Społeczny i medyczny wymiar seksualności osób z niepełnosprawnością na przykładzie osób chorych na stwardnienie rozsiane

Milena Trojanowska

doi:10.18778/0208-600X.60.08

Autor

Milena Trojanowska Polskie Towarzystwo Stwardnienia Rozsianego

DOI:

https://doi.org/10.18778/0208-600X.60.08

Słowa kluczowe:

seksualność, niepełnosprawność, stwardnienie rozsiane

Abstrakt

Stwardnienie rozsiane (SM) to choroba powodująca powstawanie obszarów demielizacyjnych w centralnym układzie nerwowym, czego skutkiem mogą być objawy takie, jak: zaburzenia chodu, koordynacji, zaburzenia czucia, ból, zaburzenia wzroku, funkcji seksualnych czy funkcji kognitywnych.
Udowodniono, że dysfunkcje seksualne występują u osób chorujących na SM często. Dysfunkcje te występują częściej niż w przypadku pacjentów cierpiących na inne przewlekłe choroby – 70% pacjentów ze stwardnieniem rozsianym dotkniętych jest problemami w sferze seksualnej. Patofizjologia tych zaburzeń jest wieloczynnikowa. Jednym z czynników są uszkodzenia w centralnym układzie nerwowym, innym współistniejące zaburzenia niezwiązane bezpośrednio z obszarami demielizacyjnymi, takie jak: zmęczenie, spastyczność, osłabienie siły mięśni czy skutki uboczne wdrożonej w procesie leczenia farmakoterapii. Należy podkreślić, że część dysfunkcji seksualnych u osób z SM ma podłoże psychologiczne i społeczne.
Celem artykułu jest określenie medycznych i społecznych aspektów powstawania zaburzeń seksualnych u osób ze stwardnieniem rozsianym oraz zobrazowanie wpływu dysfunkcji seksualnych na funkcjonowanie jednostki w obrębie społeczeństwa.

Bibliografia

Bauman Z. (2000), Globalizacja, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa.
Google Scholar

Berger P. L., Luckman T. (2010), Społeczne tworzenie rzeczywistości, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Google Scholar

Błażejewska A., Lew-Starowicz Z. (2009), Seksualność kobiet ze stwardnieniem rozsianym, „Przegląd Menopauzalny”, nr 4, s. 219–221.
Google Scholar

Christopherson J., Moore K., Foley F., Warren K. (2006), A comparison of written materials vs. materials and counselling for women with sexual dysfunction and multiple sclerosis, “Journal of Clinical Nursing”, No. 15, s. 742–750.
Google Scholar

Czarnecka I. (red.) (2006), SM i seks, Polskie Towarzystwo Stwardnienia Rozsianego, Warszawa.
Google Scholar

Czarnecka I. (red.) (2007), SM i sprawy kobiece, Polskie Towarzystwo Stwardnienia Rozsianego, Warszawa.
Google Scholar

Długołęcka A., Reiter P . ( 2016), Seks na wysokich obcasach 2, Agora SA, Warszawa.
Google Scholar

Dom Badawczy Maison dla Telescope (2012), Świat chorych na stwardnienie rozsiane (SM) – z dwóch perspektyw. Raport z badania jakościowo-ilościowego, Warszawa.
Google Scholar

Dom Badawczy Maison dla Telescope (2013), Świat chorych na SM – z dwóch perspektyw. Raport z badania jakościowo-ilościowego, Warszawa.
Google Scholar

Dom Badawczy Maison dla Telescope (2014), Świat chorych na SM 2014. Raport z badania jakościowego, Warszawa.
Google Scholar

European Multiple Sclerosis Platform (2013), MS Barometer 2013. Widespread health inequalities revealed, Bruksela 2014.
Google Scholar

Featherstone M. (2008), Ciało w kulturze konsumpcyjnej, [w:] M. Szpakowska (red.), Antropologia ciała. Zagadnienia i wybór tekstów, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa, s. 103–117.
Google Scholar

Fernandez O. (2002), Mechanisms and current treatments of urogenital dysfunction in multiple sclerosis, “Journal of Neurology”, No. 249, s. 1–8.
Google Scholar

Foucault M. (1995), Historia seksualności, przeł. Bogdan Banasiak, Tadeusz Komendant, Krzysztof Matuszewski, Czytelnik, Warszawa.
Google Scholar

Foucault M. (1998), Nadzorować i karać. Narodziny więzienia, przeł. Tadeusz Komendant, Aletheia, Warszawa.
Google Scholar

GUS (2016), Małżeństwo oraz dzietność w Polsce, Główny Urząd Statystyczny, Warszawa.
Google Scholar

Kochanowski J. (2013), Socjologia seksualności, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Google Scholar

Lew-Starowicz M., Rola R. (2012), Jakość życia seksualnego kobiet chorujących na stwardnienie rozsiane, „Przegląd Menopauzalny”, nr 5, s. 381–387.
Google Scholar

Lew-Starowicz M., R o l a R. (2013a), Prevalence of sexual dysfunctions among women with multiple sclerosis, “Sexuality and Disability”, No. 31, s. 141–153.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1007/s11195-013-9293-9

Lew-Starowicz M., Rola R. (2013b), Therapy of female sexual dysfunction in multiple sclerosis, „Przegląd Menopauzalny”, nr 2, s. 166–174.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.5114/pm.2013.35081

Lew-Starowicz M., R o l a R. (2014), Sexual dysfunctions and sexual quality of life in men with multiple sclerosis, “Journal of Sexual Medicine”, No. 11, s. 1294–1301.
Google Scholar

Lew-Starowicz Z. (2011), Badanie z zakresu zdrowia seksualnego i ogólnego samopoczucia. Raport z badań (Better Sex Survey – Report in EME 2010), „Przegląd Seksuologiczny”, t. VII, nr 4 (28), s. 4–8.
Google Scholar

Lew-Starowicz Z. (2013), Jakość życia seksualnego kobiet ze stwardnieniem rozsianym, „Pielęgniarstwo Neurologiczne i Neurochirurgiczne”, t. 2, nr 3, s. 104–108.
Google Scholar

Mattson D., Petrie M., Srivastava D. K., McDermott M. (1995), Multiple sclerosis. Sexual dysfunction and its response to medications, “Archives of Neurology”, No. 52, s. 862–868.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1001/archneur.1995.00540330040012

Mc Cabe M. P. (1996), The impact of multiple sclerosis on sexuality and relationship, “Journal of Sex Research”, No. 33, s. 241–256.
Google Scholar

PTSR (2006), SM i najważniejsze fakty, Polskie Towarzystwo Stwardnienia Rozsianego, Warszawa.
Google Scholar

Seidman S. (2012), Społeczne tworzenie seksualności, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Google Scholar

Stenager E., Stenager E. N., Jensen K. (1996), Sexual function in multiple sclerosis. A 5-year follow-up study, “Italian Journal of Neurological Sciences”, Vol. 17, s. 67–69.
Google Scholar

Światowa Organizacja Zdrowia (2009), Międzynarodowa Klasyfikacja Funkcjonowania, Niepełnosprawności i Zdrowia, Genewa.
Google Scholar

Zaborski J., Darda-Ledzion L. (2005), Zaburzenia czynności płciowych u pacjentów ze stwardnieniem rozsianym, „Farmakoterapia w Psychiatrii i Neurologii”, nr 3, s. 273–278.
Google Scholar

Zorzon M., Zivadinov R., Bosco A., Bragadin L. M., Moretti R., Bonfigli L., Morassi P., Iona L. G., Cazzato G. (1999), Sexual dysfunction in multiple sclerosis: a case control study. Frequency and comparison of group, “Multiple Sclerosis Journal”, No. 5, s. 418–427.
Google Scholar