Nastoletnie macierzyństwo ‒ zagrożenie wykluczeniem społecznym czy szansa na integrację społeczną? Kontrowersje teoretyczne i podejścia praktyczne

Paulina Bunio-Mroczek

doi:10.18778/0208-600X.49.07

Autor

Paulina Bunio-Mroczek Uniwersytet Łódzki, Wydział Ekonomiczno- Socjologiczny, Instytut Socjologii, Katedra Socjologii Stosowanej i Pracy Socjalnej

DOI:

https://doi.org/10.18778/0208-600X.49.07

Słowa kluczowe:

wykluczenie społeczne, integracja społeczna, nastoletnie macierzyństwo

Abstrakt

Nastoletnie macierzyństwo jest z punktu widzenia liczby i udziału urodzeń przez kobiety nastoletnie problemem marginalnym w krajach rozwiniętych, w tym w Polsce. Dotyczy bowiem relatywnie niewielkiej części członków współczesnych społeczeństw. Jednakże zainteresowanie tym zagadnieniem wynika z faktu, że rodzenie dzieci przez nastolatki nie zdarza się „równomiernie” w całym społeczeństwie. Występuje ono przede wszystkim wśród kobiet ze zmarginalizowanych środowisk i społeczności. Z tego względu studia prowadzone wśród kobiet, które w młodym wieku zostały matkami, dostarczają wiedzy na temat procesów wykluczenia społecznego, ubóstwa, nierówności społecznych, systemu pomocy społecznej oraz na temat działań podejmowanych przez podmioty polityki społecznej i same kobiety, prowadzących do ich społecznej integracji. Celem artykułu jest ukazanie na podstawie anglosaskiej literatury przedmiotu niejednoznacznych związków wczesnego macierzyństwa z wykluczeniem społecznym i społeczną integracją. Wyniki badań prowadzonych w Wielkiej Brytanii i Stanach Zjednoczonych, gdzie zjawisko nastoletniego rodzicielstwa jest relatywnie częste, wskazują na zagrożenia oraz na szanse, jakie niesie ze sobą fakt wczesnego macierzyństwa. W artykule zostaną przedstawione odmienne podejścia do nastoletniego macierzyństwa: pierwsze ‒ utożsamiające wczesne macierzyństwo z zagrożeniem, społecznym problemem, czynnikiem przyspieszającym proces dziedziczenia biedy i wykluczenia społecznego; drugie ‒ stanowiące krytyczną odpowiedź na przypisywanie wczesnemu macierzyństwu wyłącznie negatywnego znaczenia. Opisane zostaną koncepcje wykluczenia społecznego i integracji oraz rekomendacje badaczy dotyczące rozwiązań z zakresu polityki społecznej wobec młodych matek wynikające z badań nad nastoletnim macierzyństwem.

Bibliografia

Arai L. (2009a), Teenage pregnancy. The making and unmaking of a problem, The Policy Press, Bristol‒Portland.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.56687/9781847427786

Arai L. (2009b), What a Difference a Decade Makes: Rethinking Teenage Pregnancy as a Problem, „Social Policy and Society”, Vol. 8, s. 171‒183.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1017/S1474746408004703

Berthoud R., Robson K. (2001), The Outcomes of Teenage Motherhood in Europe, „Innocenti Working Paper”, No. 86, UNICEF Innocenti Research Centre, Florencja.
Google Scholar

Cunnington A. J. (2001), What’s so bad about teenage pregnancy?, „Journal of Family Planning and Reproductive Health Care”, Vol. 27, No. 1, s. 36‒41.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1783/147118901101194877

Downs A. (1972), Up and down with ecology. The “issue-attention Cycle”, http://www.anthony downs.com/upanddown.htm, 16.04.2009.
Google Scholar

Duncan S. (2007), What’s the problem with teenage parents? And what’s the problem with policy?, „Critical Social Policy”, Vol. 27, No. 3, s. 307‒334.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1177/0261018307078845

Ermisch J. (2003), Does a ‘teen-birth’ have longer-term impacts on the mother? Suggestive evidence from the British Household Panel Study, „Working Papers. Institute for Social and Economic Research”, No. 32, University of Essex, Colchester.
Google Scholar

Fraser A. M., Brockert J. E., Ward R. H. (1995), Association of young maternal age with adverse reproductive outcomes, „New England Journal of Medicine, Vol. 332, No. 17, s. 1113‒1117.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1056/NEJM199504273321701

Frieske K. W. (2008), Społeczna marginalność jako koszt systemowy, [w:] J. Maria (red.), Wykluczeni. Wymiar społeczny, materialny i etniczny, ISP PAN, Warszawa, s. 19‒41.
Google Scholar

Graham H., McDermott E. (2006), Qualitative Research and the Evidence Base of Policy: Insights from Studies of Teenage Mothers in the UK, „Journal of Social Policy”, Vol. 35, s. 21‒37.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1017/S0047279405009360

Hoffman Saul D., Foster E., Furstenberg M., Jr., Frank F. (1993), Reevaluating the costs of teenage childbearing, „Demography”, Vol. 30, No. 1, s. 1‒13.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.2307/2061843

Holgate H., Evans R. (2006), Sexuality and young motherhood: discourses and definitions, [w:] H. S. Holgate, R. Evans, K. Francis, O. Yuen (eds.), Teenage Pregnancy and Parenthood. Global Perspectives, Issues and Interventions, Routledge, New York, s. 7‒24.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.4324/9780203597040

Imamura M, Tucker J., Hannaford P., Astin M., Oliveira da Silva M., Bloemenkap K. W. M., Karro H., Olsen J., Temmerman M. (2006), REPROSTAT 2: A systematic review of factors associated with teenage pregnancy in the European Union. Final report, University of Aberdeen, Aberdeen.
Google Scholar

A league table of teenage births in rich nations (2001), „UNICEF Innocenti Report Card”, No. 3, (UNICEF Innocenti Research Centre, Florencja).
Google Scholar

Levitas R. (2008), The concept of social exclusion and the new durkheimian hegemony, [w:] D. Byrne (ed.), Social exclusion ‒ the history and use of a concept, Routledge, London‒ New York, s. 314‒332.
Google Scholar

Macintyre S., Cunningham-Burley S. (1993), Teenage pregnancy as a social problem: A perspective from the United Kingdom, [w:] A. Lawson, D. L. Rhode (eds.), The politics of pregnancy: Adolescent sexuality and public policy, Yale University Press, New Haven – London, s. 59–73.
Google Scholar

Music J. S. (1993), Young, Poor and Pregnant. The Psychology of Teenage Motherhood, Yale University, Yale.
Google Scholar

Ribar David C. (1999), The socioeconomic consequences of young women’s childbearing: reconciling disparate evidence, „Journal of Population Economics”, Vol. 12, s. 547–565.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1007/s001480050113

Rymsza M. (2004), Praca socjalna i pracownicy socjalni w modelu aktywnej polityki społecznej, [w:] K. Wódz, K. Piątek (red.), Socjologia i polityka społeczna a aktualne problemy pracy socjalnej: dylematy teorii i praktyki społecznej, Akapit, Toruń, s. 119‒131.
Google Scholar

Shields N., Pierce L. (2006), Controversial issues surrounding teen pregnancy: A feminist perspective, [w:] H. S. Holgate, R. Evans, K. Francis, O. Yuen (eds.), Teenage Pregnancy and Parenthood. Global Perspectives, Issues and Interventions, Routledge, New York, s. 129‒148.
Google Scholar

Strobino D. M. (1992), Young motherhood and infant hospitalisation during the first year of birth, „Journal of Adolescent Health”, Vol. 13, No. 7, s. 553‒560.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1016/1054-139X(92)90368-L

Szukalski P. (2010), Nastoletnie macierzyństwo w Polsce – ujęcie regionalne, „Praca Socjalna”, lipiec‒sierpień, numer specjalny, s. 135‒157.
Google Scholar

Teenage Pregnancy (1999), Social Exclusion Unit, http://webarchive.nationalarchives.gov.uk/20 091212133529/http:/www.dcsf.gov.uk/everychildmatters/_download/?id=3228, 12.10.2013.
Google Scholar

Wellings K., Wadsworth J., Johnson A., Field J., Macdowall W. (1999), Teenage fertility and life chances, „Reviews of Reproduction”, No. 4, s. 184‒190.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1530/ror.0.0040184

Wykluczenie i integracja społeczna w Polsce. Ujęcie wskaźnikowe (2006), UNDP, MPiPS, Warszawa.
Google Scholar