Dynamika identyfikacyjnych odniesień do zbiorowości etnicznych w świetle wywiadów biograficznych z Łużyczanami

Natalia Niedźwiecka-Iwańczak

doi:10.18778/0208-600X.41.08

Autor

Natalia Niedźwiecka-Iwańczak University of Wrocław

DOI:

https://doi.org/10.18778/0208-600X.41.08

Słowa kluczowe:

Łużyczanie, tożsamość, biografia, konwersja

Abstrakt

W artykule zaprezentowano część badań zrealizowanych, w ramach projektu doktorskiego, metodą biograficzną (konkretnie przy zastosowaniu wywiadu narracyjno-autobiograficznego) wśród Łużyczan – autochtonicznych Słowian mieszkających w Saksonii i Brandenburgii. Uwagę skupiono na tych opowieściach autobiograficznych, w których stosunek do zbiorowości etnicznej (w szerokim rozumieniu) – odniesienie autoidentyfikacyjne względem Łużyczan (a czasem również Niemców), ulega przeobrażeniu. Przedmiotem publikacji będzie proces konstruowania tożsamości jednostkowej odzwierciedlony w narracjach. Analizie poddano czternaście wywiadów z Serbołużyczanami, którzy wywodzą się z Dolnych lub z Górnych Łużyc.

Konstruowanie tożsamości przez reprezentantów mniejszości narodowych wpisuje się w szerszy kontekst przeobrażeń tożsamościowych, dokonujących się współcześnie. Człowiek w znacznej mierze sam kształtuje swe odniesienia wobec grup i kategorii społecznych. W przypadku członków mniejszości narodowej konwersja następować może w dwóch kierunkach: jako odchodzenie lub powrót do zbiorowości etnicznej o charakterze mniejszościowym. Czasami jednak przyjmuje również o wiele bardziej skomplikowane formy złożonych odniesień identyfikacyjnych, które wypełnione są zróżnicowaną treścią i znaczeniem dla jednostki.

Bibliografia

Babiński G. (1997), Pogranicze polsko-ukraińskie. Etniczność – zróżnicowanie religijne, tożsamość, Kraków: Zakład Wydawniczy „Nomos”.
Google Scholar

Babiński G. (1976), Problematyka grup etnicznych we współczesnej socjologii amerykańskiej – próba systematyzacji, „Studia Socjologiczne”, nr 4, s. 117–137.
Google Scholar

Bokszański Z. (1986), Koncepcja tożsamości jednostki w pracach Anselma Straussa, „Studia Socjologiczne”, nr 2, s. 89–110.
Google Scholar

Cygański M., Leszczyński R. (1997), Zarys dziejów narodowościowych Łużyczan. Tom II. Lata 1919–1997, Opole: Państwowy Instytut Naukowy–Instytut Śląski.
Google Scholar

Cygański M., Leszczyński R. (2002), Zarys dziejów narodowościowych Łużyczan. Tom I do 1919 roku, Opole: Serbski Institut Budyšin, Państwowy Instytut Naukowy–Instytut Śląski.
Google Scholar

Dołowy-Rybińska N. (2011), Języki i kultury mniejszościowe w Europie: Bretończycy, Łużyczanie, Kaszubi, Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.31338/uw.9788323513926

Ela L. (1994), Łużyczanie w świetle statystyki, [w:] Malink J., Völkel M., Siatkowska E., Marciniak S. (red.), Łużyczanie. Słowiański naród w Niemczech, Warszawa: Wydawnictwo Energeia, s. 29–33.
Google Scholar

Giddens A. (2001), Nowoczesność i tożsamość. „Ja” i społeczeństwo w epoce późnej nowoczesności, przeł. A. Szulżycka, , Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar

Goffman E. (2005), Piętno. Rozważania o zranionej tożsamości, przeł. A. Dzierżyńska, Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Google Scholar

Hałas E. (2007), Konwersja. Perspektywa socjologiczna, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe „Scholar”.
Google Scholar

Helling I.K. (1990), Metoda badań biograficznych, [w:] Włodarek J., Ziółkowski M. (red.), Metoda biograficzna w socjologii, przeł. K. Droździał, J. Włodarek, Warszawa–Poznań: PWN, s. 13–37.
Google Scholar

Jaenecke P. (2003), Religiosität und Spracherhalt bei den katholischen Sorben, Berlin: Weißensee Verlag.
Google Scholar

Kłoskowska A. (1985), Kulturologiczna analiza biograficzna, „Kultura i Społeczeństwo”, nr 3, s. 3–29.
Google Scholar

Kłoskowska A. (2005), Kultury narodowe u korzeni, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar

Kwaśniewski K. (1992), Socjologia mniejszości a definicja mniejszości narodowej, „Sprawy Narodowościowe. Seria Nowa”, t. 1, s. 9–61.
Google Scholar

Melchior M. (1990), Społeczna tożsamość jednostki, Warszawa: Instytut Stosowanych Nauk Społecznych, Uniwersytet Warszawski.
Google Scholar

Melchior M. (2004), Zagłada a tożsamość. Polscy Żydzi ocaleni na „aryjskich papierach”. Analiza doświadczenia biograficznego, Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Filozofii i Socjologii PAN.
Google Scholar

Niedźwiecka N. (2009), Etniczny aspekt tożsamości Łużyczan, Katowice: Polskie Towarzystwo Nauk Politycznych.
Google Scholar

Niedźwiecka-Iwańczak N. (2011), Stosunek Łużyczan do ojczyzny w świetle badań socjologicznych, „Zeszyty Łużyckie”, nr 45.
Google Scholar

Norberg M. (1996), Sprachwechselprozeß in der Niederlausitz. Soziolinguistische Fallstudie der deutsch-sorbischen Gemeinde Drachhausen/Hochoza, „Acta Universitatis Upsaliensis”.
Google Scholar

Ossowski S. (1984), O ojczyźnie i narodzie, Warszawa: PWN.
Google Scholar

Paprzycka E. (2008), Kobiety żyjące w pojedynkę. Między wyborem a przymusem, Warszawa: Wydawnictwo Akademickie „Żak”.
Google Scholar

Piotrowski A. (1998), Ład interakcji. Studia z socjologii interpretatywnej, Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Google Scholar

Rokuszewska-Pawełek A. (2002), Chaos i przymus. Trajektorie wojenne Polaków – analiza biograficzna, Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Google Scholar

Strauss A.L. (2008), Mirrors and Masks. The Search for Identity, New Brunswick–London: Transaction Publishers.
Google Scholar

Synak B. (1998), Kaszubska tożsamość. Ciągłość i zmiana. Studium socjologiczne, Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.
Google Scholar

Walde M. (2000), Das katholische Milieu im Umbruch. Untersuchungen am Beispiel der Lausitz und des Eichsfelds, „Lětopis. Časopis za rěč, stawizny a kulturu Łužiskich Serbow”, nr 47, s. 95–119.
Google Scholar

Walde M. (2003), Die Konstituierung des sorbischen katholischen Milieus, [w:] Pech E., Scholze D. (red.), Zwischen Zwang und Beistand. Deutsche Politik gegenüber den Sorben vom Wiener Kongress bis zur Gegenwart, Bautzen: Domowina-Verlag, s. 300–314.
Google Scholar

Walde M. (2004), Demographisch – statistische Betrachtungen im Oberlausitzer Gemeindeverband „Am Klosterwasser”, „Lětopis. Časopis za rěč, stawizny a kulturu Łužiskich Serbow”, nr 51 (1), s. 3–27.
Google Scholar

Walde M. (2010), Wie man seine Sprache hassen lernt. Sozialpsychologische Überlegungen zum deutsch-sorbischen Konfliktverhältnis, Bautzen: Domowina-Verlag.
Google Scholar

Znaniecki F. (1971), Nauki o kulturze. Narodziny i rozwój, przeł. J. Szacki, Warszawa: PWN.
Google Scholar