Słowno-muzyczne widowisko składankowe jako palimpsest kulturowy – na przykładzie Niech no tylko zakwitną jabłonie Agnieszki Osieckiej

Lidia Ignaczak

doi:10.18778/1505-9057.52.25

Autor

Lidia Ignaczak Uniwersytet Łódzki, Wydział Filologiczny, Instytut Filologii Polskiej i Logopedii, Zakład Literatury i Tradycji Romantyzmu, ul. Pomorska 171/173, 90-236 Łódź https://orcid.org/0000-0001-9936-926X

DOI:

https://doi.org/10.18778/1505-9057.52.25

Słowa kluczowe:

Agnieszka Osiecka, piosenki, spektakl muzyczny, okres międzywojenny, historia teatru XX wieku

Abstrakt

Artykuł dotyczy koncepcji słowno-muzycznego widowiska składankowego autorstwa Agnieszki Osieckiej Niech no tylko zakwitną jabłonie, wystawionego w roku 1964 w Teatrze Ateneum w Warszawie. Ważne wydaje się nawiązanie Osieckiej do estetyki Kramu z piosenkami Leona Schillera, który w wielu swoich widowiskach przypominał historię XVIII / XIX–wiecznej Polski zapisaną w piosenkach. Osiecka rekonstruuje późniejszy niż Schiller okres historyczny, łącząc materiały dokumentalne z literackimi (także tymi słowno-muzycznymi), czego efektem stał się afabularny sceniczny collage, dzięki któremu widz mógł zanurzyć się w atmosferze epoki międzywojennej i dwudziestolecia tuż po odzyskaniu przez Polskę niepodległości. W ujęciu Osieckiej to już nie była sentymentalna Schillerowska Arkadia ‒ choć sceniczna rzeczywistość odzwierciedlała prawdziwość historycznych faktów, to jednak autorka traktowała ów świat z ironicznym dystansem, komentując go niejednokrotnie parodystycznie i pastiszowo.

Pobrania

Brak dostępnych danych do wyświetlenia.

Biogram autora

Lidia Ignaczak - Uniwersytet Łódzki, Wydział Filologiczny, Instytut Filologii Polskiej i Logopedii, Zakład Literatury i Tradycji Romantyzmu, ul. Pomorska 171/173, 90-236 Łódź

Lidia Ignaczak prowadzi badania interdyscyplinarne dotyczące rozpoznawania związków między literaturą i muzyką w konkretnych scenicznych realizacjach, sposobów funkcjonowania form słowno–muzycznych w teatrze XVIII–XX wieku, możliwości partyturowego zapisu projektów spektaklu i rejestrowania kolejnych jego realizacji; podobieństw i różnic w wykorzystaniu materiału literackiego w obrazku śpiewającym, wodewilu, operetce, śpiewogrze, operze, widowisku kabaretowym (np. W podróży po Szpargalii. Palimpsestowe czytanie śpiewników teatralnych Józefa Cybulskiego, Łódź 2007 czy „Na przyczepkę”, czyli Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego przygody z kabaretem, „Prace Polonistyczne”, seria LXVII, 2012; Tęsknota za Chat Noir i Mirliton. Wokół legendy paryskich kabaretów, ŚWIATOPOGLĄDY MODERNIZMU, pod red. K. Badowskiej i K. Kołodziej, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica” 2016, nr 2; Od les goguettes do kabaretów, czyli o zależnościach między polską i francuską piosenką kabaretową z przełomu XIX / XX wieku, „Prace Polonistyczne”, seria LXXII, 2017). Innym nurtem są prace komparatystyczne nad dramatem i teatrem (np. Drogi ku świętości. Dzieje Tomasza Becketa w dramaturgicznej interpretacji Thomasa Stearnsa Eliota i Jeana Anouilha, w: Dramat w historii. Historia w dramacie, Kraków 2009; Teatralne Boyowanie (1). Miejsce francuskiej farsy w polskim teatrze międzywojennym z perspektywy recenzenta – Tadeusza Żeleńskiego (Boya), „Prace Polonistyczne”, seria LXX, 2015).

Bibliografia

Abramow-Newerly Jarosław, Lwy STS-u, Wydawnictwo Rosner & Wspólnicy, Warszawa 2005.
Google Scholar

Belting Hans, Faces. Historia twarzy, przekł. Tadeusz Zatorski, Wydawnictwo słowo/obraz terytoria, Gdańsk 2015.
Google Scholar

Brodacki Krystian, Historia jazzu w Polsce, Państwowe Wydawnictwo Muzyczne, Kraków 2010.
Google Scholar

Burzyńska Anna R., Mechanika cudu. Strategie metateatralne w polskiej dramaturgii awangardowej, Księgarnia Akademicka, Kraków 2005.
Google Scholar

Caillois Roger, Gry i ludzie, przekł. Anna Tatarkiewicz, Maria Żurowska, Oficyna Wydawnicza Volumen, Warszawa 1997.
Google Scholar

Ciechowicz Jan, O różnych sposobach czytania „Lekcji teatralnej” Mickiewicza, „Pamiętnik Literacki” 1990, 81 / 2, s. 21–34.
Google Scholar

Fox Dorota, Kabarety i rewie międzywojennej Warszawy. Z prasowego archiwum Dwudziestolecia, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2007.
Google Scholar

Genette Gérard, Palimpsesty. Literatura drugiego stopnia, w: Współczesne teorie badań literackich za granicą. Antologia, oprac. Henryk Markiewicz, t. IV, cz. 2, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1996, s. 317–366 .
Google Scholar

Habela Jerzy, Kurzowa Zofia, Lwowskie piosenki uliczne, kabaretowe i okolicznościowe do 1939 roku, Polskie Wydawnictwo Muzyczne, Kraków 1997.
Google Scholar

Ignaczak Lidia, Schillerowski „Kram z piosenkami”, w: Kram z piosenkami. Program teatralny Teatru im. Stefana Jaracza, Łódź 1994, s. 3–4.
Google Scholar

Karpiński Krzysztof, Był jazz. Krzyk jazz-bandu w międzywojennej Polsce, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2014.
Google Scholar

Kłoś Alex, „Posłuchajcie ludzie”, w: „Gazeta Wyborcza ‒ Stołeczna”, 31 sierpnia – 1 września 2002 r., http://warszawa.wyborcza.pl/warszawa/1,54420,995763.html [dostęp: 23.06.2018]
Google Scholar

Kocent-Zieliński Edward, Problemy rozwoju samolotów LWD Szpak i Żak, „Polska Technika Lotnicza. Materiały historyczne” 2006, 23 / 6, s. 1–13.
Google Scholar

Komedołowicz Iza, Elka, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2012.
Google Scholar

Kryszak Janusz, Tytus Czyżewski w teatrze świata i wyobraźni, w: Czyżewski Tytus, Wiersze i utwory teatralne, Wydawnictwo słowo/obraz terytoria, Gdańsk 2009, s. 5–27 .
Google Scholar

Kucińska-Wiśniewska Małgorzata, Teatr rewiowy Morskie Oko 1928–1933, praca magisterska, mps sygn. 348, Biblioteka Akademii Teatralnej, Warszawa 1988.
Google Scholar

Lada Wojciech, Zakazana piosenka, „Rzeczpospolita” 18.03.2011, http://www.rp.pl/artykul/628522-Zakazana-piosenka.html#ap-1 [dostęp: 23.06.2018]
Google Scholar

Lipiński Piotr, Nietoperz cicho śmignął, dodatek do MAGAZYN nr 1, dodatek do „Gazety Wyborczej” nr 4, wydanie z dnia 5.01.1996, s. 6.
Google Scholar

Michalski Dariusz, Powróćmy jak za dawnych lat…, Historia polskiej muzyki rozrywkowej (lata 1900–1939), Wydawnictwo Iskry, Warszawa 2007.
Google Scholar

Michulec Robert, Ił-2 Ił-10, seria Monografie Lotnicze nr 22, Wydawnictwo AJ-Press, Gdańsk 1999.
Google Scholar

Mickiewicz Adam, Les Slaves. Cours professé au Collège de France (1842–1844), Musée Adam Mickiewicz, Paris MCMXIV.
Google Scholar

Olczak-Ronikier Joanna, Piwnica pod Baranami, czyli koncert ambitnych samouków, Wydawnictwo Prószyński i S-ka, Warszawa 1997.
Google Scholar

Osiecka Agnieszka, Niech no tylko zakwitną jabłonie, w : Jabłonie. Wybrane utwory sceniczne, t. 1, Wydawnictwo Prószyński i S-ka, Warszawa 2011, s. 11–126.
Google Scholar

Osiecka Agnieszka, Szpetni czterdziestoletni, Wydawnictwo Prószyński i S-ka, Warszawa 2008.
Google Scholar

Pieśni Ludu Polskiego w Górnym Szląsku, z muzyką, zebrał i wydał Juliusz Roger, Hugon Skutsch, Wrocław 1863.
Google Scholar

Prussak Maria, Przygody Lekcji XVI, w: Czy jeszcze słychać głos romantyzmu?, Wydawnictwo: Errata, Warszawa 2007, s. 91–99.
Google Scholar

Schiller Leon, Kram z piosenkami. Obrazki śpiewające, wstęp i oprac. Stanisława Mrozińska, Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, Warszawa 1989.
Google Scholar

Szewera Tadeusz, Straszyński Olgierd, Niech wiatr ją poniesie. Antologia pieśni z lat 1939–1945, Wydawnictwo Łódzkie, Łódź 1975.
Google Scholar

Terlecki Tymon, Rzeczy teatralne, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1984.
Google Scholar

Tyrmand Leopold, Dziennik 1954, Wydawnictwo MG, Warszawa 2011.
Google Scholar

Wąs Marek, Polacy na Madagaskar, „Gazeta Wyborcza” 15 marca 2013, http://wyborcza.pl/alehistoria/1,121681,13566979,Polacy_na_Madagaskar_.html, [dostęp: 23.06.2018]
Google Scholar

Wąsowski Artur, Prezenty od „Cioci Unry”, w: Historia PRL Wielka kolekcja 1944–1989, Tom 1: 1944–1945, pod red. Joanny Cieślewskiej, New Media Concept, Warszawa 2009, s. 87.
Google Scholar

Wieczorkiewicz Bronisław, Warszawskie ballady podwórzowe. Pieśni i piosenki warszawskiej ulicy, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1971.
Google Scholar

Zbiór poetów polskich XIX wieku, Księga VI, oprac. Paweł Hertz, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1959.
Google Scholar