Oczekiwania i motywacja transplantacyjna potencjalnych biorców kończyny górnej – teoretyczno-badawcze studium socjologii fenomenologicznej

Autor

  • Katarzyna Kowal Akademia im. Jana Długosza w Częstochowie, Wydział Filologiczno-Historyczny, Zakład Socjologii

DOI:

https://doi.org/10.18778/0208-600X.59.07

Słowa kluczowe:

socjologia medycyny, transplantacja kończyny, przeszczep ręki, fenomenologia, doświadczanie ciała, motywy „ponieważ”, motywy „żeby”

Abstrakt

Problematyka artykułu ulokowana jest na pograniczu socjologii i medycyny. Jego celem jest przedstawienie oczekiwań i motywów chorych okaleczonych deficytem ręki, które związane są z ich potencjalnym udziałem w zabiegu transplantacji kończyny. Kontekstem ich poznania ustanowiono sprawnościowe i wizualne doświadczanie w przeszłości ciała sfragmentaryzowanego oraz sprawnościowe i wizualne doświadczanie w przyszłości ciała zrekonstruowanego. Empiryczną podstawą tekstu są socjologiczne badania jakościowe przeprowadzone w grupie kandydatów na biorców, którzy przeszli pozytywnie kwalifikację do unilateralnego lub bilateralnego zabiegu transplantacji kończyny górnej w Polsce (N = 15). Za teoretyczny układ odniesienia wobec tak zakreślonej tematyki badań obrano elementy socjologii fenomenologicznej Alfreda Schütza, a ściślej jego teorię motywów typu „ponieważ” i typu „żeby”. Analiza materiału empirycznego potwierdziła istnienie obu kategorii motywów w trans-plantacyjnym projekcie badanych potencjalnych biorców kończyny. Najistotniejszymi transplantacyjnymi motywami „ponieważ” okazały się te, które wiążą się z: wizerunkową nieakceptacją własnego ciała; wizerunkowym kalectwem społecznym; ograniczeniami sprawnościowymi ciała. Kluczowymi transplantacyjnymi motywami „żeby” pozostają natomiast: rekonstrukcja sprawności ciała; uzyskanie estetycznego obrazu własnego ciała. W konkluzji tak sformułowanych kolejnych motywów i oczekiwań poczyniono dwa ważne ustalenia: mimo pogodzenia się badanych z ograniczeniami sprawnościowymi sfragmentaryzowanego ciała, to właśnie odbudowa sprawności pozostaje ich najważniejszym motywem transplantacyjnym; mimo zasadniczej nieakceptacji wizerunkowej sfragmentaryzowanego ciała, kwestia jego potransplantacyjnej estetyki jest w motywach badanych relatywnie mniej znacząca.

Bibliografia

Chełmoński A., Jabłecki J. (2011 ), Kwalifikacja biorców kończyny górnej, [w:] Z. Kuzyszyn (red.), Społeczno-etyczne aspekty transplantologii, Wydawnictwo Continuo, Wrocław, s. 43–46.
Google Scholar

Jabłecki J., Chełmoński A. (2011), Społeczno-etyczne aspekty transplantacji kończyny górnej, [w:] Z. Kuzyszyn (red.), Społeczno-etyczne aspekty transplantologii, Wydawnictwo Continuo, Wrocław, s. 47–59.
Google Scholar

Kaufmann J.-C. (2010), Wywiad rozumiejący, Oficyna Naukowa, Warszawa.
Google Scholar

Konecki K. (2000), Studia z metodologii badań jakościowych. Teoria ugruntowana, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Google Scholar

Kowal K. (2014), Przeżycia fantomowe u osób z deficytem kończyn(y) – perspektywa fenomenologiczna, „Hygeia Public Health”, nr 49 (1), s. 91–97.
Google Scholar

Leibniz G. W. (2001), Teodycea. O dobroci Boga, wolności człowieka i pochodzeniu zła, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Google Scholar

Merleau-Ponty M. (2001), Fenomenologia percepcji, Fundacja Aletheia, Warszawa.
Google Scholar

Przybyłowska I. (1978), Wywiad swobodny ze standaryzowaną listą poszukiwanych informacji i możliwości jego zastosowania w badaniach socjologicznych, „Przegląd Socjologiczny”, t. 30, s. 53–68.
Google Scholar

Schütz A. (2006), Potoczna i naukowa interpretacja ludzkiego działania, [w:] A. Jasińska-Kania, L. M. Nijakowski, J. Szacki, M. Ziółkowski (wybór i oprac.), Współczesne teorie socjologiczne, t. 2, Wydawnictwo Naukowe „Scholar”, Warszawa, s. 867–893.
Google Scholar

Schütz A. (2012), O wielości światów. Szkice z socjologii fenomenologicznej, Zakład Wydawniczy „Nomos”, Kraków.
Google Scholar

Szacki J. (2006), Socjologia fenomenologiczna, [w:] A. Jasińska-Kania, L.M. Nijakowski, J. Szacki, M. Ziółkowski (wybór i oprac.), Współczesne teorie socjologiczne, t. 2, Wydawnictwo Naukowe „Scholar”, Warszawa, s. 863–866.
Google Scholar

Weber M. (1947), The Theory of Social and Economic Organization, Oxford University Press, New York.
Google Scholar

Pobrania

Opublikowane

30-12-2016

Jak cytować

Kowal, K. (2016). Oczekiwania i motywacja transplantacyjna potencjalnych biorców kończyny górnej – teoretyczno-badawcze studium socjologii fenomenologicznej. Acta Universitatis Lodziensis. Folia Sociologica, (59), 123–150. https://doi.org/10.18778/0208-600X.59.07