Trudności i wyzwania działań z zakresu promocji zdrowia wśród osób bezdomnych

Katarzyna Pawlak-Sobczak

doi:10.18778/0208-600X.79.04

Autor

Katarzyna Pawlak-Sobczak Pracownia Patologii Społecznych w Zakładzie Medycyny Zapobiegawczej, Uniwersytet Medyczny w Łodzi, 90-419 Łódź, ul. Żeligowskiego 7/9 https://orcid.org/0000-0002-1574-4219

DOI:

https://doi.org/10.18778/0208-600X.79.04

Słowa kluczowe:

bezdomni, promocja zdrowia, styl życia, zdrowie

Abstrakt

Bezdomność jest tego rodzaju kryzysem w życiu człowieka, który bardzo silnie wpływa na działania jednostki we wszystkich wymiarach zdrowia, na jej codzienne wybory i hierarchię potrzeb. Walka o przetrwanie i konieczność zaspokojenia podstawowych potrzeb wyklucza koncentrowanie się na własnym zdrowiu i dbanie o jego dobry stan, a wręcz nierzadko sprzyja jego pogorszeniu. Problem stanu zdrowia osób bezdomnych i przyjęty przez nie styl życia najdobitniej pokazuje, że promocja zdrowia nie może ograniczyć się tylko do chwytliwych medialnych haseł czy prostych wskazówek, jak zdrowo żyć. Wymaga uwzględnienia szeregu różnych zmiennych, a nade wszystko całego kontekstu społecznego.

Celem przygotowanego artykułu jest próba odpowiedzi na pytanie o możliwość i skuteczność działań z zakresu promocji zdrowia wśród grup wykluczonych na przykładzie osób w kryzysie bezdomności. Na podstawie badań własnych prowadzonych wśród podopiecznych schronisk dla bezdomnych w Łodzi (wywiady swobodne z ustrukturalizowaną listą pytań) i pracowników tychże placówek (wywiady swobodne pogłębione) autor stara się odpowiedzieć na pytanie, jaki jest stan wiedzy bezdomnych na temat prozdrowotnego stylu życia, jakie zachowania związane ze zdrowiem są charakterystyczne dla tej grupy, ale nade wszystko jakie czynniki wpływają na styl życia, w tym wybory zdrowotne, i kształtują stan zdrowia osób zepchniętych na margines społeczny.

Bibliografia

Becker H. (2018), Outsiders. Studies in the Sociology of Deviance, Simon & Schuster, Nowy Jork.
Google Scholar

Cianciara D. (2011), Trzy dekady promocji zdrowia – czas działać, „Problemy Higieny i Epidemiologii”, t. 92(1), s. 7–13.
Google Scholar

Cockerham W.C., Ritchey F.J. (1997), Dictionary of Medical Sociology, Greenwood Press, Westport–London.
Google Scholar

Dębski M. (2008), Kondycja zdrowotna osób bezdomnych, [w:] M. Dębski, S. Retowski (red.), Psychospołeczny profil osób bezdomnych w Trójmieście, Uniwersytet Gdański, Gdańsk.
Google Scholar

Giddens A. (2010), Socjologia, przeł. A. Szulżycka, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Google Scholar

Goffman E. (1981), Człowiek w teatrze życia codziennego, przeł. H. Datner-Śpiewak, P. Śpiewak, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa.
Google Scholar

Goffman E. (2005), Piętno. Rozważania o zranionej tożsamości, przeł. A. Dzierżyńska, J. Tokarska-Bakir, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk.
Google Scholar

Goffman E. (2006), Rytuał interakcyjny, przeł. A. Szulżycka, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Google Scholar

Grossmann R., Scala K. (1997), Promocja zdrowia a rozwój organizacyjny. Tworzenie siedlisk dla zdrowia, przeł. B. Woynarowska i in., Instytut Matki i Dziecka, Warszawa.
Google Scholar

LaLonde M. (1981), A New Perspective on the health of Canadians, Minister of Supply and Services, Ottawa.
Google Scholar

Lemert E. (1972), Human Deviance, Social Problems and Social Control, Prentice Hall, Englewood Cliffs.
Google Scholar

Łódzki Urząd Wojewódzki w Łodzi (ŁUW) (2019), Rejestr miejsc, w których gminy województwa łódzkiego udzielają tymczasowego schronienia w schroniskach dla osób bezdomnych, schroniskach dla osób bezdomnych z usługami opiekuńczymi, noclegowniach oraz ogrzewalniach, http://www.pomoc.lodzkie.eu/page/index.php?str=351 (dostęp: 10.04.2021).
Google Scholar

Mankoff M. (1971), Societal reaction and career deviance: A critical analysis, „The Sociological Quaterly”, t. 12(2), s. 204–218.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1111/j.1533-8525.1971.tb01351.x

Merton R.K. (2002), Teoria socjologiczna i struktura społeczna, przeł. E. Morawska, J. Wertenstein-Morawski, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Google Scholar

Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Łodzi (MOPS) (2019), Podsumowanie badania liczby ludzi bezdomnych – edycja 2019, https://mops.uml.lodz.pl/informacje/podsumowanie-badania-liczby-ludzi-bezdomnych-edycja-2019/ (dostęp: 20.03.2021).
Google Scholar

Ministerstwo Rodziny i Polityki Społecznej (MRiPS) (2019), Wyniki ogólnopolskiego badania liczby osób bezdomnych – edycja 2019, https://www.gov.pl/web/rodzina/wyniki-ogolnopolskiego-badania-liczby-osob-bezdomnych-edycja-2019 (dostęp: 29.03.2021).
Google Scholar

Nowakowska A. (2008), Społeczne postrzeganie bezdomności. Zjawisko stereotypizacji, [w:] M. Dębski, K. Stachura (red.), Oblicza bezdomności, Uniwersytet Gdański, Gdańsk.
Google Scholar

Olech P., Ługowski K. (2006), Problematyka zdrowia osób bezdomnych – perspektywa specjalistów pomocy społecznej i służby zdrowia, [w:] E. Bełdowska, E. Szczypior, M. Dębski, Ł. Browarczyk, P. Olech, K. Ługowski (red.), Kompendium bezdomność a zdrowie, „Pomost. Pismo Samopomocy”, Regionalne Centrum Informacji i Wspomagania Organizacji Pozarządowych, Gdańsk.
Google Scholar

Ostrowska A. (1999), Styl życia a zdrowie. Z zagadnień promocji zdrowia, Wydawnictwo Instytutu Filozofii i Socjologii PAN, Warszawa.
Google Scholar

Piekut-Brodzka D.M. (2006), Bezdomność, Chrześcijańska Akademia Teologiczna, Warszawa.
Google Scholar

Piekut-Brodzka D.M. (2013), Bezdomność na Mazowszu. Raport z badania, Instytut Pracy i Spraw Socjalnych, Warszawa.
Google Scholar

Puchalski K. (2008), Uwarunkowania aktywności zdrowotnej w kontekście promocji zdrowia – szkic socjologicznego modelu, [w:] I. Heszen, J. Życińska (red.), Psychologia zdrowia w poszukiwaniu pozytywnych inspiracji, Wydawnictwo Szkoły Wyższej Psychologii Społecznej Academica, Warszawa, s. 205–222.
Google Scholar

Sadowski Z. (1994), Promocja zdrowia – szansa i konieczność, „Promocja zdrowia. Nauki Społeczne i Medycyna”, nr 3–4, s. 13–35.
Google Scholar

Skrzypek M., Marzec A. (2018), Społeczna perspektywa interpretacyjna w promocji zdrowia i zdrowiu publicznym, „Hygeia Public Health”, t. 53(3), s. 232–240.
Google Scholar

Słońska Z. (2015), Wkład polskiej socjologii w rozwój promocji zdrowia. Od socjologii medycyny do socjologii w promocji zdrowia, [w:] A. Ostrowska, M. Skrzypek (red.), Socjologia medycyny w Polsce z perspektywy półwiecza. Nurty badawcze, najważniejsze osiągnięcia, perspektywy rozwoju, Wydawnictwo Instytutu Filozofii i Socjologii PAN, Warszawa.
Google Scholar

Sokołowska M. (1986), Socjologia medycyny, Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich, Warszawa.
Google Scholar

Sztompka P. (2002), Socjologia. Analiza społeczeństwa, Wydawnictwo Znak, Kraków.
Google Scholar

Taylor S. (2007), Sociology, Social Research and Health, [w:] S. Taylor, D. Field (red.), Sociology of Health and Health Care, Blackwell Publishing, Oxford, s. 3–24.
Google Scholar