Translacja i dominacja. Struktura przepływu tłumaczeń w światowych i polskich naukach społecznych
DOI:
https://doi.org/10.18778/0208-600X.57.10Słowa kluczowe:
tłumaczenie, dominacja, centrum, peryferie, półperyferie, import-eksport, nauki społeczneAbstrakt
Artykuł przedstawia hierarchię światowych nauk społecznych, zarysowaną przez pryzmat struktury przepływu tłumaczeń książek. Stojąc na stanowisku, że wymiany translatorskie są uwikłane w globalne relacje władzy, autor, posługując się danymi z bazy UNESCO (Index Translationum) analizuje strukturę i ewolucję tak rozumianego systemu. Wprowadzone zostaje kluczowe rozróżnienia na „eksport” i „import” translacji (tłumaczenie „na” dany język i „z” danego języka) oraz możliwość dokonywania obliczeń „bilansu wymian translatorskich” (analogicznie do salda importu i eksportu w ekonomii wymian międzynarodowych). Wszystko to służy określaniu pozycji poszczególnych języków i krajów na znanej z teorii systemu światowego płaszczyźnie centrum– peryferie. Przedstawione w artykule obliczenia wskazują na powiększający się, silny rozdźwięk między centrum i peryferiami, prowadzący do sytuacji, w której idee zachodnie stają się coraz popularniejsze w świecie, zaś idee wytwarzane na peryferiach i półperyferiach są konsekwentnie marginalizowane. Pozycja polskich nauk społecznych w tak zarysowanym układzie, pomimo otwarcia na zachodnie idee po 1989 r., pozostaje stabilna i lokuje się półperyferiach systemu.
Bibliografia
Anderson B. R. O. (1997), Wspólnoty wyobrażone: rozważania o źródłach i rozprzestrzenianiu się nacjonalizmu, tłum. S. Amsterdamski, Społeczny Instytut Wydawniczy, Fundacja im. Stefana Batorego, Kraków, Warszawa.
Google Scholar
Arrighi G. (1994), The long twentieth century: money, power, and the origins of our times, Verso, London, New York.
Google Scholar
Backhouse R., Fontaine P. (red.) (2010), The history of the social sciences since 1945, Cambridge University Press, Cambridge, New York.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1017/CBO9780511845260
Bourdieu P. (1975), The specificity of the scientific field and the social conditions of the progress of reason, “Social Science Information”, 14(6), s. 19–47.
Google Scholar
Bourdieu P. (1993), The Field of Cultural Production, Columbia University Press, New York.
Google Scholar
Bourdieu P. (2001), Reguły sztuki: geneza i struktura pola literackiego, tłum. A. Zawadzki, Universitas, Kraków.
Google Scholar
Casanova P. (2004), The world republic of letters, Harvard University Press, Harvard.
Google Scholar
Casanova P. (2015), La langue mondiale: traduction et domination, Seuil, Paris.
Google Scholar
Gingras Y. (2013), Sociologie des sciences, Presses Universitaires de France, Paris.
Google Scholar
Heilbron J. (2006), Naissance de la sociologie, Agone, Marseille.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.3917/agon.heil.2006.01
Heilbron J. (2009), Repenser la question des traditions nationales en sciences sociales, [w:] G. Sapiro (red.), L’espace intellectuel en Europe: de la formation des états–nations à la mondialisation, XIXe–XXIe siècle, Découverte, Paris.
Google Scholar
Heilbron J. (2010), Structure and dynamics of the world system of translation, [S.l.]: [s.n.].
Google Scholar
Heilbron J. (2014), The social sciences as an emerging global field, “Current Sociology”, 62(5), s. 685–703.
Google Scholar
Heilbron J., Magnusson L., Wittrock B. (red.) (1998), The rise of the social sciences and the formation of modernity: conceptual change in context, 1750–1850, Kluwer Academic Publishers, Dordrecht, Boston.
Google Scholar
Pollak M. (1984), Vienne 1900: une identité blessée, Gallimard, Paris.
Google Scholar
Sapiro G. (2009), L’Europe, centre du marché mondial de la traduction, [w:] G. Sapiro (red.), L’espace intellectuel en Europe: de la formation des états–nations à la mondialisation, XIXe– XXIe siècle, Découverte, Paris.
Google Scholar
Sapiro G. (2012), Traduire la littérature et les sciences humaines: conditions et obstacles, Ministère de la culture, Secrétariat général, Département des études, de la prospective et des statistiques, DEPS, Paris.
Google Scholar
Swaan A. de (2001), Words of the world: the global language system, Malden, MA: Polity, Cambridge, UK.
Google Scholar
Wallerstein I. M. (2007), Analiza systemów-światów: wprowadzenie, tłum. K. Gawlicz, M. Starnawski, Dialog, Warszawa.
Google Scholar
Warczok T., Zarycki T. (2016), Gra peryferyjna. Uniwersum polskich nauk społecznych, Scholar, Warszawa (w druku).
Google Scholar
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.