What does the silent planet tell us? The analysis of selected philosophical themes found in Stanisław Lem’s Solaris

Paweł Grabarczyk

doi:10.18778/1505-9057.59.04

Autor

Paweł Grabarczyk Associate Professor, IT University of Copenhagen, Digital Design Department, Rued Langgaards Vej 7, 2300 København, Denmark; University of Lodz, Faculty of Philosophy and History, Institute of Philosophy, Lindleya 3/5, 90-131 Lodz, Poland https://orcid.org/0000-0002-1268-7474

DOI:

https://doi.org/10.18778/1505-9057.59.04

Słowa kluczowe:

Stanisław Lem, Solaris, reprezentacje, komputacjonizm, upload

Abstrakt

Artykuł bada wybrane filozoficzne aspekty powieści Solaris Stanisława Lema. Twierdzę, że zachodzi interesujące podobieństwo pomiędzy historią „solarystyki” – fikcyjnej dyscypliny naukowej opisywanej przez Lema a historią kognitywistyki. Pokazuję, że obie dyscypliny przechodziły przez podobne etapy, starając się opisać swój przedmiot (odpowiednio, planetę Solaris oraz świadomość ludzką). W dalszej części artykułu skupiam się na dwóch problemach zidentyfikowanych w kognitywistyce, które można bezpośrednio odnieść do wątków obecnych w Solaris: problemie wykrywania istot myślących oraz problemie reprezentacji umysłowych.

Kończę artykuł przyglądając się tajemniczym gościom, którzy prześladują bohaterów powieści i pokazuję, że mogą oni być zinterpretowani jako modele heurystyczne rozważane w teoriach uploadu.

Pobrania

Brak dostępnych danych do wyświetlenia.

Biogram autora

Paweł Grabarczyk - Associate Professor, IT University of Copenhagen, Digital Design Department, Rued Langgaards Vej 7, 2300 København, Denmark; University of Lodz, Faculty of Philosophy and History, Institute of Philosophy, Lindleya 3/5, 90-131 Lodz, Poland

Paweł Grabarczyk – associate professor at the IT University of Copenhagen. He is an analytic philosopher and a game scholar. His interests revolve around philosophy of language and philosophy of mind where he often explores the boundaries between science-fiction and philosophy. In 2009 he co-edited a collection of essays devoted to Stanisław Lem’s philosophical ideas (Język, umysł i technologia. Eseje zainspirowane prozą Stanisława Lema). He is an editor-in-chief of “Replay. The Polish Journal of Game Studies” and the head of Centre for Philosophical Research. He is a recipient of the 1^stprize of the Polish Semiotic Association (in 2013). He is an author of several dozen articles and books, among these Directival Theory of Meaning: From Syntax and Pragmatics to Narrow Linguistic Content published in Springer’s Synthese Library and W poszukiwaniu teorii znaczenia published by Lodz University Press.

Bibliografia

Boden Margaret A., Mind as Machine: A History of Cognitive Science, Clarendon Press, Oxford 2008.
Google Scholar

Chalmers David J., Does a Rock Implement Every Finite-State Automaton?, “Synthese” 1996, no. 108(3), pp. 309–333.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1007/BF00413692

Chalmers David J., Uploading: A philosophical analysis, [in:] Intelligence Unbound: The Future of Uploaded and Machine Minds, edited by Russel Blackford, Damien Broderick, Wiley Blackwell, Chichester 2014, pp. 102–118.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1002/9781118736302.ch6

Chesney Robert, Citron Danielle, Deep Fakes: A looming challenge for privacy, democracy, and national security, “California Law Review” 2019, vol. 107, pp. 1753–1820.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.2139/ssrn.3213954

Chrisley Ron, Why Everything Doesn’t Realize Every Computation?, “Minds and Machines” 1995, no. 4, pp. 403–420.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1007/BF00974167

Churchland Paul M., Reduction, Qualia, and Direct Introspection of Brain States, “The Journal of Philosophy” 1985, vol. 82, no. 1, pp. 8–28.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.2307/2026509

Copeland Jack B., What is Computation?, “Synthese” 1996, no. 108(3), pp. 335–359.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1007/BF00413693

Crane Tim, The Mechanical Mind. A Philosophical Introduction to Minds, Machines, and Mental Representation, Routledge, London–New York 2016.
Google Scholar

Cummins Robert, The role of representation in connectionist explanations of cognitive capacities, [in:] Philosophy and Connectionist Theory, edited by William Ramsey, Stephen P. Stich, David E. Rumelhart, Routledge, London, pp. 91–114.
Google Scholar

Cummins Robert, The World in the Head, Oxford University Press, Oxford–New York 2010.
Google Scholar

Fodor Jerry A., The Language of Thought, Harvard University Press, Cambridge (MA) 1975.
Google Scholar

Grabarczyk Paweł, O niearbitralnym kryterium posiadania struktury obliczeniowej, “Filozofia Nauki” 2013, no. 4, pp. 31–50.
Google Scholar

Grush Rick, The Emulation Theory of Representation: Motor control, imagery, and perception, “Behavioral and Brain Sciences” 2004, vol. 27, issue 3, pp. 377–396.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1017/S0140525X04000093

Kobiela Filip, Grzęznąc w Solaris, “Forum: Biuletyn Mensy Polskiej” 2016, no. 4, pp. 29–33.
Google Scholar

Lem Stanisław, Tajemnica chińskiego pokoju, Universitas, Krakow 1996.
Google Scholar

Miłkowski Marcin, Explaining the Computational Mind, MIT Press, Cambridge (MA) 2013.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.7551/mitpress/9339.001.0001

Putnam Hilary, Representation and Reality, MIT Press, Cambridge (MA) 1988.
Google Scholar

Searle John R., Minds, Brains, and Programs, “Behavioral and Brain Sciences” 1980, vol. 3, issue 3, pp. 417–424.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1017/S0140525X00005756

Searle John R., Umysł na nowo odkryty, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warsaw 1999.
Google Scholar

Velmans Max, Understanding consciousness, Routledge, London 2009.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.4324/9780203882726

Wittgenstein Ludwig, Tractatus logico-philosophicus, trans. by Bogusław Wolniewicz, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warsaw 2004.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.4324/9780203010341

Yablo Stephen, Aboutness, Princeton University Press, Princeton 2014.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.23943/princeton/9780691144955.001.0001