Czternastowieczny Ovide moralisé – śmierć czy odrodzenie Przemian Owidiusza?

Abstrakt

Ovide moralisé, anonimowy poemat z początków XIV wieku, jest pierwszym kompletnym tłumaczeniem Przemian Owidiusza w języku wernakularnym. Tekst ten wskrzesza zatem utwór Owidiusza, czyni go żywym dla wszystkich ludzi świeckich, którzy nie potrafili czytać łaciny. Tłumaczenie owo stanowi jednak dla autora pretekst do kolejnej przeróbki, tematycznej i aksjologicznej transpozycji. Ponadto, „tłumacz” często modyfikuje tekst źródłowy, aby bardziej dopasować go do interpretacji (zwłaszcza tej „chrześcijańskiej”), którą zamierza mu nadać. Czy możemy wobec tego uznać, że ta wernakularna wersja wypiera łaciński poemat, by zastąpić go innym tekstem? De facto moralista jest zafascynowany hipotekstem i zjawiskiem metamorfozy; zwykle pozostaje wierny poezji Owidiańskiej, opisuje proces przemiany, wyszczególniając jego etapy. Rzec można, iż Ovide moralisé, przynajmniej w XIV i XV wieku, daje życie carmen perpetuum Owidiusza. Autor dzieła, tworząc w pokrzepiającym duchu chrześcijańskim, z pewnością dokonał metamorfozy Owidiańskiego poematu, lecz ocalił go tym samym od zapomnienia.