Opowiadania Sławomira Siereckiego. Zapomniane ogniwo kryminału retro w dobie PRL

Marta Ruszczyńska

doi:10.18778/1505-9057.66.09

Autor

Marta Ruszczyńska Uniwersytet Zielonogórski https://orcid.org/0000-0002-8489-4667

DOI:

https://doi.org/10.18778/1505-9057.66.09

Słowa kluczowe:

retrokryminał, powieść milicyjna, intertekstualizm, pastisz

Abstrakt

Główną tezą artykułu jest próba udowodnienia istnienia zapomnianego ogniwa kryminału retro w dobie PRL na przykładzie opowiadań Sławomira Siereckiego. W tym kontekście autorka interpretuje utwory, które ukazały się pod wspólnym tytułem Jutro przed północą. Znajdujemy w nich intertekstualny dyskurs z twórczością Conan Doyle’a, Arsena Lupina i kryminału amerykańskiego. Sierecki nawiązuje w ich obrębie do trzech odmian powieści detektywistycznej, prezentując kryminalne historie od końca XIX wieku aż po rok 1929. Analizowane opowiadania łączy formuła pastiszowych odniesień do wspomnianych twórców oraz towarzysząca im sceneria Trójmiasta (Gdańska, Sopotu i Gdyni). Historia nie tylko jest tu dekoracją, ale poddana zostaje ideologizacji w ramach prezentacji polityki historycznej, najbardziej widocznej w Szkatułce z Hongkongu. Autorka w swojej interpretacji opowiadań skupia się przede wszystkim na odczytaniu charakteru kryminalnego dyskursu, gdyż jest on głównym wyznacznikiem tej retropowieści i to dzięki niemu można uznać opowiadania Siereckiego za początkowe ogniwo kryminału retro w polskiej literaturze. Nieprzypadkowo ta ucieczka w przeszłość wiąże się z kryzysem powieści milicyjnej w schyłkowym okresie PRL.

Pobrania

Brak dostępnych danych do wyświetlenia.

Biogram autora

Marta Ruszczyńska - Uniwersytet Zielonogórski

Marta Ruszczyńska – prof. dr hab., literaturoznawca, pracownik badawczo-dydaktyczny w Instytucie Filologii Polskiej Uniwersytetu Zielonogórskiego. W swoich badaniach koncentruje się na problematyce romantyzmu krajowego, Kresów Wschodnich i kulturowego pogranicza. Drugim nurtem badawczym jest powieść kryminalna dawna i współczesna. Autorka książek: Dominik Magnuszewski. Między historią i naturą (1993); Ziewonia. Romantyczna grupa literacka (2002); Słowianie i słowianofile. O słowianofilskich dyskursach w literaturze polskiego romantyzmu (2015); Pogranicze. Studia i szkice literackie (2015); Polski kryminał i wiek XIX (2019).

Bibliografia

Sierecki Sławomir, Dalej tylko ciemność, Wydawnictwo Morskie, Gdańsk 1985.
Google Scholar

Sierecki Sławomir, Jutro przed północą, Wydawnictwo Morskie, Gdańsk 1979.
Google Scholar

Barańczak Stanisław, Poetyka polskiej powieści kryminalnej, „Teksty” 1973, nr 6, s. 63–83.
Google Scholar

Bartelski Lesław M., Sierecki Sławomir, [w:] tenże, Polscy pisarze współcześni. Informator 1944–1974, Wydawnictwo Artystyczne i Filmowe, Warszawa 1977, s. 319.
Google Scholar

Czubaj Mariusz, Etnolog w mieście grzechu. Powieść kryminalna jako świadectwo antropologiczne, Oficynka, Gdańsk 2010.
Google Scholar

Dobek Tomasz Daniel, Dokąd idziesz Retro – rzecz o polskim kryminale historycznym, „Dekada Literacka” 2008, nr 1, s. 10–16.
Google Scholar

Dunin Janusz, Druk i wielkomiejski folklor, „Media – Kultura – Społeczeństwo” 2018, nr 3, s. 11–21.
Google Scholar

Kraska Mariusz, Prosta sztuka zabijania. Figury czytania kryminału, Fundacja Terytoria Książki, Gdańsk 2013.
Google Scholar

Kryminalne światy przeszłości, red. W. Brylla, M. Ruszczyńska, Oficyna Wydawnicza UZ, Zielona Góra 2021.
Google Scholar

Kryminał. Okna na świat, red. M. Ruszczyńska, D. Kulczycka, W. Brylla, E. Gazdecka, Oficyna Wydawnicza UZ, Zielona Góra 2017.
Google Scholar

Martuszewska Anna, Powieść kryminalna, [hasło w:] Słownik literatury popularnej, pod red. T. Żabskiego, Wydawnictwo UWr, Wrocław 2006, s. 464–471.
Google Scholar

Reynolds Simon, Retromania. Jak popkultura żywi się własną przeszłością, przeł. F. Łobodziński, Kosmos Kosmos, Warszawa 2018.
Google Scholar

Ruszczyńska Marta, Polski kryminał i wiek XIX, Oficyna Wydawnicza UZ, Zielona Góra 2019.
Google Scholar

Skotarczak Dorota, Otwierać, milicja! O powieści kryminalnej w PRL, IPN, Szczecin–Warszawa 2019.
Google Scholar

Pitera Paweł, Na kłopoty Bednarski (1986).
Google Scholar

Pitera Paweł, Szkatułka z Hongkongu (1983).
Google Scholar