Sądy obywatelskie – kilka refleksji o metodzie

Aneta Krzewińska

doi:10.18778/0208-600X.42.02

Autor

Aneta Krzewińska Uniwersytet Łódzki, Wydział Ekonomiczno-Socjologiczny, Instytut Socjologii, Katedra Metod i Technik Badań Społecznych

DOI:

https://doi.org/10.18778/0208-600X.42.02

Słowa kluczowe:

sąd obywatelski, deliberacja, akulturacja badań

Abstrakt

Artykuł dotyczy metody sądów obywatelskich i składa się z trzech zasadniczych części. W pierwszej przedstawiono założenia metody oraz etapy jej przeprowadzenia, zwracając szczególną uwagę na dobór: uczestników-przysięgłych, świadków, facylitatorów, oraz prowadzenie dyskusji wykorzystującej deliberację. W drugiej opisano realizację badania – Prajateerpu, które miało miejsce w Indiach i dotyczyło kwestii związanych z rozwojem jednego z rolniczych obszarów tego kraju. Szczególną cechą tego badania, wielokrotnie podkreślaną w literaturze na temat sądów obywatelskich, było to, iż do dyskusji o bardzo złożonych, specjalistycznych kwestiach (związanych m. in. ze zmianą struktury zatrudniania na tym obszarze, wykorzystywaniem nasion modyfikowanych genetycznie, kontrolą nad uprawą roślin wykorzystywanych w przemyśle farmaceutycznym itp.) zaproszono biednych, słabo wykształconych rolników zamieszkujących te tereny. Część trzecia artykułu dotyczy możliwości stosowania tego typu badań w różnych krajach, systemach kulturowych, czyli skupia się na szeroko rozumianej kwestii akulturacji metody sądu obywatelskiego. Rozważane są problemy związane z możliwościami stosowania tej procedury badawczej w Polsce, gdzie system sądowniczy, sposoby uzgadniania wspólnego stanowiska i podejmowania decyzji są zgoła odmienne od tych, które zaleca się badaczom stosującym sądy obywatelskie.

Bibliografia

Agamben, G., Bensaid, D., Brown, W., Ross, K., Zizek, S., Badiou, A., Ranciere, J. (2012), Co dalej z demokracją?, Warszawa: Instytut Wydawniczy „Książka i Prasa”
Google Scholar

Bostwick, M. (1999), Twelve Angry Citizens: Can Citizensʼ Juries Improve Local Democracy in New Zealand?, Political Science, 50(2), s. 236–246
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1177/003231879905000208

Daniłowicz, P. (2007), Problem akulturacji wywiadu zogniskowanego, [w:] Zogniskowany wywiad grupowy. Studia nad metodą, Lisek-Michalska, J., Daniłowicz, P. (red.), Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, s. 33−48
Google Scholar

Dylematy współczesnej demokracji, Wróbel, S. (red.), Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek
Google Scholar

Elliott, J., Heesterbeek, S., Lukensmeyer, C. J., Slocum, N. (2005), Participatory Methods Toolkit. A practitioner’s manual, King Baudouin Foundation, Flemish Institute for Science and Technology Assessment, strona internetowa http://www.cris.unu.edu/sbook.175.0.html?cHash=4fd03ade56&tx_ttnews(tt_news)=467 (dostęp: 4.10.2012)
Google Scholar

Held, D. (2010), Modele demokracji, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego
Google Scholar

Jeziński, M. (2004), Marketing polityczny a procesy akulturacyjne. Przypadek III Rzeczypospolitej, Toruń: Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika
Google Scholar

Kubiak, A. (2007), Destrukcja procesu akulturacji badań sondażowych w Polsce, Przegląd Socjologiczny, t. LVI(1), s. 61−78
Google Scholar

Lutyński, J. (1994), Socjologiczne badania nad współczesnością. (Pojęcia, etapy rozwoju i społeczne funkcje), [w:] Metody badań społecznych. Wybrane zagadnienia, Lutyński, J. (red.), Łódź: Łódzkie Towarzystwo Naukowe, s. 9−41
Google Scholar

Matuchniak-Krasuska, A. (1995), Interwencja socjologiczna A. Touraine’a. Uwagi uczestnika, Studia Socjologiczne, nr 3−4
Google Scholar

Nowicka, E. (2005), Świat człowieka – świat kultury, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN
Google Scholar

People & Participation. How to put citizens at the heart of decision-making (2005), London, strona internetowa www.involving.org, (dostęp: 04.10.2012)
Google Scholar

Pimbert, M. P., Wakeford, T. (2002), Prajateerpu: A Citizens Jury/Scenerio Workshop on Food and Farming Futures for Andhara Pradesh, Economic and Political Weekly, No. 37, 6 July
Google Scholar

Pimbert, M. P., Wakeford, T. (2002), Prajateerpu: A Citizens Jury/Scenerio Workshop on Food and Farming Futures for Andhara Pradesh, India, London: HED, Sussex: IDS
Google Scholar

Pimbert, M. P., Wakeford, T. (2003), Prajateerpu, Power and Knowledge: The Politics of Participatory Action Research in Development. Part 1. Context, Process and Safeguards, Action Research, Vol. 1(2), s. 184−207
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1177/14767503030012004

Pimbert, M. P., Wakeford, T. (2004), Power and Knowledge: The Politics of Participatory Action Research in Development. Part 2. Analysis, Reflection and Implication, Action Research, Vol. 2(1), s. 25−46
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1177/1476750304041066

Przybyłowska, I. (1996), Proces akulturacji sondaży opinii publicznej w Polsce, Przegląd Socjologiczny, t. XLV, s. 125−141
Google Scholar

Rycielski, P., Żylicz, P. O. (2007), O roli facylitatora w rozwiązywaniu sporów w małych grupach, [w:] Konflikt i porozumienie. Psychologiczne podstawy demokracji deliberatywnej, Reykowski, J. (red.), Warszawa: Wydawnictwo Szkoły Wyższej Psychologii Społecznej „Academica”, s. 77−92
Google Scholar

Sułek, A. (2001), Funkcje badań opinii publicznej w ustroju demokratycznym. Przypadek Rzeczypospolitej Polskiej, [w:] Sondaż Polski, Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Filozofii i Socjologii PAN, s. 213−235
Google Scholar

Śpiewak, P. (2005), Przyszłość demokracji. Wybór tekstów, Warszawa: Fundacja „Aletheia”
Google Scholar

Touraine, A., Strzelecki, J., Dubet, F., Wieviorka, M. (1989), Solidarność. Analiza ruchu społecznego 1980−1981, Warszawa: Wydawnictwo Europa
Google Scholar

Transformacje demokracji. Doświadczenia, trendy, turbulencje, perspektywy (2011), Zacher, L. W. (red. nauk.), Warszawa: Wydawnictwo „Difin”
Google Scholar

Veasey, K., Nethercut, D. (2004), Citizens Jury Handbook, Minnesota: The Jefferson Center, strona internetowa www.jefferson-center.org, (dostęp: 04.10.2012)
Google Scholar

Wasilewski, J. (2007), Demokracja deliberatywna: stanowiska i nadzieje, [w:] Konflikty międzygrupowe. Przejawy, źródła i metody rozwiązywania, Skarżyńska, K., Jakubowska, U., Wasilewski, J. (red.), Warszawa: Wydawnictwo Szkoły Wyższej Psychologii Społecznej „Academica”
Google Scholar

Wates, N. (2006), The Community Planning Handbook, London: Earthscan
Google Scholar

Wijeratna, A. (2000), ActionAid citizen’s jury initiative. Indian farmers judge GM Crops, London: ActionAid
Google Scholar

Zwoliński, A. (2010), Dylematy demokracji, Kraków: Wydawnictwo WAM
Google Scholar

http://www.poznan.pl/mim/wiadmag/news/pierwszy-w-polsce-sad-obywatelski-zakonczony,48894.html (dostęp: 4.10.2012)
Google Scholar

http://poznan.naszemiasto.pl/artykul/galeria/1200375,sad-obywatelski-umultowska-zostaniezamknieta-dla-ruchu,1882265,id,t,zid.html#galeria (dostęp: 4.10.2012)
Google Scholar

http://www.rp.pl/artykul/17,769432.html (dostęp: 4.10.2012)
Google Scholar

http://www.poznan.pl/mim/main/sad-obywatelski-w-sprawie-ul-umultowskiej,p,15574,21903.html (dostęp: 4.10.2012)
Google Scholar

http://serwisy.gazetaprawna.pl/samorzad/artykuly/571859,sad_obywatelski_czym_jest_i_jak_pomoze_rozstrzygac_lokalne_spory.html (dostęp: 4.10.2012)
Google Scholar

Wachowska-Kucharska, A. (2012), Jak się sprawdził sąd obywatelski?, http://publica.pl/teksty/jaksie-sprawdzil-sad-obywatelski (dostęp: 4.10.2012)
Google Scholar