Repozycjonowanie osób niepełnosprawnych w przekazach medialnych na przykładach wybranych kampanii społecznych
DOI:
https://doi.org/10.18778/0208-600X.60.12Słowa kluczowe:
ciało, niepełnosprawność, mass media, kampania społeczna, społeczeństwoAbstrakt
Jesteśmy świadkami głębokich zmian związanych ze starzeniem się europejskich społeczeństw oraz wzrostem liczby osób chorych i niepełnosprawnych, które stają się coraz bardziej widoczne. Masowe media ewoluują, dostosowując się do tych przemian. Przestrzeń publiczna zmienia się, a wraz z nią kampanie społeczne i reklamy telewizyjne. W artykule omówiono kilka szczególnie pomysłowych i wyróżniających się, przekraczających dotychczasowe granice przekazu i naruszające tabu, a przy tym społecznie wrażliwych. Celem opracowania jest analiza przedstawień niepełnosprawności w subiektywnie wybranych kampaniach społecznych na tle szerszego tła społecznego. Zastosowano metodę jakościową w postaci analizy zawartości/ treści akcji, kampanii i reklam traktowanych jako rodzaj kulturowo-społecznych tekstów oraz metodę opisową (describe studies). Artykuł jest fragmentem szerszych badań autora nad niepełnosprawnością (disability studies).
Bibliografia
Becker H. S. (2009), Outsiderzy. Studia z socjologii dewiacji, przeł. O. Siara, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Google Scholar
Berełkowska H . ( 2014), Nie mażę się, marzę o…, Wydawnictwo Media Rodzina, Poznań.
Google Scholar
Bieńko M. (2015), Piękno starzejącego się ciała: oczywisty czy pozorny wymiar wartości społecznych?, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Sociologica”, nr 55, s. 23–36.
Google Scholar
Bourdieu P., Passeron J.-C. (2011), Reprodukcja: elementy teorii systemu nauczania, przeł. E. Neyman, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Google Scholar
Dziubiński Z. (2011), Dewiacje w sporcie wyczynowym, [w:] Z. Dziubiński, Z. Krawczyk (red.), Socjologia kultury fizycznej, Wydawnictwa Dydaktyczne Akademii Wychowania Fizycznego, Warszawa.
Google Scholar
Foucault M . ( 1999), Narodziny kliniki, przeł. P. Pieniążek, Wydawnictwo KR, Warszawa.
Google Scholar
Foucault M. (2000), Choroba umysłowa a psychologia, przeł. P. Mrówczyński, Wydawnictwo KR, Warszawa.
Google Scholar
Fundacja Synapsis (2012), Sytuacja osób z autyzmem i ich rodzin w Polsce, „Niepełnosprawność i Rehabilitacja”, nr 4, s. 124–125.
Google Scholar
Gadamer H. G. (2011), O skrytości zdrowia, tłum. Andrzej Przyłębski, Wydawnictwo Media Rodzina, Poznań.
Google Scholar
Gajdzica Z. (red.) (2013), Człowiek z niepełnosprawnością w rezerwacie przestrzeni publicznej, Oficyna Wydawnicza Impuls, Kraków.
Google Scholar
Gąciarz B., Rudnicki S. (red.) (2014), Polscy niepełnosprawni. Od kompleksowej diagnozy do nowego modelu polityki społecznej, Wydawnictwo Akademii Górniczo-Hutniczej, Kraków.
Google Scholar
Grandin T. (2006), Myślenie obrazami oraz inne relacje z mojego życia z autyzmem, przeł. M. Klimek-Lewandowska, D. Lewandowska, Fraszka Edukacyjna i Fundacja Synapsis, Warszawa.
Google Scholar
Grandin T., Duffy K. (2013), Rozwijanie talentów. Ścieżki kariery dla osób z zespołem Aspergera i autyzmem wielofunkcyjnym, przeł. T. Korybski, Polskie Forum Osób Niepełnosprawnych, Warszawa.
Google Scholar
Grandin T., Johnson C. (2011), Zrozumieć zwierzęta. Wykorzystanie tajemnic autyzmu do rozszyfrowania zachowań zwierząt, przeł. K. Puławski, Wydawnictwo Media Rodzina, Poznań.
Google Scholar
Grandin T., Panek R. (2016), Mózg autystyczny. Podróż w głąb niezwykłych umysłów, przeł. K. Mazurek, Copernicus Center Press, Kraków.
Google Scholar
GUS 2014, Sytuacja demograficzna osób starszych i konsekwencje starzenia się ludności Polski w świetle prognozy na lata 2014–2050, http://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/ludnosc/ludnosc/sytuacja-demograficzna-osob-starszych-i-konsekwencje-starzenia-sie-ludnosci-polski-w-swietle-prognozy-na-lata-2014-2050,18,1.html [dostęp: 20.12.2016].
Google Scholar
GUS 2016a, Ludność w wieku 60+. Struktura demograficzna i zdrowie, raport przygotowany na posiedzenie Sejmowej Komisji Polityki Senioralnej dotyczący „Informacji Ministra Zdrowia na temat wpływu zmian demograficznych i starzenia się społeczeństwa na organizację systemu ochrony zdrowia i Narodowy Program Zdrowia”, http://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/ludnosc/ludnosc/ludnosc-w-wieku-60-struktura-demograficzna-i-zdrowie,24,1.html [dostęp: 20.12.2016].
Google Scholar
GUS 2016b, Informacja o sytuacji osób starszych na podstawie badań Głównego Urzędu Statystycznego, http://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/osoby-starsze/osoby-starsze/informacja-o-sytuacji-osob-starszych-na-podstawie-badan-glownego-urzedu-statystycznego,1,1.html [dostęp: 20.12.2016].
Google Scholar
Jakubowska H. (2016), Doświadczanie ciężarnego ciała jako ciała przekraczającego granice, „Przegląd Socjologii Jakościowej”, t. 12, nr 4, s. 100–117.
Google Scholar
Jarosz M ., Kozak M . W. ( 2015), Eksplozja nierówności?, Oficyna Naukowa, Warszawa.
Google Scholar
Jarosz M., Kozak M. W. (2016), Poza systemem. Instytucje i społeczeństwo, Oficyna Naukowa, Warszawa.
Google Scholar
Leśniewska J., Sałwacka S. (2016), Przed wnukiem chowam tablet, „Gazeta Wyborcza. Poznań”, 22 stycznia, s. 10–11.
Google Scholar
Majka-Rostek D., Banaszak E., Florkowski R., Czajkowski P. (red.) (2016), Trickster. Społeczno-kulturowe konteksty doświadczania ciała, Wydawnictwo Naukowe Katedra, Gdańsk.
Google Scholar
McLuhan M. (2004), Zrozumieć media. Przedłużenia człowieka, przeł. N. Szczucka, Wydawnictwa Naukowo-Techniczne, Warszawa.
Google Scholar
Merton R. K. (2002), Teoria socjologiczna i struktura społeczna, przeł. E. Morawska, J. Wertenstein-Żuławski, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Google Scholar
Miodek J. (2016), Pokaż język wartościom najwyższym, „Gazeta Wyborcza”, 17–18 września, s. 32–33.
Google Scholar
Niedbalski J. (2016a), “Legless Aphrodite” and “Hercules in a wheelchair” – About Disabled Women and Disabled Men Practicing Sport, „Przegląd Socjologii Jakościowej”, t. 12, nr 4, s. 144–159.
Google Scholar
Niedbalski J. (2016b), Znaczenie rodziny i najbliższego otoczenia w aktywizowaniu przez sport osób niepełnosprawnych, [w:] Z. Dziubiński, M. Lenartowicz (red.), Kultura fizyczna a struktura społeczna, Akademia Wychowania Fizycznego i Salezjańska Organizacja Sportowa RP, Warszawa.
Google Scholar
Ostrowska A. (2015), Niepełnosprawni w społeczeństwie 1933–2013, Wydawnictwo Instytutu Filozofii i Socjologii PAN, Warszawa.
Google Scholar
Pasterny H . ( 2010), Tandem w szkocką kratę, Wydawnictwo Credo, Katowice.
Google Scholar
Sahaj T. (2010), Wizerunek niepełnosprawności w literaturze, kulturze wizualnej i w mediach, „Niepełnosprawność i Rehabilitacja”, nr 4, s. 157–174.
Google Scholar
Sahaj T. (2013), Niepełnosprawni i niepełnosprawność w mediach, Instytut Rozwoju Służb Społecznych, Warszawa.
Google Scholar
Sahaj T. (2016a), Aktywność fizyczna, (nie)pełnosprawność i zdrowie w reklamach największych imprez sportowych świata, „Kultura i Społeczeństwo”, nr 3, s. 35–57.
Google Scholar
Sahaj T. (2016b), Ciało niepełne w przestrzeni publicznej. Zmiany i przekształcenia, społeczna (re)wolucja, „Niepełnosprawność i Rehabilitacja”, nr 2, s. 3–18.
Google Scholar
Sahaj T. (2016c), Ciało (nie)pełnosprawne jako trick(tekst). Analiza socjologiczna wybranych obrazów medialnych, [w:] D. Majka-Rostek, E. Banaszak, R. Florkowski, P. Czajkowski (red.), Trickster. Społeczno-kulturowe konteksty doświadczania ciała, Wydawnictwo Naukowe Katedra, Gdańsk.
Google Scholar
Simsion G. C. (2013), Projekt „Rosie”, przeł. M. Potulny, Wydawnictwo Media Rodzina, Poznań.
Google Scholar
Simsion G. C. (2016), Efekt Rosie, przeł. M. Potulny, Wydawnictwo Media Rodzina, Poznań.
Google Scholar
Sobolewska A. (2009), Cela. Odpowiedź na zespół Downa, Wydawnictwo W.A.B., Warszawa.
Google Scholar
Sontag S. (2016), Choroba jako metafora. AIDS i jego metafory, przeł. J. Anders, Wydawnictwo Karakter, Kraków.
Google Scholar
Strączek K. (2016), Mamy z innej planety. Historia kobiet, które urodziły niepełnosprawne dziecko, Wydawnictwo Znak, Kraków.
Google Scholar
Szacka B. (2003), Wprowadzenie do socjologii, Oficyna Naukowa, Warszawa.
Google Scholar
Terakowska D . ( 2001), Poczwarka, Wydawnictwo Literackie, Kraków.
Google Scholar
Zakrzewska-Manterys E. (1995), Down i zespół wątpliwości. Studium z socjologii cierpienia, Wydawnictwo Semper, Warszawa.
Google Scholar
Zakrzewska-Manterys E. (2010), Upośledzeni umysłowo. Poza granicami człowieczeństwa, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.31338/uw.9788323511472
Zakrzewska-Manterys E., Niedbalski J. (red.) (2016a), Pasjonaci, kreatorzy, twórcy. Ludzie niepełnosprawni jako artyści, sportowcy, animatorzy mediów, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
Google Scholar
Zakrzewska-Manterys E., Niedbalski J. (red.) (2016b), Samodzielni, zaradni, niezależni. Ludzie niepełnosprawni w systemie polityki, pracy i edukacji, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
Google Scholar
http://stat.gov.pl
Google Scholar
http://tosieleczy.pl
Google Scholar
https://worlddownsyndromeday.org
Google Scholar
www.adrian-rajstopy.pl
Google Scholar
www.bardziejkochani.pl
Google Scholar
www.fundacjaagory.pl
Google Scholar
www.interalia.org.pl
Google Scholar
www.kampaniespoleczne.pl
Google Scholar
www.niemazesie.pl
Google Scholar
www.oikopetersen.com
Google Scholar
www.stomalife.pl
Google Scholar
www.ted.com
Google Scholar
www.wsparcie.org.pl
Google Scholar
www.zdrowemyslenie.org
Google Scholar
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.