Retelling słowiańskich mitów i polskich legend w twórczości Witolda Jabłońskiego

Aleksandra Mikinka

doi:10.18778/1505-9057.68.11

Autor

Aleksandra Mikinka Uniwersytet Łódzki https://orcid.org/0000-0002-6000-8157

DOI:

https://doi.org/10.18778/1505-9057.68.11

Słowa kluczowe:

słowiańska fantastyka, rodzimowierstwo słowiańskie, Witold Jabłoński, fantasy, Perun, Weles

Abstrakt

Celem artykułu jest przybliżenie sylwetki łódzkiego pisarza, Witolda Jabłońskiego, współczesnego prozaika i tłumacza, znanego zarówno miłośnikom fantastyki historycznej, jak i popularnego w ostatnich latach gatunku fantastyki słowiańskiej. Część interpretacyjną poprzedza biogram pisarza, przez całe życie związanego z Łodzią, mieszkającego tutaj i tworzącego. W drugiej części artykułu przyglądamy się pogańskim motywom w powieściach z cyklu Saga Słowiańska, tj. Dary Bogów, Popiel oraz Wanda, starając się prześledzić bogate tropy intertekstualne w retellingowych narracjach będących znakiem rozpoznawczym tego autora. Jabłoński wymieniany jest dzisiaj po Andrzeju Sapkowskim i Andrzeju Pilipiuku jako jeden z najpoczytniejszych autorów fantastyki. O jego popularności świadczyć może fakt, iż Dary Bogów przygotowano jako słuchowisko w serwisie Audioteka.pl, a bohaterom głosu użyczyli popularni aktorzy. Analiza ma na celu wskazanie, do jakich mitów słowiańskich i polskich legend państwowych sięga autor i za pomocą jakich narzędzi je przetwarza. Podczas interpretacji sięgamy do różnych metod pracy z tekstem: intertekstualnych, kulturoznawczych, ale odwołujemy się również do religioznawstwa, antropologii i komparatystyki religijnej.

Pobrania

Brak dostępnych danych do wyświetlenia.

Biogram autora

Aleksandra Mikinka - Uniwersytet Łódzki

Aleksandra Mikinka, doktor nauk humanistycznych. Od 2018 r. zatrudniona jako adiunkt w grupie pracowników naukowo-badawczych w Zakładzie Literatury Pozytywizmu i Młodej Polski Uniwersytetu Łódzkiego. Zainteresowania naukowe: rekonstruowanie biografii XIX-wiecznych pisarzy minorum gentium, wpływ religii i filozofii Wschodu (szczególnie hinduizmu) na młodopolską twórczość artystyczną, literatura kobieca, XIX-wieczna literatura dziecięca i dydaktyczna (w tym elementarze dla dzieci) oraz odnajdywanie archetypu Wielkiej Bogini (Magna Mater) w literaturze przełomu XIX i XX wieku.

Bibliografia

Bajko Marcin, Okrucieństwo ducha w Królu-Duchu Juliusza Słowackiego, „Bibliotekarz Podlaski” 2017, nr 4.
Google Scholar

Berwiński Ryszard, Bogunka na Gople, [w:] R. Berwiński, Powieści wielkopolskie, t. 1, Wrocław 1840, s. 117–126.
Google Scholar

Bodanko Anatol, Życie i działalność naukowa Witelona, „Nauczyciel i Szkoła” 2012, nr 1(51).
Google Scholar

Całek Anita, Retelling w literaturze fantasy: od renarracji do metafikcji, [w:] Tekstowe światy fantastyki, red. M.M. Leś, W. Łaszkiewicz, P. Stasiewicz, Wydawnictwo Prymat, Białystok 2017, s. 45–66.
Google Scholar

Dragan Anna Justyna, Demony kobiece w polskiej prozie fantasy XXI wieku na wybranych przykładach (w kontekście słowackim i czeskim), rozprawa doktorska, Olomouc 2017.
Google Scholar

Gruda Szymon, Inspiracje mitologią nordycką w prozie Neila Gaimana, [w:] Łapacz snów: studia o twórczości Neila Gaimana, red. W. Kostecka, A. Mik, M. Skowera, Warszawa: Wydawnictwo Stowarzyszenia Bibliotekarzy Polskich, 2018, s. 209–219.
Google Scholar

Inspiracje ludowe w literaturach słowiańskich XI–XXI wieku, red. I. Rzepnikowska, Wydawnictwo UMK, Toruń 2009.
Google Scholar

Jabłoński Witold, Dary Bogów, Wydawnictwo Genius Greations, Bydgoszcz 2019.
Google Scholar

Jabłoński Witold, Popiel, Wydawnictwo Genius Creations, Bydgoszcz 2020.
Google Scholar

Jabłoński Witold, Wanda, Wydawnictwo Genius Creations, Białystok 2021.
Google Scholar

Jestem z natury poganinem. Wywiad z Witoldem Jabłońskim, „Esencja” 2011, https://esensja.pl/ksiazka/wywiady/tekst.html?id=1643 [dostęp: 24.01.2024]
Google Scholar

Juliusz Słowacki w kontekstach kulturowych dawnych i współczesnych, red. E. Dąbrowska, I. Jokiel, WUO, Opole 2012.
Google Scholar

Kaźmierczyk Zbigniew, Irański dualizm w kosmogonii Słowian – stan badań, [w:] Wiktor Choriew in memoriam, red. A. Janicka, G. Kowalski, Ł. Zabielski, Książnica Podlaska im. Łukasza Górnickiego, Białystok 2013.
Google Scholar

Kowalik Artur, Kosmologia dawnych Słowian. Prolegomena do teologii politycznej dawnych Słowian, Wydawnictwo Nomos, Kraków 2004.
Google Scholar

Krzyżanowski Julian, Polska bajka ludowa. II: Bajka magiczna, Wydawnictwo PAN, Warszawa 1947.
Google Scholar

Kurczak Justyna, Historiozofia nadziei. Romantyczne słowianofilstwo polskie, Wydawnictwo UŁ, Łódź 2000.
Google Scholar

Majewska Renata, Arkadia Północy. Mity Eddaiczne w „Lilli Wenedzie” i „Królu-Duchu” Juliusza Słowackiego, Białystok 2013.
Google Scholar

Maślanka Julian, Literatura a dzieje bajeczne, PWN, Warszawa 1984.
Google Scholar

Mazurkiewicz Adam, Historia, kreacja i opowieść, która je łączy. Sposoby funkcjonowania wątków słowiańskich we współczesnej rodzimej fantasy, „Polonistyka. Innowacje” 2022, nr 16.
Google Scholar

Michalski Maciej, O kilku sposobach przywoływania słowiańskiej przeszłości Polaków w pierwszej połowie XIX wieku, [w:] Oblicza mediewalizmu, red. A. Dąbrówka, M. Michalski, Wydawnictwo PTPN, Poznań 2013.
Google Scholar

Mikinka Aleksandra, Retelling mitów i legend w słowiańskiej fantastyce, „Ruch Literacki” 2020, R. LXI, z. 5(362).
Google Scholar

Mikinka Aleksandra, Wiedźmy, wojowniczki, opiekunki – bohaterki polskiej „fantastyki słowiańskiej”, „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia de Cultura” 2021, nr 13(3).
Google Scholar

Olszański Tomasz, Tropy słowiańskiej fantasy, „Nowa Fantastyka” 1995, nr 7.
Google Scholar

Retelling: srategie przestrzenne, red. D. Ciesielska, M. Kozyra i A. Łozińska, Wydawnictwo Wielokropek, Kraków 2019.
Google Scholar

Rozum i świat. Herder i filozofia XVIII, XIX i XX wieku, red. M. Heinz, Warszawa 2004.
Google Scholar

Rudaś-Grodzka Monika, Nurt neopogański w romantyzmie polskim i legenda o Wandzie – narodziny romantycznego imaginarium słowiańskiego, [w:] Prawda i ekonomika. Aktualne problemy palnistyki, WTTA, Mińsk 2007, s. 119–129.
Google Scholar

Rudaś-Grodzka Monika, Zerwane więzi, czyli figura Słowianina w powieściach J.I. Kraszewskiego, [w:] Obrazy kultury polskiej w twórczości Józefa Ignacego Kraszewskiego, red. Barbara Czwórnóg-Jadczak, Wydawnictwo UMCS, Lublin 2004.
Google Scholar

Saja Krystian, Retelling w historiach alternatywnych, „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Poetica” 2021, nr 9, s. 120–138.
Google Scholar

Sapkowski Andrzej, Piróg albo Nie ma złota w Szarych Górach, „Nowa Fantastyka” 1993, nr 5(128).
Google Scholar

Siwiec Magdalena, Legenda o Wandzie i jej romantyczne reinterpretacje. Interferencje polsko-francuskie, „Rocznik Komparatystyczny” 2021, nr 12.
Google Scholar

Skowera Maciej, Postmodernistyczny retelling baśni – garść uwag terminologicznych, „Creatio Fantastica” 2016, nr 53.2, s. 41–56
Google Scholar

Słowiańskaja fantastika. Zbirnik naukowych prac, red. D. Ajdačić, G.F. Semenjuk, O.Ł. Pałamarczuk, S.S. Ermoljenko, Kijów 2016.
Google Scholar

Struzik Anna, Trickster – definicje, stan badań, rekonesans, „Roczniki Humanistyczne” 2013, t. LXI, z. 4, s. 241–251.
Google Scholar

Szulc Kazimierz, Mityczna historia polska i mitologia słowiańska, Wydawnictwo Armoryka, Sandomierz 2014.
Google Scholar

Szyjewski Andrzej, Religa Słowian, Wydawnictwo WAM, Kraków 2003.
Google Scholar

Tomicka Janina, Tomicki Ryszard, Drzewo życia. Ludowa wizja świata i człowieka, Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, Warszawa 1975.
Google Scholar

Toporow Vladimir, Wokół rekonstrukcji mitu o jaju kosmicznym (na podstawie baśni rosyjskich), [w:] Semiotyka kultury, red. E. Janus, M.R. Mayenowa, PIW, Warszawa 1977.
Google Scholar

Trocha Bogdan, Renarracje słowiańskich motywów ludowych we współczesnej fantastyce, [w:] Savremena srpska folkloristika, 8, Zbornik radova: Slovenski folklor i kn̂iževna fantastika, red. D. Ajdacić. B. Suvaǰd̂ić, Beograd 2020.
Google Scholar

Trocha Bogdan, Spekulacyjna i diagnostyczna funkcja słowiańskiej fantastyki w perspektywie własnej tradycji, Kn̂iževnaistoriǰa 2016, nr 48(160).
Google Scholar

Turzański Adrian, Wywiad z Witoldem Jabłońskim, https://www.kawerna.pl/biblioteka/wywiady-biblioteka/wywiad-z-witoldem-jablonskim-autorem-slowa-i-miecza-gwiazdy-wenus-gwiazdy-lucyfer-oraz-darow-bogow/ [dostęp: 24.02.2024].
Google Scholar

Witkowska Alina, „Ja, głupi Słowianin”. Antologia, Kraków 1980.
Google Scholar

Witold Adam Jabłoński, Wirtualna Encyklopedia Fantastyki, https://encyklopediafantastyki.pl/index.php?title=Witold_Jab%C5%82o%C5%84ski [dostęp: 24.02.2024].
Google Scholar

Wywiad z Witoldem Jabłońskim, SlavicBook – książki z motywami słowiańskich wierzeń, https://slavicbook.pl/baba-jaga-popiel-i-sluchowiska-rozmowa-z-witoldem-jablonskim/ [dostęp: 24.02.2024]
Google Scholar

Żukowska Elżbieta, Mityczne struktury słowiańskiej fantasy, [w:] Fantastyczność i cudowność. Wokół źródeł fantasy, red. T. Ratajczak, B. Trocha, Oficyna Wydawnicza UZ, Zielona Góra 2009.
Google Scholar

Żukowska Elżbieta, Typologia polskiego piroga, czyli o fantasy słowiańskiej piętnaście lat później, „Czas Fantastyki” 2008, nr 3.
Google Scholar