Twórczość Tadeusza Różewicza w radiu

Barbara Zwolińska

doi:10.18778/1505-9057.39.15

Autor

Barbara Zwolińska Uniwersytet Gdański, Instytut Filologii Polskiej, Katedra Historii Literatury

DOI:

https://doi.org/10.18778/1505-9057.39.15

Słowa kluczowe:

Tadeusz Różewicz, radio, radio drama, dramatic arts, adaptations, poetics of collage and recycling

Abstrakt

In the article I focus on the works of Tadeusz Różewicz presented on Polish Radio, of which the most numerous are the works of dramatic art adapted for radio, such as: Akt przerywany [The Interrupted Act], Białe małżeństwo [White Wedding], Kartoteka [The Card Index], Kartoteka rozrzucona [The Card Index Scattered], Odejście Głodomora [The Starveling Leaves], Pogrzeb po polsku [Polish funeral], Stara kobieta wysiaduje [The Old Lady Sits Waiting], Śmieszny staruszek [The Funny Old Man], Świadkowie albo nasza mała stabilizacja [The Witnesses, or our little stabilisation], Wyszedł z domu [He Left Home]. Apart from this, Różewicz’s one acters have been broadcast as radio dramas titled Teatr niekonsekwencji [Theatre of Inconsistency]. His poetry have been utilised with varying degrees of success, forming the basis for such poetic programmes as Radio w radiu [Radio on radio], based on a selection of poems from the volumes Uśmiechy [Smiles], or Recykling [Recycling]. A separate group is constituted by programmes forming a kind of tribute to poetic masters: Prus (Rozmowy w Alei Zdrowia) or Staff (Tadeusz Różewicz pisze Staffa). Apart from this, I’m interested in programmes presenting the author’s prose in the collected work Matka odchodzi [Mother Leaves], and also the cycle of five interviews Dialogi poetów. Rozmowy o życiu [Poets’ Dialogue. Conversations about life], being the result of the meeting of Tadeusz Różewicz and Czesław Miłosz in the Teatr Słowacki in Kraków in July 1999. Comparing the radio versions of the texts of these dramas, I arrive at the conclusion that in the majority of cases the directors and engineers of these adapted dramas, falling back on the caveat “based on”, made bold choices, shortening individual scenes or omitting them entirely. In addition, I consider that the creators of these dramas were not attempting to excessively modernise Różewicz’s art, maintaining their climate, their specific rhythm, based on their fragmentary nature, the sequence of scenes as well as the poetics of collage and recycling.

Pobrania

Brak dostępnych danych do wyświetlenia.

Biogram autora

Barbara Zwolińska - Uniwersytet Gdański, Instytut Filologii Polskiej, Katedra Historii Literatury

Prof. UG dr hab., literaturoznawca. Specjalizuje się w zakresie historii literatury XIX wieku. Interesuje się również polską i obcą literaturą XX i XXI wieku. Autorka ośmiu monografii: Wampiryzm w literaturze romantycznej i postromantycznej (na przykładzie „Opowieści niesamowitych” Edgara Allana Poego, „Poganki” Narcyzy Żmichowskiej oraz opowiadań Stefana Grabińskiego), Gdańsk 2002; O kwestiach kobiecych w korespondencji Narcyzy Żmichowskiej, Gdańsk 2007; Podróże Narcyzy Żmichowskiej, Gdańsk 2010; W poszukiwaniu tożsamości. O bohaterach powieści Narcyzy Żmichowskiej, Gdańsk 2010; Pisać to znaczy żyć. Szkice o prozie Sándora Máraia, Gdańsk 2011; „Być sobą i kimś innym”. O twórczości Feliksa Netza, Gdańsk 2012; Na początku był dźwięk. Twórczość radiowa Feliksa Netza, Gdańsk 2014; Sándor Márai jako twórca literacki, teatralny i radiowy, Gdańsk 2014. Opublikowała kilkadziesiąt artykułów i recenzji w pracach zbiorowych oraz pismach literackich, m.in. w „Pamiętniku Literackim” oraz „Ruchu Literackim”.

Bibliografia

Bachura J., Kategorie filmowe w teatrze radiowym, [w:] E. Pleszkun-Olejniczakowa, J. Bachura,A. Pawlik, Dwa Teatry. Studia z zakresu teorii i interpretacji sztuki słuchowiskowej, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2011, s. 217–243.
Google Scholar

Bachura J., Pawlik A., Słuchowisko i jego „anatomia”, [w:] E. Pleszkun-Olejniczakowa, J. Bachura, A. Pawlik, Dwa Teatry. Studia z zakresu teorii i interpretacji sztuki słuchowiskowej, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2011, s. 141–179.
Google Scholar

Bardijewska S., Nagie słowo. Rzecz o słuchowisku, Wydawnictwo Elipsa, Warszawa 2001.
Google Scholar

Cieślak R., Widzenie Różewicza, Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2013.
Google Scholar

Dębicz M., Notatki z prób Kartoteki rozrzuconej, [w:] T. Różewicz, Kartoteka, Kartoteka rozrzucona, wstęp Z. Majchrowski, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1997, s. 142–152.
Google Scholar

Dorak-Wojakowska L., Poetyka cielesności w utworach dramatycznych Tadeusza Różewicza, Wydawnictwo Księgarnia Akademicka, Kraków 2007.
Google Scholar

Franczak J., Maszyny antropologiczne w dramatach Różewicza, [w:] Próba rekonstrukcji. Szkice o twórczości Tadeusza Różewicza, red. T. Kunz, J. Orska, Wydawnictwo EMG, Kraków 2014.
Google Scholar

Godlewska E., Czym jest słuchowisko?, „Dialog” 2009, nr 7/8, s. 142–148.
Google Scholar

Górska I., Człowiek wobec tego, co nie-ludzkie, w twórczości Wisławy Szymborskiej i Tadeusza Różewicza, [w:] Człowiek w relacji do zwierząt, roślin i maszyn w kulturze. Od humanizmu do posthumanizmu, red. nauk. J. Tymieniecka-Suchanek, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2014.
Google Scholar

Jarzębowski Z., Słuchowiska szczecińskiego radia. Studia z pogranicza literatury i sztuki radiowej, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, Szczecin 2009.
Google Scholar

Literatura polska wobec Zagłady (1939–1968), red. S. Buryła, D. Krawczyńska, J. Leociak, Wydawnictwo Instytutu Badań Literackich PAN, Warszawa 2012.
Google Scholar

Pleszkun-Olejniczakowa E., Jak jest zrobione słuchowisko? O morfologii i znaczeniu, o kreacji i znaku, [w:] E. Pleszkun-Olejniczakowa, J. Bachura, A. Pawlik, Dwa Teatry. Studia z zakresu teorii i interpretacji sztuki słuchowiskowej, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2011, s. 59–140.
Google Scholar

Rozmowy o dramacie. Wokół dramaturgii otwartej; O poezji, teatrze i krytyce z Tadeuszem Różewiczem, [w:] Wbrew sobie. Rozmowy z Tadeuszem Różewiczem, oprac. J. Stolarczyk, Biuro Literackie, Wrocław 2011, s. 43–58 oraz s. 87–92.
Google Scholar

Różewicz T., Matka odchodzi, Wydawnictwo Dolnośląskie, Wrocław 1999.
Google Scholar

Różewicz T., Teatr niekonsekwencji, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1979.
Google Scholar

Różewicz T., Uśmiechy, ilustracje J. Tchórzewski, wyd. 3 (przejrzane i poszerzone), Wydawnictwo Dolnośląskie, Wrocław 2000.
Google Scholar

Różewicz T., Wycieczka do muzeum. Wybór opowiadań, Wydawnictwo Biuro Literackie, Wrocław 2010.
Google Scholar

Różewicz T., zawsze fragment. recykling, Wydawnictwo Dolnośląskie, Wrocław 1999.
Google Scholar

Skrendo A., Przodem Różewicz, Wydawnictwo Instytutu Badań Literackich PAN, Warszawa 2012.
Google Scholar

Tuszewski J., Paradoks o słowie i dźwięku. Rozważania o sztuce radiowej, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2005.
Google Scholar

Wyka K., Różewicz parokrotnie, oprac. M. Wyka, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1977.
Google Scholar

Zwolińska B., „Być sobą i kimś innym”. O twórczości Feliksa Netza, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk 2012.
Google Scholar

Zwolińska B., Na początku był dźwięk. Twórczość radiowa Feliksa Netza, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk 2014.
Google Scholar

Żukowski T., Zagłada a język poetycki Tadeusza Różewicza, [w:] Literatura polska wobec Zagłady, red. A. Brodzka-Wald, D. Krawczyńska, J. Leociak, Wydawnictwo Żydowski Instytut Historyczny. Instytut Naukowo-Badawczy, Warszawa 2000, s. 141–165.
Google Scholar

Audycja wspomnieniowa po śmierci Tadeusza Różewicza w Programie II Polskiego Radia, wyemitowana 24 kwietnia 2014 roku – zapis rozmowy – http://www.polskieradio.pl/ [dostęp: 02.01.2016].
Google Scholar

Audycja „Wybieram Dwójkę”. Emisja rozmowy Moniki Pilch z Julią Wernio – 9 stycznia 2016 roku; Program II Polskiego Radia.
Google Scholar