In Proof of Memory. Unknown letters of Eliza Orzeszkowa to Amelia Jeleńska

Authors

DOI:

https://doi.org/10.18778/1505-9057.67.04

Keywords:

Eliza Orzeszkowa, Amelia Jeleńska, Emma Jeleńska-Dmochowska, letters, Lithuania, health, social life, charity

Abstract

The author of the article, based on the methodology of biographical research, analyzes two unknown letters from Eliza Orzeszkowa addressed to Amelia Jeleńska. They are part of a small collection of correspondence held in the archives of Vilnius writer Emma Jeleńska-Dmochowska, privately the daughter of Amelia Jeleńska. The analysis of the letters allows to deepen the knowledge of Eliza Orzeszkowa’s social life and private affairs, and to bring closer the little-known figure of Amelia Jeleńska. And the article also emphasizes the editorial value of the found correspondence. This is because Eliza Orzeszkowa’s archive does not record any letter to Amelia. Until now they were considered lost. Letters to her thus introduce yet another addressee to the group of one hundred and several dozen appearing in the editions of Eliza Orzeszkowa’s correspondence published to date.

T‍he discovered letters from Eliza Orzeszkowa to Amelia Jeleńska to some extent nuance our knowledge about Orzeszkowa’s biography, especially in relation to her personal life. They show the writer at the end of her life, just three years before her death, as a person, on the one hand, suffering greatly from the diseases that plagued her, and, on the other hand, looking for a cordial and close relationship. She had many things in common with Amelia Jeleńska: age, origin, economic status, involvement in charity activities and life experiences, such as the need to sell property or widowhood. The bond that has developed between them seems to be mutual, although the history did not give Amelia a say in this matter.

Downloads

Download data is not yet available.

Author Biography

Katarzyna Kościewicz, Uniwersytet w Białymstoku

Katarzyna Kościewicz, dr hab., adiunkt w Katedrze Badań Porównawczych i Edytorstwa Wydziału Filologicznego Uniwersytetu w Białymstoku. Autorka licznych artykułów oraz dwóch monografii: Miejskie strofy. Polska poezja urbanistyczna doby postyczniowej (2015); Preparowanie dziedzictwa. Pisma Kraszewskiego, Sienkiewicza, Żeromskiego i innych autorów pod cenzorskim nadzorem (1945–1955) (2019). Współredaktorka monograficznych numerów czasopism, tomów pokonferencyjnych oraz materiałów źródłowych, m.in. Kariera pisarza w PRL-u (2014); „Dzieła” Henryka Sienkiewicza w dokumentach Głównego Urzędu Kontroli, Prasy (2016); Czasy wytrwale poetyckie. Wiersze z prasy lat 1864–1894 (2017); Władysław Syrokomla: szkice i studia. W dwusetną rocznicę urodzin i sto sześćdziesiątą rocznicę śmierci pisarza (2022). Łączy zainteresowanie wiekiem XIX i XX, szczególną uwagę skupiając na takich zagadnieniach, jak cenzura, recepcja, edytorstwo i geopoetyka. Realizowane tematy badawcze: cenzurowanie twórczości pisarzy dziewiętnastowiecznych w okresie Polski Ludowej; poezja polska drugiej połowy XIX wieku; listy zebrane Elizy Orzeszkowej; archiwum pisarskie Emmy Jeleńskiej-Dmochowskiej.

References

Listy Elizy Orzeszkowej do Amelii Jeleńskiej, LVIA, F 1135, ap. 3, nr 80, k. 55–56v.
Google Scholar

Listy Elizy Orzeszkowej do Emmy Jeleńskiej-Dmochowskiej, LVIA, F 1135, ap. 3, nr 80, k.
Google Scholar

Listy Emmy Jeleńskiej-Dmochowskiej do Elizy Orzeszkowej, AEO, IBL PAN, sygn. 800.
Google Scholar

Orzeszkowa Eliza, Listy zebrane, red. J. Baculewski, t. 1: Do redaktorów i wydawców, do druku przygotował i komentarzem opatrzył E. Jankowski, Ossolineum, Wrocław 1954,
Google Scholar

Orzeszkowa Eliza, Listy zebrane, red. J. Baculewski, t. 8: Do literatów i innych ludzi, do druku przygotował i komentarzem opatrzył E. Jankowski, Ossolineum, Wrocław 1976.
Google Scholar

A.Ł., Druskieniki, „Kurier Litewski” 1913, nr 179, s. 2, https://elibrary.mab.lt/handle/1/21062 [dostęp: 15.01.2023].
Google Scholar

En, Z Druskienik, „Kurier Litewski” 1906, nr 172, s. 3, https://elibrary.mab.lt/handle/1/15364 [dostęp: 18.01.2023].
Google Scholar

Fedorowicz Irena, Emma Jeleńska-Dmochowska – „patriotka bez lęku i skazy”, „Wileńskie Rozmaitości” 2005, nr 2, s. 6–10, https://kpbc.umk.pl/dlibra/publication/14006/edition/23361 [dostęp: 15.01.2023].
Google Scholar

Kamola Elwira, Dlaczego warto pamiętać o dokonaniach Emmy Dmochowskiej?, [w:] Literatura, kanon, gender. Trudne pytania, ciekawe odpowiedzi, red. E. Graczyk, M. Bulińska, E. Kamola, Wydawnictwo UG, Gdańsk 2016, s. 65–73.
Google Scholar

Kamola Elwira, Działalność oświatowa Emmy Dmochowskiej z Jeleńskich − przedstawienie wybranych aspektów, [w:] Młoda Polska w najnowszych badaniach, red. E. Jakiel, T. Linkner, Wydawnictwo UG, Gdańsk 2016, s. 401–410.
Google Scholar

Romer Helena, W 10. rocznicę śmierci Emmy z Jeleńskich Dmochowskiej, „Kurier Wileński” 1929, nr 20, s. 2–3, https://jbc.bj.uj.edu.pl/dlibra/publication/274604/edition/262579/content?ref=struct [dostęp: 05.01.2023].
Google Scholar

Szulska Inesa, Przykładem i piórem. Codzienność Emmy Jeleńskiej-Dmochowskiej (1864–1919) w świetle twórczości i dokumentów epoki, [w:] Kresowianki. Krąg pisarek heroicznych, red. K. Stępnik i M. Gabryś, Wydawnictwo UMCS, Lublin 2006, s. 195–208.
Google Scholar

Wiśniewska Iwona, Kalendarium życia i twórczości Elizy Orzeszkowej, t. 1–2, IBL PAN, Warszawa 2014.
Google Scholar

Zięba Michał, Eliza Orzeszkowa jako księgarz i wydawca, [w:] W świecie Elizy Orzeszkowej, red. J. Rajman i in., Wydawnictwo Naukowe WSP, Kraków 1990, s.191–209, http://hdl.handle.net/11716/2687 [dostęp: 11.12.2022].
Google Scholar

Published

2023-12-30 — Updated on 2024-04-18

Versions

How to Cite

Kościewicz, K. (2024). In Proof of Memory. Unknown letters of Eliza Orzeszkowa to Amelia Jeleńska. Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica, 67(2), 79–93. https://doi.org/10.18778/1505-9057.67.04 (Original work published December 30, 2023)

Funding data

  • Ministerstwo Edukacji i Nauki
    Grant numbers Narodowy Program Rozwoju Humanistyki w latach 2020–2025, nr projektu 11H 18 0012 87, kwota finansowania 1 662 517 zł