Postawy polskich kobiet wobec feminizmu. O samoograniczającej się świadomości feministycznej kobiet

Monika  Frąckowiak-Sochańska

doi:10.18778/0208-600X.39.09

Autor

Monika Frąckowiak-Sochańska Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Wydział Nauk Społecznych, Instytut Socjologii

DOI:

https://doi.org/10.18778/0208-600X.39.09

Słowa kluczowe:

postawy, feminizm, tożsamość, płeć społeczno–kulturowa (gender), współczesne społeczeństwo polskie

Abstrakt

Celem artykułu jest analiza postaw polskich kobiet wobec feminizmu oraz ich interpretacja w kontekście różnorodnych uwarunkowań społeczno-kulturowych o zasięgu globalnym oraz lokalnym (specyficznie polskim). Podstawą empiryczną tekstu są przeprowadzone przez autorkę badania ilościowe – sondaż na kwotowej próbie dorosłych mieszkanek Poznania oraz badania jakościowe – wywiady pogłębione z kobietami reprezentującymi zróżnicowane kategorie społeczne i mającymi w związku z tym odmienne doświadczenia biograficzne. Zgromadzony materiał empiryczny pozwolił określić, które spośród postulatów feministycznych są atrakcyjne dla Polek, a które trudne do przyjęcia (i z jakich powodów). Istotną cechą postaw polskich kobiet wobec feminizmu jest rozdźwięk pomiędzy niechęcią wobec etykiety „feministki” a akceptacją poszczególnych postulatów, które można określić mianem feministycznych. Przyczyn niespójności postaw Polek wobec feminizmu można upatrywać w pozostających we wzajemnej interakcji mechanizmach historycznych, kulturowych i ekonomicznych. W procesie kształtowania postaw kobiet wobec feminizmu, czy w ogólniejszej perspektywie – preferencji wzorów relacji między płciami w społeczeństwie, ważną rolę odgrywa asynchroniczność poszczególnych aspektów modernizacji. Szczególną rolę przypisać należy rozdźwiękowi pomiędzy przemianami zasad funkcjonowania kobiet w sferze publicznej i prywatnej.W efekcie przekazy socjalizacyjne kierowane do kobiet zawierają różnorodne i wzajemnie sprzeczne elementy.

Bibliografia

Aronson E., Wilskon T., Ackert R. (1997), Psychologia społeczne. Serce i umysł, Poznań: Zysk i S-ka.
Google Scholar

Beck U. (2002), Społeczeństwo ryzyka. W drodze do innej nowoczesności, Warszawa: Scholar.
Google Scholar

Budrowska B. (2000), Macierzyństwo jako punkt zwrotny w życiu kobiety, Wrocław: Funna.
Google Scholar

CBOS (2006a), Opinie o pracy zawodowej kobiet, Warszawa.
Google Scholar

CBOS (2006b), Udział kobiet w życiu publicznym, Komunikat z badań, Warszawa.
Google Scholar

CBOS (2010), Parytety prawną gwarancją większego udziału kobiet w polityce, Warszawa.
Google Scholar

Chmura-Rutkowska I. (2010), „Poznaj swego wroga” – reprezentacje kobiecości i męskości w wybranych popularnych czasopismach wydawanych w Polsce po 1989 roku, [w:] FrąckowiakSochańska M., Królikowska S. (red.), Kobiety w polskiej transformacji 1989–2009. Podsumowania, interpretacje, prognozy, Toruń: Adam Marszałek.
Google Scholar

Duch-Krzystoszek D. (2007), Kto rządzi w rodzinie. Socjologiczna analiza relacji w małżeństwie, Warszawa: IFiS PAN.
Google Scholar

Faludi S. (1991), Backlash. The Undeclared War Against American Women, New York: Crown Publishers.
Google Scholar

Frąckowiak-Sochańska M. (2009a), (Post)feminizm – dyskurs egalitarny czy narzędzie generowania nierówności? Spór o obszary (nie)równości płci, [w:] Podemski K. (red.), Spór o społeczne znaczenie społecznych nierówności, Poznań: Wyd. UAM.
Google Scholar

Frąckowiak-Sochańska M. (2009b), Preferencje ładów normatywnych w postawach kobiet wobec wartości w Polsce na przełomie XX i XXI wieku, Poznań: Wydawnictwo Poznańskie.
Google Scholar

Frąckowiak-Sochańska M. (2010), Aksjologiczny wymiar tożsamości kobiet polskich – obszary ciągłości i zmiany, [w:] Frąckowiak-Sochańska M., Królikowska S. (red.), Kobiety w polskiej transformacji 1989–2009. Podsumowania, interpretacje, prognozy, Toruń: Adam Marszałek.
Google Scholar

Friedan B. (1963), The Feminine Mistique, New York: W. W. Horton.
Google Scholar

Friedan B. (1998), The Second Stage. With a New Introduction, Cambridge: Harvard University Press.
Google Scholar

Fuszara M. (2010), Kobiety w polityce w okresie transformacji w Polsce, [w:] Frąckowiak-Sochańska M., Królikowska S. (red.), Kobiety w polskiej transformacji 1989–2009. Podsumowania, interpretacje, prognozy, Toruń: Adam Marszałek.
Google Scholar

Graff A. (2001), Świat bez kobiet. Płeć w polskim życiu publicznym, Warszawa: WAB.
Google Scholar

Graff A. (2003), Feministki – córki feministek, czyli trzecia fala dobija do brzegu, [w:] Kowalczyk I.. Zierkiewicz E. (red.), W poszukiwaniu małej dziewczynki, Poznań: Stowarzyszenie Kobiet Konsola.
Google Scholar

Graff A. (2008), Rykoszetem. Rzecz o płci, seksualności i narodzie, Warszawa: WAB.
Google Scholar

Gromkowska A. (2000), Kobiecość w kulturze globalnej. Rekonstrukcje i reprodukcje, Poznań: Wolumin.
Google Scholar

Hansen-Shaevitz M. (1984), The Superwoman Syndrome, New York: Warner Books.
Google Scholar

Korolczuk E. (2010), Z matki na córkę? Ku międzygeneracyjnemu modelowi przemian kobiecej tożsamości we współczesnej Polsce, [w:] Frąckowiak-Sochańska M., Królikowska S. (red.), Kobiety w polskiej transformacji 1989–2009. Podsumowania, interpretacje, prognozy, Toruń: Adam Marszałek.
Google Scholar

Kwak A. (2010), Niedokończony proces indywidualizacji kobiet – czy Ulrich Beck ma rację?, [w:] Frąckowiak-Sochańska M., Królikowska S. (red.), Kobiety w polskiej transformacji 1989– 2009. Podsumowania, interpretacje, prognozy, Toruń: Adam Marszałek.
Google Scholar

Malinowska E. (2001), Kobiety i feministki, „Kultura i Społeczeństwo”, nr 2.
Google Scholar

Marody M., Giza-Poleszczuk A. (2000), Być kobietą, być mężczyzną – czyli o przemianach tożsamości związanej z płcią we współczesnej Polsce, [w:] Marody M. (red.), Między rynkiem a etatem. Społeczne negocjowanie polskiej rzeczywistości, Warszawa: Scholar.
Google Scholar

Nowak S. (1979), System wartości społeczeństwa polskiego, „Studia Socjologiczne”, nr 4.
Google Scholar

Penn S. (1994), Tajemnica państwowa, „Pełnym Głosem”, nr 2.
Google Scholar

Penn S. (2003), Podziemie kobiet, Warszawa: Rosner & Wspólnicy.
Google Scholar

Putnam Tong R. (2002), Myśl feministyczna. Wprowadzenie, Warszawa: PWN.
Google Scholar

Siemieńska R. (2003), Polacy i Polki w życiu publicznym – podobni czy różni od mieszkańców Unii Europejskiej, [w:] Siemieńska R. (red), Aktorzy życia publicznego. Płeć jako czynnik różnicujący, Warszawa: Scholar.
Google Scholar

Titkow A. (1995), Kobiety pod presją? Proces kształtowania się tożsamości, [w:] Titkow A., Domański H. (red.), Co to znaczy być kobietą w Polsce, Warszawa: IFiS PAN.
Google Scholar

Titkow A., Duch-Krzystoszek D., Budrowska B. (2004), Nieodpłatna praca kobiet. Mity, realia, perspektywy, Warszawa: IFiS PAN.
Google Scholar

Wincławska M., Brodzińska B. (2010), Kobiety i mężczyźni w reklamie telewizyjnej wczoraj i dziś, [w:] Frąckowiak-Sochańska M., Królikowska S. (red.), Kobiety w polskiej transformacji 1989–2009. Podsumowania, interpretacje, prognozy, Toruń: Adam Marszałek.
Google Scholar

Ziółkowski M. (1994), Pragmatyzacja świadomości społeczeństwa polskiego, „Kultura i Społeczeństwo”, nr 4.
Google Scholar