk J. (2008/2009), Problemy lokatorskie w mieście doby globalizacji. Przykład Warszawy, „Przegląd Anarchistyczny”, nr 8, s. 69–76.
Google Scholar

Habermas J. (2007), Strukturalne przeobrażenia sfery publicznej, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Google Scholar

Hansen M. (1993), Foreword, [w:] A. Kluge, O. Negt, Public Sphere and Experience. Toward an Analysis of the Bourgeois and Proletarian Public Sphere, University of Minnessota Press, Minneapolis–London.
Google Scholar

Harvey D. (2012), Bunt miast. Prawo do miasta i miejska rewolucja, Fundacja Nowej Kultury Bęc Zmiana, Warszawa.
Google Scholar

Hohendahl P.U. (red.) (2000), Öffentlichkeit – Geschichte eines kritischen Begriffs, Verlag J.B. Metzler, Stuttgart–Weimar.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1007/978-3-476-01721-5

Hudzik J.P., Woźniak W. (red.) (2006), Sfera publiczna. Kondycja – przejawy – przemiany, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin.
Google Scholar

Jacobsson K. (red.) (2016), Urban grassroots movement in Central and Eastern Europe, Routledge, London–New York.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.4324/9781315548845

Kajdanek K. (2012), Suburbanizacja po polsku, Zakład Wydawniczy Nomos, Kraków.
Google Scholar

Kluge A., Negt O. (1972), Öffentlichkeit und Erfahrung. Zur Organisationsanalyse von bürgerlicher und proletarischer Öffentlichkeit, Suhrkamp Verla, Frankfurt am Main.
Google Scholar

Kluge A., Negt O. (1993), Public Sphere and Experience. Toward an Analysis of the Bourgeois and Proletarian Public Sphere, University of Minnessota Press, Minneapolis–London.
Google Scholar

Kostka J., Czarnota K. (2017), Modes of Knowledge Production in the Study of Radical Urban Movements, „Interface: A Journal For And About Social Movements”, nr 9(1), s. 368–388.
Google Scholar

Król K. (2010), Samorządność bez samorządu, „Przegląd Anarchistyczny”, nr 10, s. 35–40.
Google Scholar

Krzyżaniak P. (2011), Ruch lokatorski, prekariat i strajk czynszowy, „Przegląd Anarchistyczny”, nr 12, s. 137–159.
Google Scholar

Kubicki P. (2016), Wynajdywanie miejskości: Polska kwestia miejska z perspektywy długiego trwania, Zakład Wydawniczy NOMOS, Kraków.
Google Scholar

Kusiak J. (2018), Chaos Warszawa. Porządki przestrzenne polskiego kapitalizmu, Fundacja Nowej Kultury Bęc Zmiana, Warszawa.
Google Scholar

Legard S. (2010), Demokratyzowanie samorządów miejskich – obietnica budżetu partycypacyjnego, „Przegląd Anarchistyczny”, nr 11, s. 19–34.
Google Scholar

Majewska E. (2016), Słaby opór i siła bezsilnych. #Czarnyprotest kobiet w Polsce 2016, http://www.praktykateoretyczna.pl/ewa-majewska-slaby-opor-i-sila-bezsilnych-czarnyprotestkobiet-w-polsce-2016/ (dostęp 22.11.2019).
Google Scholar

Majewska E. (2018), Kontrpubliczności ludowe i feministyczne. Wczesna „Solidarność” i czarne protesty, Książka i Prasa, Warszawa.
Google Scholar

Marzec W. (2016), Rebelia i reakcja. Rewolucja 1905 roku i plebejskie doświadczenie polityczne, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego – UNIVERSITAS, Łódź–Kraków.
Google Scholar

Marzec W., Piskała K. (2013), Proletariaccy czytelnicy – marksistowskie i socjalistyczne lektury we wczesnej proletariackiej sferze publicznej Królestwa Polskiego, „Sensus Historiae”, nr XII(3), s. 83–103.
Google Scholar

Mayer M., Thörn C., Thörn H. (red.) (2016), Urban Uprisings: Challenging Neoliberal Urbanism in Europe, Palgrave MacMillan, London.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1057/978-1-137-50509-5

Merrifield A. (2016), Nowa kwestia miejska, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Google Scholar

Ngai P. (2008/2009), Prekariat i robotnice chińskiej Specjalnej Sfery Ekonomicznej Shenzen, „Przegląd Anarchistyczny”, nr 8, s. 186–195.
Google Scholar

Nowak M., Pluciński P. (red.) (2011a), O miejskiej sferze publicznej. Obywatelskość i konflikty o przestrzeń, Korporacja ha!art, Kraków.
Google Scholar

Nowak M., Pluciński P. (2011b), Problemy ze sferą publiczną, [w:] M. Nowak, P. Pluciński (red.), O miejskiej sferze publicznej. Obywatelskość i konflikty o przestrzeń, Korporacja ha!art, Kraków.
Google Scholar

Nowak M., Pluciński P. (2017), E pluribus unum. Źródła i specyfika ruchów miejskich we współczesnej Polsce, „Przegląd Socjologiczny”, nr 3(LXVI), s. 115–135.
Google Scholar

Oy G. (1997), Gegenöffentlichkeit. Wandlungsprozesse linker Medienpolitik in der BRD, „Forschungsjournalournal Neue Soziale Bewegungen”, nr 3, s. 77–81.
Google Scholar

Peck J., Theodore N., Brenner N. (2009), Neoliberal Urbanism: Models, Moments, Mutations, „SAIS Review”, nr 29(1), s. 49–66.
Google Scholar

Piotrowski G. (2017), In the Shadow of the Iron Curtain: Central and Eastern European Alterglobalists, Peter Lang, Frankfurt am Main–New York.
Google Scholar

Piotrowski G., Polanska D.V. (2015), The transformative power of cooperation between social movements: Squatting and tenants’ movements in Poland, „City: Analysis of Urban Trends, Culture, Theory, Policy, Action”, nr 2(3), s. 274–296.
Google Scholar

Plake K., Jansen D., Schumacher B. (2001), Öffentlichkeit und Gegenöffentlichkeit im Internet. Politische Potenziale der Medienentwicklung, Westdeutscher Verlag, Wiesbaden.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1007/978-3-322-87339-2

Pluciński P. (2011), Decyzjonizm zamiast debaty. O przeciwstawnych wzorach działania w sferze publicznej, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny”, nr 73(4), s. 197–213.
Google Scholar

Pluciński P. (2012), Metroengelsizm, czyli o engelsowskich korzeniach krytycznych badań nad miastem, „Nowa Krytyka”, nr 28, s. 103–121.
Google Scholar

Pluciński P. (2014a), Bez „prawa do miasta”. O wytwarzaniu przestrzennej niesprawiedliwości na przykładzie Poznania, [w:] Z. Galor, B. Goryńska-Bittner, S. Kalinowski (red.), Życie na skraju – marginesy społeczne wielkiego miasta, Societas Pars Mundi, Bielefeld.
Google Scholar

Pluciński P. (2014b), O roszczeniach pozaparlamentarnej (post?) polityki. Przypadek miejskich ruchów społecznych w Polsce, „Władza sądzenia”, nr 3, s. 67–76.
Google Scholar

Pluciński P. (2016), Jaka demokracja miejska? Przypadek Ruchu Społeczeństwa Alternatywnego, „Nowa Krytyka”, nr 36.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.18276/nk.2016.36-08

Pluciński P. (2020), Anarchistyczne ruchy miejskie w Polsce. Próba wieloaspektowej charakterystyki, [w:] B. Lewenstein, A. Gójska, E. Zielińska (red.), Aktywizmy miejskie, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa.
Google Scholar

Pobłocki K. (2014), Gentryfikacja, własność i polski kapitał polityczny, „Politeja”, nr 1(27), s. 157–177.
Google Scholar

Pomieciński A. (2013), Alterglobaliści. Antropologia ruchu na rzecz globalnej sprawiedliwości, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, Poznań.
Google Scholar

Purcell M. (2002), Excavating Lefebvre: The Right to the City and its Urban Politics of the Inhabitant, „GeoJournal”, nr 58(2–3), s. 99–108.
Google Scholar

Purcell M. (2008), Recapturing Democracy. Neoliberalization and the Struggle for Alternative Urban Futures, Routledge, New York-London.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.4324/9780203932940

Rek-Woźniak M. (2017), „Anatomia ambicji” a polityka publiczna. Cztery wątki debaty o miejskich megaprojektach, „Problemy Polityki Społecznej”, nr 37(2), s. 117–137.
Google Scholar

Rudnicki R. (2010), Gentryfikacja: przyczyny, mechanizmy działania i warszawskie przykłady zjawiska, „Przegląd Anarchistyczny”, nr 11, s. 61–77.
Google Scholar

Scholl A. (2009), Vom Dissens zur Dissidenz. Die Bedeutung alternativer Gegenöffentlichkeit für die Gesellschaft, [w:] K. Merten (red.), Konstruktion von Kommunikation in der Mediengesellschaft. Festschrift für Joachim Westerbarkey, VS Verlag für Sozialwissenschaften, Wiesbaden.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1007/978-3-531-91509-8_6

Scholl A. (2013), Die Gegenöffentlichkeit sozialer Bewegungen: Zwischen strategischer Kommunikation und Verständigungsorientierung, [w:] U. Röttger, V. Gehrau, J. Preusse (red.), Strategische Kommunikation. Umrisse und Perspektiven eines Forschungsfeldes, Springer VS, Wiesbaden.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1007/978-3-658-00409-5_9

Shutakis S., Graeber D. (2009), Praktyka jako forma wiedzy, wiedza jako forma działania, „Przegląd Anarchistyczny”, nr 9, s. 51–69.
Google Scholar

Siemieniako B. (2017), Reprywatyzując Polskę. Historia wielkiego przekrętu, Wydawnictwo Krytyki Politycznej, Warszawa.
Google Scholar

Sinewali V. (2009), O syndromach ruchu anarchistycznego w Polsce, „Przegląd Anarchistyczny”, nr 9/2009, s. 112–118.
Google Scholar

Sinewali V. (2010), Gentryfikacja. Lokatorzy w ogniu wojny socjalnej, Oficyna Wydawnicza „Bractwo Trojka”, Warszawa–Berlin–Poznań.
Google Scholar

Smith N. (2010), Nowy globalizm, nowa urbanistyka: gentryfikacja jako globalna strategia urbanistyczna, „Przegląd Anarchistyczny”, nr 11, s. 41–60.
Google Scholar

Smosarski A. (2008/2009), Polski kocioł mieszkaniowy, „Przegląd Anarchistyczny”, nr 8, s. 61–68.
Google Scholar

Szmytkowska M., Sagan I. (red.) (2012), Miasto w dobie neoliberalnego urbanizmu, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk.
Google Scholar

Śpiewak J. (2017), Ukradzione miasto. Kulisy wybuchu afery reprywatyzacyjnej, Wydawnictwo Arbitror, Warszawa.
Google Scholar

Urbański J. (2002), Globalizacja a konflikty lokalne, Federacja Anarchistyczna, Poznań.
Google Scholar

Urbański J. (2005), Odzyskać miasto. Samowolne osadnictwo, skłoting, anarchitektura, Wydawnictwo Poznańskiej Biblioteki Anarchistycznej, Poznań.
Google Scholar

Urbański J. (2009), Anarchizm – kryzys i transformacja, „Przegląd Anarchistyczny”, nr 9, s. 78–111.
Google Scholar

Urbański J. (2011a), Co to są problemy miejskie? Po Kongresie Ruchów Miejskich, http://www.rozbrat.org/publicystyka/aktywizm/2517-co-to-sa-problemy-miejskie-po-kongresie-ruchow-miejskich (dostęp 15.06.2019).
Google Scholar

Urbański J. (2011b), Fabryka versus agora. Szkic z ekonomii politycznej miasta, [w:] M. Nowak, P. Pluciński (red.), O miejskiej sferze publicznej. Obywatelskość i konflikty o przestrzeń, Korporacja ha!art, Kraków, s. 239–257.
Google Scholar

Urbański J. (2012), W kwestii mieszkaniowej raz jeszcze, „Miasta”, nr 1, s. 20–24.
Google Scholar

Wallerstein I. (2011), The Modern World-System IV: Centrist Liberalism Triumphant, 1789–1914, University of California Press, Berkeley.
Google Scholar

Warner M. (2002), Publics and Counterpublics, „Public Culture”, nr 14(1), s. 49–90.
Google Scholar

Warszawskie Stowarzyszenie Lokatorów. Wywiad z działaczami (2008/2009), „Przegląd Anarchistyczny”, nr 8, s. 83–89.
Google Scholar

Wiggershaus R. (2001), Die Frankfurter Schule. Geschichte, theoretische Entwicklung, politische Bedeuting, Deutscher Taschenbuch Verlag, München.
Google Scholar