Jeszcze w sprawie genezy terminu „fraszka”

Radosław Rusnak

doi:10.18778/1505-9057.53.08

Authors

Radosław Rusnak Uniwersytet Warszawski, Instytut Literatury Polskiej, Zakład Literatury i Kultury Epok Dawnych, ul. Krakowskie Przedmieście 26/28, 00-927 Warszawa https://orcid.org/0000-0002-8669-5258

DOI:

https://doi.org/10.18778/1505-9057.53.08

Keywords:

fraszka, epigram, Fraszki, Satyr, Jan Kochanowski, Stanisław Orzechowski, Historyja trojańska

Abstract

Author, pondering over various meanings of “fraszka” in the work of Jan Kochanowski, expresses his doubts in regards of Sante Graciotti’s thesis, claiming there is no one single case of its genological use in it. Sufficient enough to prove it wrong is the fact of him naming his epigrammatic collection – simultaneously to the process of putting in proper order his output – with the use of nothing other but this exact notion. The impending appropriation of such a use in Polish language has been shortly after confirmed by Melchior Pudłowski’s Fraszek księga pierwsza (1586). In further part of the article author tries to establish the precise moment of the first ever use of the word “fraszka” in print. As it turns out, although Kochanowski makes a use of it for the first time in his Satyr (1564), he was slightly preceded by both Stanisław Orzechowski’s Rozmowa albo dyjalog około egzekucyjej (1563) and anonymous Historyja trojańska (1563).

Downloads

Download data is not yet available.

Author Biography

Radosław Rusnak, Uniwersytet Warszawski, Instytut Literatury Polskiej, Zakład Literatury i Kultury Epok Dawnych, ul. Krakowskie Przedmieście 26/28, 00-927 Warszawa

Dr Radosław Rusnak – (ur. 1978 r.), absolwent Wydziału Filologicznego Uniwersytetu Wrocławskiego, historyk literatury polskiego renesansu i baroku, edytor, tłumacz, autor książek Seneca noster, cz. I: Studium o dawnych przekładach tragedii Seneki Młodszego oraz „Elegii ksiąg czworo” Jana Kochanowskiego – w poszukiwaniu formuły zbioru.

References

Barycz Henryk, Studia włoskie Stanisława Orzechowskiego, w: Henryk Barycz, Spojrzenia w przeszłość polsko-włoską, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1965, s. 171–195.
Google Scholar

Bedyniak Jarosław, Semantyka nazwy „fraszka” a konteksty kulturowe, „Pamiętnik Literacki” 2018, z. 1, s. 5–25.
Google Scholar

Graciotti Sante, Fraszki i „fraszki”. Z Padwy do Polski, w: Sante Graciotti, Od renesansu do oświecenia, t. 1, PIW, Warszawa 1991, s. 218–229.
Google Scholar

Historya prawdziwa, która się stała w Landzie, mieście niemieckim, wydał Z. Celichowski, Akademia Umiejętności, Kraków 1891.
Google Scholar

Historyja trojańska 1563, wydał S. Adalberg, Akademia Umiejętności, Kraków 1896.
Google Scholar

Kochanowski Jan, Dzieła polskie, t. 1, wstęp i przyp. J. Krzyżanowski, PIW, Warszawa 1953.
Google Scholar

Kochanowski Jan, Fraszki, oprac. J. Pelc, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1998, BN I 163.
Google Scholar

Kochanowski Jan, Treny, oprac. J. Pelc, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1972, BN I 1.
Google Scholar

Koehler Krzysztof, Stanisław Orzechowski i dylematy humanizmu renesansowego, Wydawnictwo Arcana, Warszawa 2004.
Google Scholar

Krzywy Roman, Epigramatyczne księgi mistrza z Czarnolasu, w: Dobrym towarzyszom. Studia o „Foriceniach i „Fraszkach” Jana Kochanowskiego, red. R. Krzywy, R. Rusnak, Wydawnictwa Wydziału Polonistyki Uniwersytet Warszawski, Warszawa 2014, s. 9–24.
Google Scholar

Krzyżanowski Julian, Romans polski wieku XVI, PIW, Warszawa 1962.
Google Scholar

Lenart Mirosław, Patavium, Pava, Padwa. Tło kulturowe pobytu Jana Kochanowskiego na terytorium Republiki Weneckiej, Wydawnictwo IBL PAN, Warszawa 2013, Studia Staropolskie, Series Nova, t. XXXIII.
Google Scholar

Nowak-Dłużewski Julian, Okolicznościowa poezja polityczna w Polsce: czasy Zygmuntowskie, Instytut Wydawniczy PAX, Warszawa 1966.
Google Scholar

Orzechowski Stanisław, Wybór pism, oprac. J. Starnawski, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1972, BN I 210.
Google Scholar

Pelc Janusz, Jan Kochanowski w tradycjach literatury polskiej (od XVI do połowy XVIII w.), PIW, Warszawa 1965.
Google Scholar

Pelc Janusz, Kochanowski: szczyt renesansu w literaturze polskiej, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2001.
Google Scholar

Proteus abo Odmieniec. Satyra z roku 1564, wyd. W. Wisłocki, Akademia Umiejętności, Kraków 1890.
Google Scholar

Ryczek Wojciech, „Domi et foris cenare…”. O jednej z gier językowych Jana Kochanowskiego, w: Dobrym towarzyszom. Studia o „Foriceniach i „Fraszkach” Jana Kochanowskiego, red. R. Krzywy, R. Rusnak, Wydawnictwa Wydziału Polonistyki Uniwersytet Warszawski, Warszawa 2014, s. 25–49.
Google Scholar

Schulte Jörg, Jan Kochanowski i renesans europejski. Osiem studiów, przekł. K. Wierzbicka-Trwoga, red. K. Wierzbicka-Trwoga, M. Rowińska-Szczepaniak, Wydawnictwo Neriton, Warszawa 2012.
Google Scholar

Skwarczyńska Stefania, Aspekt genologiczny „Fraszek” Jana Kochanowskiego, „Prace Polonistyczne” 1985, s. 53–86.
Google Scholar

Słownik polszczyzny XVI wieku, red. M. R. Mayenowa, t. 24 (Pi–Pniowy), Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Warszawa 1996.
Google Scholar

Słownik polszczyzny Jana Kochanowskiego, red. M. Kucała, t. 1 (a–h), Instytut Języka Polskiego PAN, Kraków 1994.
Google Scholar

Stanisław Orzechowski, pisarz polityczny. Materiały z konferencji naukowej w pięćsetlecie urodzin renesansowego humanisty: Przemyśl–Żurawica 17–18 października 2013, red. J. Musiał, Księgarnia Akademicka, Przemyśl–Kraków 2014.
Google Scholar

Stanisława Orzechowskiego polskie dialogi polityczne („Rozmowa około egzekucyjej” i „Quincunx”), 1563–1564, wyd. J. Łoś, z obj. historycznymi S. Kota, Akademia Umiejętności, Kraków 1919.
Google Scholar

Starnawski Jerzy, Wstęp, w: S. Orzechowski, Wybór pism, oprac. J. Starnawski, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1972, BN I 210.
Google Scholar