“« On croirait qu’elle va parler » est le lieu commun?” Ambiguous relations between prosopopoeia and ekphrasis
DOI:
https://doi.org/10.18778/1505-9057.61.05Keywords:
intertextuality, intersemiotics, prosopopoeia, ekphrasis, apocryphon, art, Jean-Auguste-Dominique Ingres, Pierre AssoulineAbstract
It stands to reason that ekphrasis cannot be limited to the detailed but plain description of the artifact, for it often concerns what is not there in the painting as well. Authors of the ekphrases sometimes “animate” or “revive” a work of art, which manifests itself in narrativization of painted scenes. The process is also frequently supplemented by its continuation or backstory and fictitious utterances of figures depicted in the painting. The paper discusses a specific literary form of that kind of “animation”, that is texts in which characters that can be seen in a painting (or paintings itself) receive the voice through the prosopopoeia and expose their selfawareness of “artificiality”. The precise subject of this study is P. Assouline’s novel Le Portrait which is narrated by baroness Betty de Rothschild, the figure from the J.A.D. Ingres’ painting. In this article, I am focusing on the mode and meaning of prosopopoeia in Assouline’s novel. I am also trying to examine whether every text that is based on the concept of a “speaking” work of art (i.e. in which prosopopoeia is used) can be described as ekphrasis.
Downloads
References
Assouline Pierre, Le Portrait, Éditions Gallimard, Paris 2007.
Google Scholar
Assouline Pierre, Portret, przeł. Anna Michalska, Noir sur Blanc, Warszawa 2010.
Google Scholar
Bart Andrzej, Rien ne va plus, WAB, Warszawa 2010.
Google Scholar
Bartol Krystyna, Poezja – malarstwo. Plutarch o słynnym powiedzeniu Simonidesa, „Roczniki Humanistyczne” 2006–2007, z. 3, s. 107–118.
Google Scholar
Bartsch Shadi, Elsner Jaś, Eight Ways of Looking at an Ekphrasis, „Classical Philology” 2007 nr 1, s. ii.
Google Scholar
Benjamin Walter, O kilku motywach u Baudelaire’a, w: Walter Benjamin, Twórca jako wytwórca. Eseje i rozprawy, przeł. Robert Reszke, Wydawnictwo KR , Warszawa 2011, s. 133–170.
Google Scholar
Bielska-Krawczyk Joanna, Między widzialnym a niewidzialnym. Twórczość Gustawa Herlinga-Grudzińskiego, Universitas, Kraków 2004.
Google Scholar
Collins Christopher, Reading the Written Image. Verbal Play, Interpretation and the Roots of Iconophobia, The Pennsylvania State University Press, Pennsylvania 1991.
Google Scholar
Cunningham Valentine, Why Ekphrasis?, „Classical Philology” 2007, nr 1, s. 57–71.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1086/521132
Czermińska Małgorzata, Ekfrazy w poezji Wisławy Szymborskiej, „Teksty Drugie” 2003, nr 2–3, s. 230–242.
Google Scholar
Dynkowska Julia, Refocalization as a Strategy of Apocryphal Rewriting, „Zagadnienia Rodzajów Literackich” 2016, z. 1, s. 63–79.
Google Scholar
Gogler Paweł, Kłopoty z ekfrazą, „Przestrzenie Teorii” 2004, z. 3–4, s. 137–152.
Google Scholar
Gorzkowski Albert, „Ut pictura verba”: zagadnienie unaocznienia w retoryce starożytnej i wczesnonowożytnej, „Pamiętnik Literacki” 2001, nr 92/2, s. 37–59.
Google Scholar
Hagstrum Jean Howard, The Sister Arts: The Tradition of Literary Pictorialism and English Poetry From Dryden to Gray, University of Chicago Press, Chicago 1958.
Google Scholar
Heffernan James A. W., Ekphrasis and Representation, „New Literary History” 1991, nr 2, s. 297–316.
Google Scholar
Heller Joseph, Namaluj to, przeł. Iwo Gabriel Jackowski, Phantom Press International, Gdańsk 1993.
Google Scholar
Lausberg Heinrich, Retoryka literacka. Podstawy wiedzy o literaturze, przeł. oprac. i wstęp Albert Gorzkowski, Homo Homini, Bydgoszcz 2002.
Google Scholar
Lisak-Gębala Dobrawa, Ultraliteratura. O strategiach transmedialnych i poszukiwaniu pozawerbalnego we współczesnej literaturze polskiej, Universitas, Kraków 2014.
Google Scholar
Lisak-Gębala Dobrawa, Wizualne odskocznie. Wokół współczesnej eseistyki o malarstwie i fotografii, Universitas, Kraków 2016.
Google Scholar
Man de Paul, Autobiografia jako odtwarzanie, przeł. Maria Bożena Fedewicz, „Pamiętnik Literacki” 1986, z. 2, s. 307–318.
Google Scholar
Mrozewicz Anna Estera, Śladami ekfrazy. Duńscy pisarze współcześni wobec sztuk wizualnych, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 2010.
Google Scholar
Nazi Transit Camps: Drancy https://www.jewishvirtuallibrary.org/drancy-transitcamp [dostęp 3.09.2018].
Google Scholar
Nycz Ryszard, Poetyka doświadczenia. Teoria – nowoczesność – literatura, IBL PAN, Warszawa 2012.
Google Scholar
Pamuk Orhan, Nazywam się Czerwień, przeł. Danuta Chmielowska, Wydawnictwo Literackie, Warszawa 2007.
Google Scholar
Pamuk Orhan, Pisarz naiwny i sentymentalny, przeł. Tomasz Kunz, Wydawnictwo Literackie, Warszawa 2012.
Google Scholar
Popowski Remigiusz, Starożytny przewodnik po neapolitańskiej pinakotece, w: Filostrat Starszy, Obrazy, przeł. i wstęp Remigiusz Popowski, Prószyński i S-ka, Warszawa 2004, s. 14–97.
Google Scholar
Progymnasmata. Greckie ćwiczenia retoryczne i ich modelowe opracowanie, oprac., przeł. i koment. Henryk Podbielski, Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II , Lublin 2013.
Google Scholar
Rembowska-Płuciennik Magdalena, Poetyka intersubiektywności: kognitywistyczna teoria narracji a proza XX wieku, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń 2012.
Google Scholar
Rembowska-Płuciennik Magdalena, W cudzej skórze. Fokalizacja zmysłowa a literackie reprezentacje doświadczeń sensualnych, w: Literackie reprezentacje doświadczenia, red. Włodzimierz Bolecki, Ewa Nawrocka, IBL PAN, Warszawa 2007, s. 51–67.
Google Scholar
Sizeranne de la Robert, Oko i ręka pana Ingres, w: Ingres w oczach własnych i w oczach przyjaciół, oprac. Pierre Courthion, przeł. Eligia Bąkowska, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1969, s. 259–281.
Google Scholar
Swoboda Bartosz, Ekfrazy modernistyczne i „mowa dzieła sztuki”, „Slovo. Journal of Slavic Languages, Literatures and Cultures” 2015, nr 56, s. 90–104.
Google Scholar
Szajnert Danuta, Dywersyjny potencjał apokryfu, „Zagadnienia Rodzajów Literackich” 2011, z. 2, s. 357–371.
Google Scholar
Szajnert Danuta, Mutacje apokryfu, w: Genologia dzisiaj, red. Włodzimierz Bolecki, Ireneusz Opacki, IBL PAN, Warszawa 2000, s. 137–157.
Google Scholar
Śniedziewska Magdalena, „Mali mistrzowie” Zbigniewa Herberta – próba rekonstrukcji, w: Magdalena Śniedziewska, Siedemnastowieczne malarstwo holenderskie w literaturze polskiej po 1918 roku, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń 2014.
Google Scholar
Tomczok Marta, Prozopopeja, w: Ilustrowany słownik terminów literackich. Historia, anegdota, etymologia, red. Zbigniew Kadłubka, Beata Mytych-Forajter i Aleksander Nawareckiego, Słowo/Obraz Terytoria, Gdańsk 2018, s. 393–394.
Google Scholar
Webb Ruth, Ekphrasis Ancient and the Modern: The Invention of a Genre, „Word and Image” 1999, t. 15, nr 1, s. 7–18.
Google Scholar
Woolf Virginia, Obrazy i portrety, w: Virginia Woolf, Eseje wybrane, przeł. Magdalena Heydel, Karakter, Kraków 2015, s. 193–198.
Google Scholar
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.