polish Literature on the concentration camp experience. A Few Questions on a Non-existent Synthesis
DOI:
https://doi.org/10.18778/1505-9057.42.02Keywords:
polish literature on concentration camps, historical and literary synthesis, Tadeusz Borowski, the HolocaustAbstract
The author of the paper wonders why nobody so far has attempted a historical-literary synthesis of Polish literature concerning the concentration camp experience in general, and the labour camp experience in particular, as the latter has an obvious potential for a proto-synthesis. The question is followed by subjective answers that build upon the significance of Tadeusz Borowski’s prose, the uniqueness of the Holocaust, and differences between the records of the camp experience in Poland and abroad. In its central part, the paper points to a certain possibility at our disposal to – irrespective of almost insurmountable obstacles – at least start the aforementioned synthesis. This can be done by the application of the external criteria: historical-geographical (what camps, when and where) and historical-literary, which would include such perspectives and categories as periodization, literary genres and comparative studies.
Downloads
References
Amiel Irit, Egzamin z Zagłady, Oficyna Bibliofilów, Łódź 1994.
Google Scholar
Amiel Irit, Nie zdążyłam, Oficyna Bibliofilów, Łódź 1998.
Google Scholar
Amiel Irit, Wdychać głęboko, Świat Literacki, Izabelin 2002.
Google Scholar
Appelbaum Anne, Gułag, przeł. Jakub Urbański [rozdz. 1 – Małgorzata Claire Wybieralska], Świat Książki, Warszawa 2005.
Google Scholar
Białoszewski Miron, Pamiętnik z powstania warszawskiego, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1970.
Google Scholar
Borowski Tadeusz, Pisma w czterech tomach, pod red. Tadeusza Drewnowskiego, Justyny Szczęsnej, Sławomira Buryły, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2003–2005.
Google Scholar
Borowski Tadeusz, Utwory zebrane, red. nacz. Jerzy Andrzejewski, t. 3: Krytyka literacka i artystyczna, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1954.
Google Scholar
Broszkiewicz Jerzy, Oczekiwanie, Wiedza, Warszawa 1948.
Google Scholar
Burkot Stanisław, Proza powojenna 1945–1987, wyd. 2 popr. i uzup., Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 1991.
Google Scholar
Buryła Sławomir, Proza Tadeusza Borowskiego wobec Holocaustu, „Ruch Literacki” 2004, z. 3, s. 293–307.
Google Scholar
Czaplejewicz Eugeniusz, Polska literatura łagrowa, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1992.
Google Scholar
Czas ciekawy, czas niespokojny. Z Leszkiem Kołakowskim rozmawia Zbigniew Mentzel, cz. 1, Znak, Kraków 2007.
Google Scholar
Czuchnowski Marian, Tyfus, teraz słowiki, Modern Writing, Londyn 1951.
Google Scholar
Dakowicz Przemysław, Łączka, Arcana, Kraków 2013.
Google Scholar
Drewnowski Tadeusz, Literatura polska 1944–1989. Próba scalenia: obiegi – wzorce – style, wyd. 2 popr. i uzup., Universitas, Kraków 2004.
Google Scholar
Drewnowski Tadeusz, Próba scalenia. Obiegi – wzorce – style, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1997.
Google Scholar
Drewnowski Tadeusz, Ucieczka z kamiennego świata. O Tadeuszu Borowskim, wyd. 3, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1992.
Google Scholar
Drotkiewicz Agnieszka, Paris, London, Dachau, Lampa i Iskra Boża, Warszawa 2004.
Google Scholar
Grynberg Henryk, Rysuję w pamięci, a5, Poznań 1995.
Google Scholar
Herling-Grudziński Gustaw, Inny świat. Zapiski sowieckie, Czytelnik, Warszawa 1989.
Google Scholar
Huelle Paweł, Szczęśliwe dni, w: Huelle Paweł, Pierwsza miłość i inne opowiadania, Puls, Londyn 1996, s. 104–151.
Google Scholar
Janion Maria, Wojna i forma, w: Janion Maria, Płacz generała. Eseje o wojnie, Wydawnictwo Sic!, Warszawa 1998, s. 23–126. Pierwodr. artykułu: 1976.
Google Scholar
Jastrzębska Jolanta, Imre Kertész – węgierski wariant dyskursu o Holocauście, „Teksty Drugie” 2004, nr 5, s. 152–167.
Google Scholar
Kizny Tomasz, Gułag, współpr. Dominique Roynette, wstęp Norman Davies, Siergiej Kowalow, Nicolas Werth, IPN – Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, Fundacja Picture Doc, Warszawa 2015.
Google Scholar
Kossak Zofia, Z otchłani, Instytut Wydawniczy PAX, Warszawa 1958.
Google Scholar
Kossak Zofia, Z otchłani. Wspomnienia z lagru, Wydawnictwo Księgarni Wł. Nagłowskiego, Częstochowa–Poznań 1946.
Google Scholar
Kraśniewska Wiktoria, Po wyzwoleniu... (1944–1956), Instytut Literacki, Paryż 1985.
Google Scholar
Krupa Bartłomiej, Wspomnienia obozowe jako specyficzna odmiana pisarstwa historycznego, Universitas, Kraków 2006.
Google Scholar
Kulesza Dariusz, Dwie prawdy. Tadeusz Borowski i Zofia Kossak wobec obrazu wojny w polskiej prozie lat 1944–1948, Trans Humana, Białystok 2006.
Google Scholar
Kulesza Dariusz, W poszukiwaniu istoty rzeczy. Studia i portrety, Alter Studio, Białystok 2015.
Google Scholar
Łukowska Anna, Borowski i Szałamow – dwie dole, „Kultura Niezależna” 1989, nr 52, s. 42–64.
Google Scholar
Masłowska Dorota, Między nami dobrze jest, w: Masłowska Dorota, Dwa dramaty zebrane, Lampa i Iskra Boża, Warszawa 2010, s. 65–122.
Google Scholar
McCarthy Cormac, Sunset Limited. Powieść w formie dramatu, przeł. Robert Sudół, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2013. Pierwodr. amerykańskiego oryginału: 2006.
Google Scholar
Morawiec Arkadiusz, „Niech ludzie sądzą”. O dramacie „Stara gwardia” Mieczysława Lurczyńskiego, w: Paryż – Londyn – Monachium – Nowy Jork. Powrześniowa emigracja niepodległościowa na mapie kultury nie tylko polskiej, pod red. Violetty Wejs-Milewskiej i Ewy Rogalewskiej, Trans Humana, Białystok 2009, s. 655–679.
Google Scholar
Morcinek Gustaw, Listy spod morwy (Sachsenhausen-Dachau), wyd. 2, Literatura Polska, Katowice 1946.
Google Scholar
Morcinek Gustaw, Listy z mojego Rzymu, Biuro Prasowe Biskupa Polowego W.P., Rzym 1946.
Google Scholar
Morka Andrzej, Doświadczenie Boga w Gułagu, Wydawnictwo Diecezjalne i Drukarnia Diecezji Sandomierskiej, Sandomierz 2007.
Google Scholar
Norwid Cyprian, Pierścień wielkiej damy. Tragedia w 3-ch aktach, ze wstępem Mieczysława Lurczyńskiego, Polski Związek Wychodźctwa Przymusowego, Hanower 1945.
Google Scholar
Obertyńska Beata, W domu niewoli, Instytut Wydawniczy Pax, Warszawa 1991.
Google Scholar
Obozy hitlerowskie na ziemiach polskich 1939–1945. Informator encyklopedyczny, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1979.
Google Scholar
Pankowski Marian, Z Auszwicu do Belsen. Przygody, Czytelnik, Warszawa 2000.
Google Scholar
Pisarze polsko-żydowscy XX wieku. Przybliżenia, pod red. Mieczysława Dąbrowskiego i Aliny Molisak, Elipsa, Warszawa 2006.
Google Scholar
Pożegnanie z Tuśką, notowali Krystyna Bratkowska i Michał Cichy, „Gazeta Wyborcza” 1995, nr 24, s. 14–16.
Google Scholar
Romanowiczowa Zofia, Łagodne oko błękitu, Libella, Paris 1968.
Google Scholar
Romanowiczowa Zofia, Przejście przez Morze Czerwone, Libella, Paris 1960.
Google Scholar
Romanowiczowa Zofia, Trybulacje Proboszcza P., Algo, Archiwum Emigracji, Toruń 2001.
Google Scholar
Rudnicki Adolf, Szekspir, Książka, Warszawa 1948.
Google Scholar
Sandauer Artur, O sytuacji pisarza polskiego pochodzenia żydowskiego w XX wieku (rzecz, którą nie ja powinienem był napisać...), Czytelnik, Warszawa 1982.
Google Scholar
Sariusz-Skąpska Izabella, Polscy świadkowie GUŁagu. Literatura łagrowa 1939–1989, wyd. 3, Universitas, Kraków 2012.
Google Scholar
Skarga Barbara, Po wyzwoleniu... (1944–1956), wyd. 2 krajowe, W drodze, Poznań 1990.
Google Scholar
Sołżenicyn Aleksander, Archipelag GUŁag 1918–1956. Próba analizy literackiej, cz. 1–2, przeł. Michał Kaniowski, Instytut Literacki, Paryż 1974.
Google Scholar
Swat-Pawlicka Magdalena, Z inkubatora systemu. Casus muzułmana w systemie koncentracyjnym, „Teksty Drugie” 2004, nr 5, s. 64–77.
Google Scholar
Szczęsna Justyna, Tadeusz Borowski – poeta, Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Literacka, Poznań 2002.
Google Scholar
Szmaglewska Seweryna, Dymy nad Birkenau, Czytelnik, Warszawa 1945.
Google Scholar
„Teksty Drugie” 2004, nr 5.
Google Scholar
Tulli Magdalena, Skaza, W.A.B., Warszawa 2006.
Google Scholar
Wencel Wojciech, De profundis, Arcana, Kraków 2010.
Google Scholar
Werner Andrzej, Zwyczajna apokalipsa. Tadeusz Borowski i jego wizja świata obozów, Czytelnik, Warszawa 1971.
Google Scholar
Wojdowski Bogdan, Chleb rzucony umarłym, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1971.
Google Scholar
Wojdowski Bogdan, Judaizm jako los, „Puls” 1993, nr 3, s. 67–78.
Google Scholar
Żulczyk Jakub, Radio Armageddon, wyd. 2, zm., Świat Książki, Warszawa 2015.
Google Scholar
Żulczyk Jakub, Ślepnąc od świateł, Świat Książki, Warszawa 2014.
Google Scholar
Żywulska Krystyna, Przeżyłam Oświęcim, Wiedza, Warszawa 1946.
Google Scholar
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
