„Słowiański kryminał”? – na tropie nowego podgatunku slavic fantasy

Aleksandra Ewelina Mikinka

doi:10.18778/1505-9057.66.16

Autor

Aleksandra Ewelina Mikinka Uniwersytet Łódzki https://orcid.org/0000-0002-6000-8157

DOI:

https://doi.org/10.18778/1505-9057.66.16

Słowa kluczowe:

słowiańska fantastyka, retelling, słowiański kryminał, mitologia słowiańska, fantasy

Abstrakt

W artykule przedstawiono wybrane teksty literackie wydane w ciągu ostatniego dziesięciolecia, starając się odpowiedzieć na pytanie o punkty styczne między fantastyką a kryminałem oraz o to, czy można już mówić o nowym podgatunku: „słowiańskim kryminale”. Punktem wyjścia w analizach i interpretacjach utworów było założenie, iż tendencja do eksperymentowania w literaturze przybrała na sile po 2000 roku w ramach postmodernistycznych gier i zabaw tekstem na osi autor – czytelnik. W wyniku kolejnych przekształceń dokonujących się w ciągu ostatnich dziesięcioleci zarówno fantastyka, jak i kryminał zmierzały coraz bardziej w stronę synkretyzmu gatunkowego, stosując wzajemne intertekstualne nawiązania, przenikania swoich motywów, tematów i wątków. W artykule posiłkowano się ustaleniami z zakresu komparatystyki i intertekstualności.

Pobrania

Brak dostępnych danych do wyświetlenia.

Biogram autora

Aleksandra Ewelina Mikinka - Uniwersytet Łódzki

Aleksandra Mikinka (ur. 1989) – doktor nauk humanistycznych. Od 2018 roku zatrudniona jako adiunkt w Zakładzie Literatury Pozytywizmu i Młodej Polski Uniwersytetu Łódzkiego. Zainteresowania naukowe: rekonstruowanie biografii XIX-wiecznych pisarzy minorum gentium, wpływ religii i filozofii Wschodu (szczególnie hinduizmu) na młodopolską twórczość artystyczną, literatura kobieca, XIX-wieczna literatura dziecięca i dydaktyczna (w tym elementarze dla dzieci) oraz odnajdywanie archetypu Wielkiej Bogini (Magna Mater) w literaturze przełomu XIX i XX wieku. Autorka monografii: Aleksander Szczęsny (1885–1929) Poeta – baśniopisarz – patriota (2020) oraz Kapłan-literat, wykwintny ksiądz esteta. Jan „Łada” Gnatowski (1855–1925) – kaznodzieja nieprowincjonalny (2016).

Bibliografia

Puzyńska Katarzyna, Chąśba, Prószyński i S-ka, Warszawa 2021.
Google Scholar

Sokalska Anna, Raróg, Lira, Warszawa 2020.
Google Scholar

Czubaj Mariusz, Etnolog w Mieście Grzechu. Powieść kryminalna jako świadectwo antropologiczne, Oficynka, Gdańsk 2010.
Google Scholar

Drab Ewa, Magia a kryminał, fantasy a literatura detektywistyczna: stylizacja i łączenie gatunków w powieści „Mag niezależny Flossia Naren” Kiry Izmajłowej, [w:] Fantastyka w literaturach słowiańskich: idee, koncepty, gatunki, red. W.A. Polak, M. Karwacka, Wydawnictwo UŚ, Katowice 2016, s. 235–248.
Google Scholar

Dragan Anna Justyna, Demony kobiece w polskiej prozie fantasy XXI wieku na wybranych przykładach (w kontekście słowackim i czeskim), rozprawa doktorska, Olomouc 2017.
Google Scholar

Eco Umberto, Dopiski na marginesie „Imienia róży”, [w:] U. Eco, Imię róży, przekł. A. Szymanowski, Mediasat Poland, Kraków 2004.
Google Scholar

Gardziński Tomasz, Chąśba to nowe słowiańskie fantasy prosto z Polski, nie tylko dla fanów Wiedźmina-Polaka, https://spidersweb.pl/rozrywka/2021/12/01/chasba-recenzja-slowianskie-fantasy-wiedzmin-ksiazka [dostęp: 14.12.2021].
Google Scholar

Gemra Anna, Diagnoza rzeczywistości: współczesna powieść kryminalna sensacyjno-awanturnicza (na przykładzie powieści skandynawskiej), [w:] Literatura kryminalna. Śledztwo w sprawie gatunków, red. A. Gemra, EMG, Kraków 2014, s. 45–74.
Google Scholar

Gieysztor Aleksander, Mitologia Słowian, Wydawnictwo UW, Warszawa 2006, https://doi.org/10.31338/uw.9788323525486
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.31338/uw.9788323525486

Inspiracje ludowe w literaturach słowiańskich XI–XXI wieku, red. I. Rzepnikowska, Wydawnictwo UMK, Toruń 2009.
Google Scholar

Korczak Andrzej, Porządek wśród mitów według Mircei Eliadego, „IDEA – Studia nad strukturą i rozwojem pojęć filozoficznych” 2014, t. XXVI, s. 279–290, https://doi.org/10.15290/idea.2014.26.17
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.15290/idea.2014.26.17

Korzeniowska Wiktoria, Raróg – Anna Sokalska, https://slavicbook.pl/rarog-anna-sokalska/ [dostęp: 13.12.2021].
Google Scholar

Kulawik Katarzyna, Katarzyna Puzyńska – polska Camilla Läckberg, https://ksiazkowelove.wordpress.com/2016/10/20/katarzyna-puzynska-polska-camilla-lackberg/ [dostęp: 09.12.2021].
Google Scholar

Lasić Stanco, Poetyka powieści kryminalnej, przekł. M. Petryńska, PIW, Warszawa 1976.
Google Scholar

Lichański Jakub Zdzisław, Współczesna powieść kryminalna: powieść sensacyjna czy powieść społeczno-obyczajowa? Próba opisu zjawiska (i ewolucji gatunków), [w:] Literatura kryminalna. Śledztwo w sprawie gatunków, red. A. Gemra, EMG, Kraków 2014, s. 9–44.
Google Scholar

Mazurkiewicz Adam, Fantasy słowiańska. Próba opisu zjawiska, [w:] Słowiańskaja fantastika. Zbirnik naukowych prac, red. D. Ajdačić, G.F. Semenjuk, O.Ł. Pałamarczuk, S.S. Ermoljenko, „Oswita Ukrajiny”, Kijów 2016, t. 3, s. 133–144.
Google Scholar

Mikinka Aleksandra Ewelina, Retelling mitów i legend w słowiańskiej fantastyce, „Ruch Literacki” 2020, R. LXI, z. 5 (362), s. 545–558.
Google Scholar

Olszański Tadeusz Andrzej, Tropy słowiańskiej fantasy, „Nowa Fantastyka” 1995, nr 7.
Google Scholar

Pamięta-Borkowska Joanna, Polskie i rosyjskie myślenie mityczne na podstawie słowiańskiej literatury fantasy, „Acta Polono-Ruthenica” 2011, t. XVI, s. 149–159.
Google Scholar

Pawlak-Hejno Elżbieta, Początki powieści kryminalnej w Polsce – casus Walery Przyborowski, [w:] Literatura kryminalna. Śledztwo w sprawie gatunków, red. A. Gemra, EMG, Kraków 2014, s. 107–128.
Google Scholar

Regiewicz Adam, Pomiędzy zbrodniami. Komparatystyka na tropach kryminału, Katedra, Gdańsk 2017.
Google Scholar

Sapkowski Andrzej, Piróg albo Nie ma złota w Szarych Górach, „Nowa Fantastyka” 1993, nr 5 (128).
Google Scholar

Słowiańskaja fantastika. Zbirnik naukowych prac, red. D. Ajdačić, G.F. Semenjuk, O.Ł. Pałamarczuk, S.S. Ermoljenko, „Oswita Ukrajiny”, Kijów 2016.
Google Scholar

Szyjewski Andrzej, Religia Słowian, Kraków 2003.
Google Scholar

Trocha Bogdan, Renarracje słowiańskich motywów ludowych we współczesnej fantastyce, [w:] Савремена српска фолклористика, 8, Зборник радова: Словенски фолклор и књижевна фантастика, red. Dejan Ajdačić, Бошко Сувајџић, „Светозар Марковић”, Београд 2020, s. 401–417.
Google Scholar

Trocha Bogdan, Spekulacyjna i diagnostyczna funkcja słowiańskiej fantastyki w perspektywie własnej tradycji, „Књижевна Историја” 2016, nr 48 (160), s. 97–122.
Google Scholar

Wróblewska Violetta, Gatunkowy synkretyzm czy eklektyzm? O nowej formule polskiego kryminału po 1989 roku, [w:] Literatura kryminalna. Śledztwo w sprawie gatunków, red. A. Gemra, EMG, Kraków 2014, s. 129–150.
Google Scholar

Żukowska Elżbieta, Mityczne struktury słowiańskiej fantasy, [w:] Fantastyczność i cudowność. Wokół źródeł fantasy, red. T. Ratajczak, B. Trocha, Oficyna Wydawnicza UZ, Zielona Góra 2009, s. 207–218.
Google Scholar

Żukowska Elżbieta, Typologia polskiego piroga, czyli o fantasy słowiańskiej piętnaście lat później, „Czas Fantastyki” 2008, nr 3, s. 3–11.
Google Scholar