„Fail better”, czyli jak poprawić improwizację

Autor

DOI:

https://doi.org/10.18778/1505-9057.64.03

Słowa kluczowe:

improwizacja, filomaci, jamby, kod materialny, kod lingwistyczny, powtórzenie

Abstrakt

W tym artykule wskazuję związki filomackiej poezji okolicznościowej z improwizacją poetycką. Na podstawie analizy autografów dwóch wybranych utworów – Jambu dla Jana II Tomasza Zana i Odezwy spod stołu Teodora Łozińskiego – uzasadniam tezę, że jamby przedstawiane podczas imieninowych fet to przykłady improwizacji w piśmie. Analizowane utwory intensyfikują dwie najbardziej charakterystyczne cechy jambografii – zawrotną szybkość tworzenia (Zan) i wynikające z niej niedopracowanie, bylejakość wypowiedzi poetyckiej (Łoziński). Zwracam uwagę na uzupełnianie się kodów lingwistycznych i materialnych, tj. wzmożenie podanych cech zawartych w warstwie słownej utworów poprzez sposób ich zapisu w autografach. W części drugiej artykułu zastanawiam się nad możliwościami wprowadzania modyfikacji do utworów o improwizowanym charakterze – wprowa­dzam kategorię „poprawiania przez powtórzenie” i opisuję ją, odwołując się zarówno do Jambu dla Jana II i Odezwy spod stołu, jak i do innych tekstów pozostałych po filomackich fetach.

Pobrania

Brak dostępnych danych do wyświetlenia.

Biogram autora

Agata Żaglewska - Uniwersytet Warszawski, Szkoła Doktorska Nauk Humanistycznych, Wydział Polonistyki, Instytut Literatury Polskiej, Zakład Literatury Romantyzmu, ul. Krakowskie Przedmieście 26/28, 01-999 Warszawa

Agata Żaglewska – lic., doktorantka Szkoły Doktorskiej Nauk Humanistycznych na Uniwersytecie Warszawskim. Stypendystka programu „Diamentowy Grant”, w ramach którego przygotowuje rozprawę doktorską na temat improwizacji poetyckiej w polskim romantyzmie.

Bibliografia

Antoniuk Mateusz, Jak czytać stronę brulionu. Krytyka genetyczna i materialność tekstu, „Wielogłos” 2017, nr 1, s. 39–66.
Google Scholar

de Biasi Pierre-Marc, Genetyka tekstów, tłum. Filip Kwiatek, Maria Prussak, IBL PAN, Warszawa 2015.
Google Scholar

Bielak Agnieszka (red.), Osoba czy tekst?, Wydawnictwo KUL, Lublin 2015.
Google Scholar

Bukowiec Paweł, Metronom: o jednostkowości poezji „nazbyt” rytmicznej, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2015.
Google Scholar

Czubek Jan (wyd.), Korespondencya filomatów, t. 1–2, nakł. Akademii Umiejętności i Towarzystwa dla Popierania Wydawnictw Akademii, Kraków 1913.
Google Scholar

Czubek Jan (wyd.), Poezyja filomatów, t. 1–2, nakł. Polskiej Akademii Umiejętności, Kraków 1922.
Google Scholar

Esterhammer Angela, Romanticism and Improvisation, 1750–1850, Cambridge University Press, Cambridge 2008.
Google Scholar

Jędrzejewski Tomasz, „O ty, ze szkła zrobiona, przeźroczysta szklanko!”. Biesiadne wiersze filomackie wobec przemian tradycji anakreontycznej w początkach XIX wieku, „pl.it / rassegna italiana di argomenti polacchi” 2021, nr 12, s. 180–200.
Google Scholar

Jędrzejewski Tomasz, Rhetoric and Poetry: the Occasional Works of the Philomaths, „Darbai ir dienos” 2016, nr 66, s. 9–21.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.7220/2335-8769.66.11

Kowal Jolanta, „Talent (nie)wyższy nad mierność”. Kilka uwag o zjawisku wierszomanii na Litwie w latach 1815–1830, „Prace Polonistyczne” 2014, t. 69, s. 9–20.
Google Scholar

Kukułowicz Tomasz, Raperzy kontra filomaci, Narodowe Centrum Kultury, Warszawa 2014.
Google Scholar

Łoziński Teodor, Odezwa spod stołu, sygn.1036, rkpsy nr 16, zbiory Biblioteki Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.
Google Scholar

Mańkowska Helena, Rękopisy z Archiwum Filomatów w Bibliotece Uniwersyteckiej KUL: katalog, „Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne” 1983, t. 47, s. 107–174. https://doi.org/10.31743/abmk.7611
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.31743/abmk.7611

Nawarecki Andrzej, Czarny karnawał. „Uwagi śmierci niechybnej” księdza Baki – poetyka tekstu i paradoksy recepcji, Ossolineum, Wrocław 1991.
Google Scholar

Prussak Maria, Bem Paweł, Cybulski Łukasz (red.), Archiwa i bruliony pisarzy. Odkrywanie, IBL PAN, Warszawa 2017.
Google Scholar

Puchalska Iwona, Improwizacja poetycka w kulturze polskiej XIX wieku na tle europejskim, Wydawnictwo UJ, Kraków 2013.
Google Scholar

Stankiewicz-Kopeć Monika, Pomiędzy klasycznością a romantycznością: młodzi autorzy Wilna, Krzemieńca i Lwowa wobec przemian w literaturze polskiej lat 1817–1828, Wydawnictwo UJ, Kraków 2009.
Google Scholar

Świątkowska Wanda, hasło partytura teatralna, [w:] Encyklopedia teatru polskiego, dostępna online: https://encyklopediateatru.pl/hasla/123/partytura-teatralna [dostęp: 18.12.2021].
Google Scholar

Troszyński Marek, Alchemia rękopisu. „Samuel Zborowski” Juliusza Słowackiego, IBL PAN, Warszawa 2017.
Google Scholar

Weintraub Wiktor, Poeta i prorok. Rzecz o profetyzmie Mickiewicza, wyd. 2, Biblioteka Narodowa, Warszawa 1998.
Google Scholar

Witkowska Alina, Rówieśnicy Mickiewicza. Życiorys jednego pokolenia, Wiedza Powszechna, Warszawa 1962.
Google Scholar

Zan Tomasz, [Nadstaw uszy rozdziaw usta Janie Wtóry…], sygn. 1035, rkps nr 13, zbiory Biblioteki Katolickiego Uniwerystetu Lubelskiego.
Google Scholar

Zawadzka Danuta, Czytanie i pisanie w życiu filomatów, [w:] Wilno i kresy północno-wschodnie: materiały II Międzynarodowej Konferencji w Białymstoku 14–17 IX 1994 r. w czterech tomach, red. Elżbieta Feliksiak, Anna Kieżuń, t. 4, Towarzystwo Literackie im. Adama Mickiewicza. Oddział Białostocki: Zakład Teorii i Antropologii Literatury w Instytucie Filologii Polskiej. Filia Uniwersytetu Warszawskiego Białystok 1996, s. 23–49.
Google Scholar

Pobrania

Opublikowane

2022-06-30

Jak cytować

Żaglewska, A. (2022). „Fail better”, czyli jak poprawić improwizację. Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica, 64(1), 75–91. https://doi.org/10.18778/1505-9057.64.03