Biomedykalizacja a genetyczne udoskonalanie człowieka w kontekście analiz bioetycznych

Marcin Leźnicki; Aleksandra Lewandowska

doi:10.18778/0208-600X.45.08

Autor

Marcin Leźnicki Zakład Filozofii Moralnej i Bioetyki, Instytut Filozofii, Wydział Humanistyczny, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu
Aleksandra Lewandowska Katedra Studiów Miejskich i Rozwoju Regionalnego, Wydział Nauk o Ziemi, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu

DOI:

https://doi.org/10.18778/0208-600X.45.08

Słowa kluczowe:

biomedykalizacja, wzmocnienie genetyczne, nowoczesne technologie reprodukcyjne, genetyczna modyfikacja linii zarodkowej

Abstrakt

Biotechnologizacja człowieka, w tym również dyskutowane w ramach poniższego tekstu genetyczne ulepszanie człowieka z zastosowaniem wzmocnień genetycznych2, pomimo szerokiego wachlarza deklarowanych przez naukowców korzyści biomedycznych, bezspornie implikuje mnogość problemów natury etyczno-prawnej, jeśli chodzi m.in. o zasadność prowadzenia prac badawczych w obszarze biotechnologii, ich możliwego kierunku, prognoz związanych z rozwojem wspomnianych nauk biotechnologicznych, jak również powiązanych z nimi nauk biomedycznych, stosowanych metod i środków kontroli wspomnianych badań czy wreszcie problemu słuszności zarówno prawnej, jak i moralnej ich dalszego praktycznego wdrażania, co widać chociażby w prowadzonej dyskusji nad biomedykalizacją życia ludzkiego. Świadomi problemowej rozpiętości, jak też złożoności zagadnienia biomedykalizacji autorzy w ramach niniejszego tekstu zogniskują wyjściowo swoją uwagą na bliższym prześledzeniu zjawiska biomedykalizacji na wczesnym etapie życia ludzkiego, by następnie zarysować możliwości, jakie już dzisiaj oferuje inżynieria genetyczna, na bazie której możliwe jest stosowanie wzmocnień genetycznych, by na koniec przeanalizować w perspektywie rozstrzygnięć bioetycznych dylematy moralne, które wynikać mogą ze stosowania rzeczonych wzmocnień.

Bibliografia

Bailey R. (2005), Liberation biology. The Scientific and Moral Case for the Biotech Revolution, Prometheus Books, New York
Google Scholar

Billings P. R., Hubbard R., Newman S. A. (1999), Human germline gene modification: A dissent, „The Lancet”, Vol. 9167, No. 353, s. 1873‒1875
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1016/S0140-6736(99)01173-3

Borenstein J. (2009), The Wisdom of Caution: Genetic Enhancement and Future Children, „Science and Engineering Ethics”, Vol. 15, s. 517‒530
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1007/s11948-009-9183-9

Bostrom N. (2003), Human Genetic Enhancements: A Transhumanist Perspective, „Journal of Value Inquiry”, Vol. 37, No. 4, s. 493‒506.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1023/B:INQU.0000019037.67783.d5

Chyrowicz B. (2004), Spór o poprawianie ludzkiej natury, [w:] Etyka i technika w poszukiwaniu ludzkiej doskonałości, B. Chyrowicz (red.), Towarzystwo Naukowe KUL, Lublin, s. 47‒61
Google Scholar

Etieyibo E. (2011), Genetic enhancement, social justice, and welfare-oriented patterns of distribution, „Bioethics”, Vol. 26, Issue 6, s. 296‒304
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1111/j.1467-8519.2010.01872.x

Fukuyama F. (2004), Koniec człowieka. Konsekwencje rewolucji biotechnologicznej, [przekł. z ang. B. Pietrzyk], Wydawnictwo Znak, Kraków
Google Scholar

Glover J. (1984), What Sort of People Should There Be?, Pelican Books, New York
Google Scholar

Gunderson M. (2008), Genetic Engineering and the Consent of Future Persons, „Journal of Evolution and Technology”, Vol. 18, Issue 1, s. 86‒93
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1089/thy.2007.1525

Habermas J. (2003), Przyszłość natury ludzkiej: czy zmierzamy do eugeniki liberalnej?, Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR, Warszawa
Google Scholar

Handyside A. H. (2000), Preimplantation genetic diagnosis, „Current Obstetrics & Gynaecology”, Vol. 10, s. 127‒132.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1054/cuog.2000.0133

Hanlon M. (2001), World’s first GM babies born, http://www.dailymail.co.uk/news/article-43767/Worlds-GM-babies-born.html, 25.02.2013
Google Scholar

Hołub G. (2008), Godność człowieka a biotechnologia, [w:] Ku rozumieniu godności człowieka, G. Hołub, P. Duchliński (red.), Wydawnictwo Papieskiej Akademii Teologicznej, Kraków, s. 299‒332
Google Scholar

Kass L. (1985), Toward a More Natural Science, Free Press, New York
Google Scholar

Kass L. (2002), Life, Liberty, and Defense of Dignity: The Challenge for Bioethic, Encounter Books, San Francisco
Google Scholar

Kraj T. (2010), Granice genetycznego udoskonalenia człowieka, Wydawnictwo Św. Stanisława BM, Kraków
Google Scholar

Latour B. (2003), Science in Action. How to Follow Scientists and Engineers through Society, Harvard University Press, Cambridge
Google Scholar

Mancuso K., Hauswirth W. W., Li Q., Connor T. B., Kuchenbecker J. A., Mauck M. C. et al. (2009), Gene therapy for red-green color blindness in adult primates, „Nature”, Vol. 7265, No. 461, s. 784‒787
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1038/nature08401

McConnell T. (2011), Genetic intervention and the parent-child relationship, „Genomics, Society and Policy”, Vol. 6, No. 3, s. 1‒14
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1186/1746-5354-6-3-1

Miah A. (2009), Medicalization, Biomedicalization, or Biotechnologization? Biocultural Capital and a New Social Order, „Salute e Società / Health and Society” (Italian), special ed. „The Medicalization of Life”, Vol. 8, No. 2, (dual published in Italian, p. 264‒267), s. 248‒251
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.3280/SES2009-EN2016

Nijakowski L. M. (2009), Biowładza w późnej nowoczesności, [w:] Wiedza ‒ władza. Studium nad wiedzą, J. Szymczyk, M. Zemło, A. Jabłoński (red.), Wydawnictwo Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, Lublin, s. 107‒125.
Google Scholar

Nowak J. (2004), Szanse i zagrożenia diagnostyki molekularnej, terapii genowej oraz klonowania komórek i organizmów, „Dental Forum”, nr 1, s. 11‒16
Google Scholar

Plotz D. (2007), Fabryka Geniuszów. Niezwykła historia banku spermy noblistów, [przekł. A. Wyszogrodzka-Gaik], Świat Książki, Warszawa
Google Scholar

Rare condition gives toddler super strength (2007), Associated Press, http://www.ctvnews.ca/rarecondition-gives-toddler-super-strength-1.243163, 22.02.2013
Google Scholar

Resnik D. B., Vorhaus D. B. (2006), Genetic modification and genetic determinism, „Philosophy, Ethics, and Humanities in Medicin”, s. 1‒9.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1186/1747-5341-1-9

Robertson J. (1994), Children of Choice: Freedom and the New Reproductive Technologies, Princeton University Press, Princeton
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1515/9781400821204

Routtenberg A., Cantallops I., Zaffuto S., Serrano P., Namgung U. (2000), Enhanced learning after genetic overexpression of a brain growth protein, „Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America”, Vol. 97, No. 13, s. 7657‒7662
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1073/pnas.97.13.7657

Sade R. M., Khushf G. (1998), Gene therapy: ethical and social issues, „Journal of the South Carolina Medical Association”, Vol. 94, No. 9, s. 406‒410
Google Scholar

Sandel M. (2004), The case against perfection, „The Atlantic Monthly”, April, s. 51‒61.
Google Scholar

Savulescu J. (2002), Deaf lesbians, “designer disability” and the future of medicine, „British Medical Journal”, October, Vol. 73675, No. 325, s. 771‒773
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1136/bmj.325.7367.771

Schuelke M., Wagner K. R., Stolz L. E., Hubner C., Riebel T., Komen W. et al. (2004), Myostatin mutation associated with gross muscle hypertrophy in a child, „New England Journal of Medicine”, Vol. 350, No. 26, s. 2682‒2688
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1056/NEJMoa040933

Scott J. A. (2006), Inheritable genetic modification: clinical applications and genetic counseling considerations, [w:] In The Ethics of Inheritable Genetic Modification: A Dividing Line, J. Rasko, G. O’Sullivan, R. Ankeny (eds.), Cambridge University Press, Cambridge, s. 223‒242
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1017/CBO9780511584275.013

Stock G. (2003), Redesigning humans: Choosing our genes, changing our future, Mariner Books, New York
Google Scholar

Zacher L. (2007), Transformacje społeczeństw, Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa.
Google Scholar