Posiadane zasoby osobiste (optymizm i poczucie własnej skuteczności) a ocena jakości życia. Analiza współzależności

Małgorzata Pietras-Mrozicka

doi:10.18778/0208-600X.57.02

Autor

Małgorzata Pietras-Mrozicka Uniwersytet Łódzki, Wydział Ekonomiczno-Socjologiczny, Katedra Socjologii Ogólnej, Instytut Socjologii

DOI:

https://doi.org/10.18778/0208-600X.57.02

Słowa kluczowe:

jakość życia, wymiar subiektywny i obiektywny, dyspozycyjny optymizm, poczucie własnej skuteczności, zasoby osobiste, analiza współzależności

Abstrakt

Badając jakość życia jako wymiar subiektywny i obiektywny, warto przyjrzeć się czynnikom indywidualnym, które mogą wpływać na jej ocenę. Artykuł ma charakter interdyscyplinarny, łącząc aspekty socjologiczne i psychologiczne. Celem jest odpowiedź na pytanie, czy istnieje współzależność pomiędzy oceną jakości życia i składających się na nią aspektów a posiadanymi zasobami osobistymi badanych: dyspozycyjnym optymizmem oraz poczuciem własnej skuteczności. W tym celu analizie poddane są dotychczasowe badania jakości życia różnych grup ludzi: zdrowych, chorych i znajdujących się w trudnych sytuacjach życiowych (bezdomność, pozbawienie wolności). U badanych zmierzony został także poziom dyspozycyjnego optymizmu oraz poczucia własnej skuteczności. Do mierzenia zasobów użyte zostały narzędzia psychologiczne: Skala Uogólnionej Własnej Skuteczności (GSES) oraz Test Orientacji Życiowej (LOT-R). Rezultaty analizy wskazują na istnienie wzajemnej, choć nie zawsze bezpośredniej zależności między omawianymi zmiennymi. Zaznacza się bardziej pośrednia rola oddziaływania optymizmu na subiektywne i obiektywne składniki jakości życia. Warunki życia mają zaś wpływ na kształtowanie i dalsze rozwijanie/ pomniejszanie posiadanych zasobów. Przeprowadzona analiza może wskazać na dalsze kierunki rozwoju polityki zdrowotnej, rodzinnej i socjalnej.

Bibliografia

Bishop G. D., (2000), Psychologia zdrowia, Wydawnictwo Astrum, Wrocław.
Google Scholar

Cockerham W. C. (2000), Sociology of mental disorder, Upper Saddle River, Prentice Hall, New York.
Google Scholar

Cramm J. M., Strating M. M. H., Roebroeck M. E., Nieboer A. P. (2013), The Importance of General Self-Efficacy for the Quality of Life of Adolescents with Chronic Conditions, Social Indicators Research, (113), s. 551–561.
Google Scholar

Czapiński J. (2012), Ekonomia szczęścia i psychologia bogactwa, „Nauka” 1, s. 51–88.
Google Scholar

Czapiński J. (2013), Indywidualna jakość i styl życia. Diagnoza Społeczna 2013. Warunki i Jakość Życia Polaków – Raport, “Contemporary Economics”, t. 7, s. 162–267.
Google Scholar

Czapiński J. (2013), Wstęp. Diagnoza Społeczna 2013, Warunki i Jakość Życia Polaków – Raport, “Contemporary Economics”, t. 7, s. 13–15.
Google Scholar

de Castro E. K., Ponciano C., Meneghetti B., Kreling M., Chem C. (2012), Quality of Life, Self-Efficacy and Psychological Well-Being in Brazilian Adults with Cancer: A Longitudinal Study, “Psychology”, t. 3(4), s. 304–309.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.4236/psych.2012.34043

Dolińska-Zygmunt G., Mokrzyńska K. (2013), Personal quality of life factors among imprisoned repeat offenders, “Polish Journal of Applied Psychology”, 11(4), s. 109–122.
Google Scholar

Ferguson S. J., Ba Hons, Goodwin A. D. (2010), Optimism and well-being in older adults: The mediating role of social support and perceived control, “Aging and Human Development”, Vol. 71(1), s. 43–68.
Google Scholar

Główny Urząd Statystyczny (2013), Jakość życia, kapitał społeczny, ubóstwo i wykluczenie w Polsce, Warszawa, s. 7–33.
Google Scholar

Gulyas J. (2013), Hopes and fears – components of subjective well-being, [w:] Z. Rusnak, K. Ostasiewicz (red.), Quality of life and sustainable development, Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, 308, s. 57–68.
Google Scholar

Heszen I., Sęk H. (2007), Psychologia zdrowia, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Google Scholar

Hobfoll S. (2006), Stres, kultura i społeczność. Psychologia i filozofia stresu, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk.
Google Scholar

Johnson J. C. (2002), The Contributions of Optimism and Pessimism to Physical and Psychological Well-being Among Adults with Type 2 Diabetes, West Virginia University, ProQuest.
Google Scholar

Juczyński Z. (2006), Health-related quality of life: Theory and measurement, Acta Universitatis Lodziensis. Folia Psychologica 10, s. 3–15.
Google Scholar

Kaczmarek Ł. (2004), Wpływ aktywności twórczej na poziom pozytywnego afektu w kontekście problematyki radzenia sobie ze stresem, [w:] H. Sęk, Ł. Kaczmarek (red.), W stronę psychologii pozytywnej, Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań, s. 5–11.
Google Scholar

Kawczyńska-Butrym Z. (2002), Zdrowie – choroba jako kategoria opisu położenia społecznego, [w:] W. Piątkowski, A. Titkow, W stronę socjologii zdrowia, Wydawnictwo UMCS, Lublin, s. 222–236.
Google Scholar

Kulikowski K. (2014), Psychologiczny i medyczny kontekst jakości życia osób z chorobami reumatycznymi, „Reumatologia”, 52, 3, s. 200–206.
Google Scholar

Majkowicz M., Zdun-Ryżewska A. (2009), Ocena jakości życia w zaburzeniach psychicznych – koncepcje, badania, narzędzia pomiaru, „Psychiatria w Praktyce Klinicznej”, t. 2(2), s. 100–114.
Google Scholar

Mazanec S. R., Daly B. J., Douglas S. L., Lipson A. R. (2010), The relationship between optimism and quality of life in newly diagnosed cancer patients, “Cancer Nurs.”, 33(3), s. 235–243.
Google Scholar

Michalska-Leśniewicz M., Gruszczyński W. (2010), Psychologiczne wyznaczniki jakości życia kobiet z rozpoznaną depresją, „Psychiatria Polska”, t. XLIV (4), s. 529–541.
Google Scholar

Milaniak I. J. (2014), Ocena wybranych wyznaczników jakości życia chorych po przeszczepieniu serca, Praca doktorska, Uniwersytet Jagielloński, Collegium Medicum, Kraków.
Google Scholar

Moos R. H., Schaefer J. A. (1993), Coping Resources and Process: Current Concepts and Measures, [w:] L. Goldberger, S. Breznits (red.), Handbook of Stress. Theoretical and Clinical Aspects, The Free Press, New York, s. 234–257.
Google Scholar

Ogińska-Bulik N., Juczyński Z. (2010), Osobowość, stres a zdrowie, Difin, Warszawa, s. 152–153.
Google Scholar

Ostrowska A. (2005), Samopoczucie psychiczne Polaków na tle Europejczyków, [w:] W. Piątkowski, W. A. Brodniak (red.), Zdrowie i choroba. Perspektywa socjologiczna, Wyższa Szkoła Społeczno-Gospodarcza, Tyczyn, s. 167–183.
Google Scholar

Ostasiewicz W. (2000), Pursuit of well-being, [w:] W. Ostasiewicz (red.), Aspects of quality of life, Wrocław University of Economics Publishing House, Wrocław, s. 9–48.
Google Scholar

Ostasiewicz K. (2013), Quality of life and sustainable development, [w:] Z. Rusnak, K. Ostasiewicz (red.), Quality of life and sustainable development. Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, 308, s. 9–26.
Google Scholar

Panek T., Czapiński J., Kotowska I. E. (2013), Metoda badania. Diagnoza Społeczna 2013 Warunki i Jakość Życia Polaków – Raport, “Contemporary Economics”, t. 7, s. 30–39.
Google Scholar

Pinquart M. ,Frohlich C. ,Silbereisen R. K. (2007, )Optimism, pessimism, and change of psychological well-being in cancer patients, “Psychology, Health and Medicine”, 12(4), s. 421–432.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1080/13548500601084271

Poprawa R. (2001), Zasoby osobiste w radzeniu sobie ze stresem, [w:] G. Dolińska-Zygmunt (red.), Podstawy psychologii zdrowia, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław, s. 103–142.
Google Scholar

Rożnowska A. (2011), Subiektywne obszary jakości życia ludzi znajdujących się w różnej sytuacji życiowej w kontekście zrównoważonego rozwoju, „Problemy Ekorozwoju”, 6(1), s. 127–140.
Google Scholar

Schwarzer R. (1997), Poczucie własnej skuteczności w podejmowaniu i kontynuacji zachowań zdrowotnych. Dotychczasowe podejścia teoretyczne i nowy model, [w:] I. Heszen-Niejodek, H. Sęk (red.), Psychologia Zdrowia, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, s. 175–205.
Google Scholar

Seligman M. E. P. (2005), Prawdziwe szczęście, psychologia pozytywna a urzeczywistnienie naszych możliwości trwałego spełnienia, Media Rodzina, Poznań.
Google Scholar

Sęk H. (1991), Społeczna psychologia kliniczna, PWN, Warszawa.
Google Scholar

Stach R. (2006), Optymizm – Badania nad optymizmem jako mechanizmem adaptacyjnym, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.
Google Scholar

Tobiasz-Adamczyk B. (2005), Kilka uwag o socjologii choroby, [w:] W. Piątkowski, W. A. Brodniak (red.), Zdrowie i choroba. Perspektywa socjologiczna, Wyższa Szkoła Społeczno-Gospodarcza, Tyczyn, s. 27–37.
Google Scholar

Trejtowicz M. (2007), Dynamika dobrostanu psychicznego. Eksploracja danych z badań Diagnoza społeczna, „Psychologia Społeczna”, t. 2, 01(03), s. 66–81.
Google Scholar

Trzebiatowski J. (2011), Jakość życia w perspektywie nauk społecznych i medycznych – systematyzacja ujęć definicyjnych, „Hygeia Public Health”, 46(1), s. 25–31.
Google Scholar

Turosz M. A. (2011), Zasoby osobiste i deficyty a jakość życia studentów Akademii Wychowania Fizycznego w Warszawie, „Problemy Higieny i Epidemiologii”, 92(2), s. 204–210.
Google Scholar

Weber-Rajek M., Ciechanowska K., Mieszkowski J., Niespodziński B., Wycech M., Perzyńska A. (2014), Wpływ zasobów psychicznych na jakość życia chorych po udarze niedokrwiennym mózgu, “Journal of Health Sciences”, 4(9), s. 51–60.
Google Scholar

Wnuk M., Marcinkowski J. T. (2012), Jakość życia jako pojęcie pluralistyczne o charakterze interdyscyplinarnym, „Problemy Higieny i Epidemiologii”, 93(1), s. 21–26.
Google Scholar

Wrosch C., Scheier M. F. (2003), Personality and quality of life: The importance of optimism and goal adjustment, “Quality of Life Research”, 12(1), Kluwer Academic Publishers, s. 59–72.
Google Scholar

Wrzesińska A., Opuchlik K., Kocur J. (2008), Ocena umiejscowienia kontroli zdrowia oraz poziomu poczucia własnej skuteczności i optymizmu u chorych na stwardnienie rozsiane, „Postępy Psychiatrii i Neurologii”, 17(4), s. 313–318.
Google Scholar

Zadworna-Cieślak M., Ogińska-Bulik N. (2013), Zachowania zdrowotne osób w wieku senioralnym – rola optymizmu, „Psychogeriatria Polska”, 10(4), s. 145–156.
Google Scholar

Zielińska-Więczkowska H., Kędziora-Kornatowska K. (2010), Determinanty satysfakcji życiowej w późnej dorosłości – w świetle rodzimych doniesień badawczych, „Psychogeriatria Polska”, 7(1), s. 11–16.
Google Scholar