A Portuguese Man in Łódź or Orientalized Ignorance: Łódź in Descriptions, Accounts, and Reports from the Turn of the 19th and 20th Centuries from a Historian’s Perspective

Authors

DOI:

https://doi.org/10.18778/1505-9057.69.01

Keywords:

Łódź, journalism, reportage, Orientalization, modernity

Abstract

The article addresses the image of Łódź in descriptions, accounts, and reports from the turn of the 19th and 20th centuries from a historian’s perspective. These works, which have previously attracted the interest of literary scholars and sociologists, have only relatively recently become a source actively used by historians. From this perspective, they represent an extremely interesting but also problematic source for studying the city’s history. The author presents the most important of these texts published before World War I, highlighting that they were written with the intention of breaking the ignorance of the Polish public regarding the industrial city. A notable feature of these texts was their Orientalization, meaning that the accounts of travels to Łódź resembled descriptions of distant and exotic journeys, implicitly to the East. An example of this type of literature is the letters from an imaginary correspondent from Portugal, published in “Kurier Łódzki” in 1910. These letters illustrate how Łódź, a symbol of modernity, was reduced to the status of a strange city reminiscent of fairy tale places full of curiosities located far away in the world. This strategy, while aiming to familiarize Polish readers with this “foreign” industrial city, simultaneously reinforced the negative stereotype of the city, stemming partly from the adopted conventions and partly from the cognitive limitations of their authors.

Downloads

Download data is not yet available.

Author Biography

Kamil Śmiechowski, Uniwersytet Łódzki

Kamil Śmiechowski, doktor habilitowany nauk humanistycznych, profesor Uniwersytetu Łódzkiego w Katedrze Historii Polski XIX wieku. Zajmuje się historią społeczną XIX–XX wieku, rolą industrializacji i urbanizacji w historii Polski, analizą historyczną dyskursu prasowego, historią Łodzi. Ostatnie publikacje:

1) Przeszłość, teraźniejszość i przyszłość Łodzi. T. 1. Historia i tożsamość miasta przemysłowego. Zbiór studiów z okazji 200 lat Łodzi przemysłowej, red. K. Śmiechowski, Łódź 2022.

2) K. Śmiechowski, Commemoration of the 1905 Revolution in the industrial city. The case of Łódź, „Acta Poloniae Historica” 2022, t. 126, s. 67–87.

3) K. Śmiechowski, Kwestie miejskie. Dyskusja o problemach i przyszłości miast w Królestwie Polskim 1905–1915, Łódź 2020.

References

Bartkiewicz Zygmunt, Złe miasto: obrazy z 1907 roku, Gebethner i Wolff, Warszawa 1911.
Google Scholar

„Budzi się Łódź...” Obrazy miasta w literaturze do 1939 roku. Antologia, red. Katarzyna Badowska, Tomasz Cieślak, Krystyna Pietrych, Piotr Pietrych, Krystyna Radziszewska, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2020.
Google Scholar

„Budzi się Łódź…” Obrazy miasta – między literaturą a publicystyką. Antologia cz. II, red. Karolina Kołodziej, Monika Kucner, Anna Warda, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego 2022.
Google Scholar

Cieślak Tomasz, Łódź. Szkice o literaturze, przestrzeni i historii, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2023.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.18778/8331-283-5

Damski Przemysław Piotr, Wydarzenia rewolucyjne w Łodzi w 1905 roku w świetle amerykańskiej prasy i korespondencji dyplomatycznej, [w:] Łódzkie drogi do niepodległości 1905–1918, red. J. Żelazko, Instytut Pamięci Narodowej, Warszawa–Łódź 2020, s. 11–26.
Google Scholar

Fiszbak Jolanta, Mity „ziemi obiecanej” w regionalnej literaturze Łodzi. Między grą wyobraźni, fikcją literacką a historią, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2013. https://doi.org/10.18778/7525-859-2
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.18778/7525-859-2

Frejdlich Konrad, Uśmiech Ariadny : antologia reportażu łódzkiego : od Oskara Flatta do Andrzeja Makowieckiego, Wydawnictwo Łódzkie, Łódź 1973.
Google Scholar

Gorski Stefan, Łódź spółczesna: Obrazki i szkice publicystyczne, Rychliń­ski i Wegner, Warszawa 1904.
Google Scholar

Iwańska Marzena, W poszukiwaniu inteligenckiej tożsamości w XIX wieku. Przykład łódzki, [w:] Historia – mentalność – tożsamość. Studia z historii, historii historiografii i metodologii historii, Instytut Historii UAM, Poznań 2010, s. 261–273.
Google Scholar

Janus Karolina, Oryginalny dokument literacki z życia dawnej Łodzi – cykl Antoniego Sygietyńskiego Znasz-li ten kraj?, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica” 2006, t. 9, s. 169–180. https://doi.org/10.18778/1505-9057.06.12
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.18778/1505-9057.06.12

Kołodziej Karolina, Między „Ziemią Obiecaną” a „Złym Miastem” – cała(?) prawda o Łodzi w publicystyce i prasie warszawskiej, „Acta Universitatis Lodzienis. Folia Litteraria Polonica” 2008, t. 10, s. 253–272.
Google Scholar

Kołodziej Karolina, Między „Ziemią Obiecaną” a „Złym Miastem” – cała(?) prawda o Łodzi w publicystyce i prasie warszawskiej, cz. 2, „Acta Universitatis Lodzienis. Folia Litteraria Polonica” 2010, t. 13, s. 177–188
Google Scholar

Kołodziej Karolina, Obraz Łodzi w piśmiennictwie pozytywistyczno-młodopolskim, Piktor, Łódź 2009.
Google Scholar

Łódź, która przeminela w publicystyce i prozie: (antologia), red. P. Boczkowski, eConn, Łódź 2008.
Google Scholar

Madejska Marta, Maria Przedborska. Poetka z inspekcji pracy, „Herito”, 2019, nr 34.
Google Scholar

Majer Andrzej, Lektura miasta, [w:] Zbiorowości terytorialne i więzi społeczne, Wydawnictwo UŁ, Łódź 1995, s. 82–102.
Google Scholar

Marzec Wiktor, Zysiak Agata, “Journalists Discovered Łódź like Columbus.” Orientalizing Capitalism in the Late Nineteenth and Early Twentieth Century Polish Modernization Debates, „Canadian-American Slavic Studies” 2016, t. 50, s. 213–243. https://doi.org/10.1163/22102396-05002007
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1163/22102396-05002007

Sadowska Jolanta, Łódź – ośrodkiem rozwoju nauk lekarskich na przełomie XIX i XX wieku, „Medycyna Nowożytna” 2004, t. 11, nr 1, s. 113–126.
Google Scholar

Said Eduard W., Orientalism, Vintage Books, New York 1978.
Google Scholar

Starkman Adolf, Łódź i łodzianie (szkic społeczno-obyczajowy), [w:] Łódź, która przeminęła w publicystyce i prozie, Piktor, Łódź 2008, s. 39–44.
Google Scholar

Sztachelska Jolanta, Reportaż. Z historii gatunku w wieku XIX, „Białostockie Studia Literaturoznawcze” 2023, nr 4, s. 153–170.
Google Scholar

Szwarc Andrzej, Inteligencja warszawska i prowincjonalna w świetle własnych opinii z lat popowstaniowych (próba sondażu), [w:] Inteligencja polska XIX i XX w. Studia, red. Ryszarda Czepulis-Rastenis, PWN, Warszawa 1983, t. 3, s. 195–207.
Google Scholar

Śmiechowski Kamil, Czas przełomu (1897–1914), [w:] Łódź poprzez wieki, red. J. Kita, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2023, t. 2: 1820–1914, s. 123–161.
Google Scholar

Śmiechowski Kamil, Łódzka wizja postępu. Oblicze społeczno-ideowe „Gońca Łódzkiego”, „Kuriera Łódzkiego” i „Nowego Kuriera Łódzkiego” w latach 1898–1914, Dom Wydawniczy Księży Młyn, Łódź 2014.
Google Scholar

Śmiechowski Kamil, Łódź przełomu wieków XIX i XX – miasto robotników?, [w:] Robotnicy Łodzi drugiej połowy XIX wieku – nowe kierunki badawcze, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2016, s. 13–47. https://doi.org/10.18778/8088-449-6
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.18778/8088-449-6

Śmiechowski Kamil, Z perspektywy stolicy. Łódź okiem warszawskich tygodników społeczno-kulturalnych (1881–1905), Ibidem, Łódź 2012.
Google Scholar

Timkovskij-Kostin Iwan, Miasto proletariuszów (Łódź), S. Zutto, Łódź 1907.
Google Scholar

de Verdmon Jacques Leonard., Łódź (w dwóch odczytach), Wydawnictwo Stanisława Graeve, Warszawa 1909, t. IV i V, Biblioteczka Krajoznawcza.
Google Scholar

X.Y.Z. (Gliszczyński Artur, Mieszkowski Antoni), Łódź miasto i ludzie, Nakładem Bolesława Londyńskiego, Łódź 1894.
Google Scholar

Zysiak Agata, Śmiechowski Kamil, Piskała Kamil, Marzec Wiktor, Kaźmierska Kaja, Burski Jacek, Z bawełny i dymu. Łódź – miasto przemysłowe i dyskursy asynchronicznej nowoczesności 1897–1994, Wydawnictwo UŁ, Łódź 2021, Interdyscyplinarne Studia Miejskie. https://doi.org/10.18778/8220-612-8
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.18778/8220-612-8

Żarnowska Anna, Próby kształtowania autowizerunku w wielkomiejskiej opinii publicznej. Przedsiębiorcy Warszawy i Łodzi na przełomie XIX i XX w., „Przegląd Historyczny” 2004, t. XCV, s. 195–211.
Google Scholar

Published

2024-12-30

How to Cite

Śmiechowski, K. (2024). A Portuguese Man in Łódź or Orientalized Ignorance: Łódź in Descriptions, Accounts, and Reports from the Turn of the 19th and 20th Centuries from a Historian’s Perspective. Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica, 69(2), 9–27. https://doi.org/10.18778/1505-9057.69.01