O Leoncjuszu i jego zmaganiach o cesarski tron w latach 484–488. Raz jeszcze
DOI:
https://doi.org/10.18778/1644-857X.20.01.03Słowa kluczowe:
Leoncjusz, Illus, cesarz Zenon (475–491), uzurpacjeAbstrakt
Artykuł poświęcony jest uzurpatorowi Leoncjuszowi, który w 484 r. wystąpił przeciw cesarzowi Zenonowi. Urodził się on zapewne w rodzinie należącej do kręgów prowincjonalnej arystokracji, co umożliwiło mu odebranie dobrego wykształcenia. Co do pochodzenia etnicznego, to wbrew dość powszechnej w nauce opinii, że pochodził z Izaurii, trzeba wskazać, że równie dobrze można uznać, że wywodził się z Syrii (o czym bezpośrednio mówi Teofanes). Co do pełnienia przez niego stanowiska magister militum per Thracias, to wydaje się, że mógł je sprawować w latach 478–482 (nie ma pewności, że był nim w 484 r.). Najpewniej znał się w otoczeniu Illusa jeszcze przed 481/482 r. i z nim wyruszył na Wschód, gdy ten przejmował stanowisko magister militum i pozostał u jego boku do 484 r., kiedy wybuchł otwarty konflikt z Zenonem. Leoncjusz został proklamowany cesarzem, ponieważ Illus nie chciał nim zostać. Wydaje się, że ten ostatni cenił Leoncjusza i darzył go zaufaniem.
Po chwili triumfu w dniu cesarskiej koronacji (19 lipca 484 r.) Leoncjusz raptem w dwa miesiące później – po klęsce sił dowodzonych przez Illusa w bitwie z siłami cesarskimi – musiał schronić się w twierdzy Papyrion, w której spędził około czterech lat, czekając na śmierć. Ta ostatnia spotkała go z rąk cesarskich żołnierzy w 488 r.
Pobrania
Bibliografia
Candidus, Fragmenta, [w:] The Fragmentary Classicising Historians of the Later Roman Empire. Eunapius, Olympiodorus, Priscus and Malchus, ed. R.C. Blockley, vol. II, Liverpool 1983, s. 464–473.
Google Scholar
Constantine Porphyrogennetos, The Book of Ceremonies, transl. A. Moffat, M. Tall, with the Greek edition of the Corpus Scriptorum Historiae Byzantinae (Bonn 1829), vol. I–II, Canberra 2012.
Google Scholar
Damascius, The Philosophical History, ed. P. Athanassiadi, Athens 1999.
Google Scholar
Ioannis Antiocheni Fragmenta quae Supersunt Omnia, rec. S. Mariev, Berolini et Novi Eboraci 2008.
Google Scholar
Ioannis Malalae chronographia, rec. J. Thurn, Berolini et Novi Eboraci 2000.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1515/9783110876017
Istrin V.M., Hronika Ioanna Malaly v slavjanskom perevode, Moskva 1994.
Google Scholar
Jordanes, Romana, [w:] Monumenta Germaniae Historica. Auctores antiquissimi, t. V, pars prior, ed. Th. Mommsen, Berolini 1882, s. 1–52.
Google Scholar
Liberatus, Breviarium cause Nestorianorum et Eutychianorum, 17, [w:] Acta Oecumenicorum Conciliorum, ed. E. Schwartz, t. II, vol. 5, Berolini–Lipsiae 1936, s. 98–141.
Google Scholar
Malchus, Testimonia, [w:] The Fragmentary Classicising Historians of the Later Roman Empire. Eunapius, Olympiodorus, Priscus and Malchus, ed. R.C. Blockley, vol. II, Liverpool 1983.
Google Scholar
Procopius, On Buildings, transl. H.B. Dewing, London 1940.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.4159/DLCL.procopius-buildings.1940
The Chronicle of John, bishop of Nikiu, transl. R.H. Charles, Oxford 1916.
Google Scholar
The Chronicle of Marcellinus. A Translation and Commentary (with a reproduction of Mommsen’ edition of the text) B. Croke, Sydney 1995.
Google Scholar
The Chronicle of Pseudo-Joshua the Stylite, transl., notes and introduction F.R. Trombley, J.W. Watt, Liverpool 2000.
Google Scholar
The Chronicle of Pseudo-Zachariah Rhetor. Church and War in Late Antiquity, ed. G. Greatrex, transl. R.R. Phenix, C.B. Horn, with introductory material by S. Brock, W. Witakowski, Liverpool 2011.
Google Scholar
The Ecclesiastical History of Evagrius with scholia, ed. J. Bidez, L. Parmentier, London 1898; przekł. pol.: Ewagriusz Scholastyk, Historia Kościoła, przekł. S. Kazikowski, wstęp E. Wipszycka, Warszawa 1990.
Google Scholar
Theodoros Anagnostes, Kirchengeschichte, Epitome, hrsg. G.C. Hansen, Berlin 1995.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1515/9783110889826
Vittore da Tunnuna, Chronica. Chiesa e impero nell’ età di Giustiniano, a cura di A. Placanica, Firenze 1997.
Google Scholar
Zacharias, Vita Isaiae Monachi, [w:] Vitae virorum apud monophysitas celeberrimorum, ed. E.W. Brooks, Louvain 1955, s. 1–10.
Google Scholar
Zacharie le Scholastique, Vie de Sévére, ed. M.-A. Kugener, Paris 1903.
Google Scholar
Allen P., Evagrius Scholasticus the Church Historian, Leuven 1981.
Google Scholar
Bagnall S.R., Cameron A., Schwartz R.S., Worp Klaas A., Consuls of the Later Roman Empire, Atlanta 1987.
Google Scholar
Barth W., Kaiser Zeno, Basel 1894.
Google Scholar
Begass Ch., Die Senatsaristokratie des oströmischen Reiches, ca. 457–518. Prosopographische sozialgeschichtliche Untersuchungen, München 2018.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.17104/9783406716331
Brennecke H.Ch., Chalkedonense und Henotikon. Bemerkungen zur Prozess der östlichen Rezeption ser christologischen Formel von Chalkedon, [w:] Chalkedon: Geschichte und Aktualtät. Studien zur Rezeption der christologischen Formel von Chalkedon, hrsg. J. van Oort, J. Roldanus, Leuvain 1997, s. 24–53.
Google Scholar
Brooks E.W., The Emperor Zeno and the Isaurians, „English Historical Review” 1893, vol. VIII, s. 209–238.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1093/ehr/VIII.XXX.209
Burgess W.D., Isaurian Factions in the Reign of Zeno the Isaurian, „Latomus” 1992, vol. LI, s. 874–880.
Google Scholar
Ceran W., Cesarz w teologii politycznej Euzebiusza z Cezarei i nauczaniu Jana Chryzostoma, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Historica” 1992, z. 44, s. 13–27.
Google Scholar
Chuvin P., Ostatni poganie. Zanik wierzeń pogańskich w cesarstwie rzymskim od panowania Konstantyna do Justyniana, przekł. J. Stankiewicz-Prądzyńska, Warszawa 2008.
Google Scholar
Conrad L.I., Zeno, the Epileptic Emperor: Historiography and Polemics as Sources of Realia, „Byzantine and Modern Greek Studies” 2000, vol. XXIV, s. 61–81.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1179/byz.2000.24.1.61
Crawford P., Roman Emperor Zeno: The Perils of Power Politics in Fifth-century Constantinople, Yorkshire–Philadelphia 2019.
Google Scholar
Demougeot E., La formation de l’Europe et les invasions barbares, t. II (De l’avènement de Dioclétien [284] à l’occupation germanique de l’Empire romain d’Occident [début du VI e siècle]), Paris 1979.
Google Scholar
Downey G., A History of Antioch in Syria from Seleucus to the Arab Conquest, Princeton–New Jersey 1961.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1515/9781400877737
Elton H., Illus and the Imperial Aristocracy under Zeno, „Byzantion” 2000, vol. LXX, s. 393–407.
Google Scholar
Ensslin W., Leontius, [w:] Paulys Realencyclopädie der classischen Altertumswissennschaft, Suppl. Bd. VIII, Stuttgart 1948, k. 939–941.
Google Scholar
Ensslin W., Marcianus 35, [w:] Paulys Realencyclopädie der classischen Altertumswissennschaft, Bd. XIV, 2, Stuttgart 1956, kol. 1519.
Google Scholar
Feissel D., Cesarz i administracja cesarska, [w:] Świat Bizancjum, t. I (Cesarstwo wschodniorzymskie 330–641), red. C. Morrisson, przekł. A. Graboń, Kraków 2007, s. 97–132.
Google Scholar
Feld K., Barbarische Bürger. Die Isaurier und das Römische Reich, Berlin 2005.
Google Scholar
Feld K., Pamprepius. Philosoph und Politiker oder Magier und Aufrührer?, [w:] Gelehrte in der Antike. Alexander Demandt zum 65. Geburtstag, hrsg. A. Goltz, A. Luther, H. Schlange-Schöningen, Köln–Wiemar–Wien 2002, s. 261–280.
Google Scholar
Frend W.H.C., The Rise of Monophysite Movement. Chapters in the History of the Church in the Fifth and Sixth Centuries, Cambridge 1972.
Google Scholar
Ginter K., Wizerunek władców bizantyńskich w Historii kościelnej Ewagriusza Scholastyka, Łódź 2018.
Google Scholar
Glušanin E.P., Voennaja znat’ rannej Vizantii, Barnaul 1991.
Google Scholar
Gottwald J., Die Kirche und das Schloss Paperon in Kilikisch-Armenien, „Byzantinische Zeitschrift” 1936, Bd. XXXVI, s. 86–100.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1515/byzs.1936.36.1.86
Heather P.J., Goths and Romans 332–489, Oxford 1991.
Google Scholar
Hild F., Hellenkemper H., Kilikien und Isaurien, Teil I, Wien 1990 (Tabula Imperii Byzantini 5.1).
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.3406/anata.1991.1165
Janiszewski P., Historiografia późnego antyku (koniec III – połowa VII w.), [w:] Vademecum historyka starożytnej Grecji i Rzymu, t. III (Źródłoznawstwo czasów późnego antyku), red. E. Wipszycka, Warszawa 1999, s. 7–220.
Google Scholar
Kiel-Freytag A., Betrachtungen zur Usurpation des Illus und des Leontius (484– 488 n. Chr., „Zeitschrift fur Papyrologie und Epigraphik” 2010, Bd. CLXXIV, s. 291–301.
Google Scholar
Kokoszko M., Descriptions of Personal Appearance in John Malalas’ Chronicle, Łódź 1998.
Google Scholar
Kosiński R., Kilka uwag o Henotikonie i domniemanym zwrocie w polityce religijnej cesarza Zenona, [w:] Społeczeństwo i religia w świecie antycznym. Materiały z ogólnopolskiej konferencji naukowej (Toruń, 20–22 września 2007 r.), red. S. Olszaniec, P. Wojciechowski, Toruń 2010, s. 433–451.
Google Scholar
Kosiński R., The Emperor Zeno. Religion and Politics, Cracow 2010.
Google Scholar
Kulakovkij J., Istorija Vizantii, t. I, London 1973.
Google Scholar
Laniado A., Some Problems in the Sources for the Reign of the Emperor Zeno, „Byzantine and Modern Greek Studies” 1991, vol. XV, s. 147–173.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1179/byz.1991.15.1.147
Lenski N., Assimilation and Revolt in the Territory of Isauria, from 1st Century BC to the 6th Century AD, „Journal of the Economic and Social History of the Orient” 1999, vol. XLII, s. 413–465.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1163/1568520991201687
Leszka M.J., Bunt Marcjana w Konstantynopolu (479), [w:] Z badań nad wczesnobizantyńskim Konstantynopolem, red. M.J. Leszka, K. Marinow, A. Kompa, Łódź 2011 (= „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Historica” 2011, z. 87), s. 215–225.
Google Scholar
Leszka M.J., Empress-Widow Verina’s Political Activity during the Reign of Emperor Zeno, [w:] Mélanges d’histoire byzantine offerts à Oktawiusz Jurewicz à l’occasion de son soixante-dixième Anniversaire, ed. W. Ceran, Łódź 1998, s. 128–136.
Google Scholar
Leszka M.J., Illus Izauryjczyk wobec uzurpacji Bazyliskosa, „Acta Universitais Lodziensis. Folia Historica” 2005, z. 80, s. 45–53.
Google Scholar
Leszka M.J., John the Scythian – a Slayer of usurpers and the Isaurians, „Studia Ceranea” 2020, vol. X, s. 383–397.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.18778/2084-140X.10.18
Leszka M.J., Kilka uwag na temat losów Illusa Izauryjczyka w latach 479–484, „Meander” 2007, R. XL, z. 1–2, s. 99–107.
Google Scholar
Leszka M.J., On Leontius’ Origin and Career up until the Year 481/482, „Piotrkowskie Zeszyty Historyczne” 2020, t. XXI, z. 3, s. 9–18.
Google Scholar
Leszka M.J., The Career of Flavius Appalius Illus Trocundes, „Byzantinoslavica” 2013, t. LXXI, s. 47–58.
Google Scholar
Leszka M.J., Uzurpacje w cesarstwie bizantyńskim w okresie od IV do połowy IX wieku, Łódź 1999.
Google Scholar
Leszka M.J., Wątki religijne w propagandzie wczesnobizantyńskich uzurpatorów. Przypadek Illusa i Leoncjusza (484), „Christianitas antiqua” 2014, nr 6, s. 188–193.
Google Scholar
Martindale J.R., The Prosopography of the Later Roman Empire, vol. II (A.D. 395–527), Cambridge 1980.
Google Scholar
McCail R.C., P. Gr. Vindob. 29788C: hexameter encomium on an un-named emperor, „Journal of Hellenic Studies” 1978, vol. XCVIII, s. 38–63.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.2307/630192
Pitsakis K.G., Sainteté et empire. A propos de la sainteté impériale: formes de sainteté „d’office” et de sainteté collective dans l’Empire d’Orient, „Bizantinistica” 2002, t. III, s. 155–227.
Google Scholar
Prostko-Prostyński J., Basiliskos: Ein in Rom anerkannter Usurpator, „Zeitschrift für Papyrologie und Epigraphik” 2000, Bd. CXXXIII, s. 259–263.
Google Scholar
Salamon M., Basiliscus cum Romanis suis, [w:] Studia Moesiaca, red. L. Mrozewicz, K. Ilski, Poznań 1994, s. 179–196.
Google Scholar
Salamon M., Pamprepiusz z Panopolis – pisarz, profesor, polityk, obrońca pogaństwa w Cesarstwie Wschodnim, [w:] Studia classica et byzantina. Alexandro Krawczuk oblata, red. M. Salamon, Z.J. Kapera, Kraków 1996, s. 163–195.
Google Scholar
Salamon M., Problem upadku Cesarstwa Rzymskiego w greckiej historiografii powszechnej początków VI wieku (Zosimos i Eustacjusz z Epifanii), „Historia i Współczesność” 1978, t. III, s. 115–129 (= Problemy schyłku świata antycznego, red. A. Kunisz, Katowice 1978, s. 115–127).
Google Scholar
Tinnefeld F., Kategorien der Kaiserkritik in der byzantinischen Historiographie von Prokop bis Nicetas Choniates, Mϋnich 1971.
Google Scholar
Trombley F.R., Hellenic Religion and Christianization c. 370–529, vol. I, Leiden– New York–Köln 1993.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1163/9789004276789
Twardowska K., Cesarzowe bizantyńskie 2 poł. V w. Kobiety i władza, Kraków 2009.
Google Scholar
Twardowska K., Rzymski Wschód w latach 395–518, [w:] Świat rzymski w V wieku, red. R. Kosiński, K. Twardowska, Kraków 2010, s. 79–128.
Google Scholar
Vallejo-Girvés M., Empress Verina among the Pagans, [w:] Pagans and Christians in the Late Roman Empire. New Evidence, New Approaches (4th–8th centuries), eds M. Sághy, E.M. Schoolman, Budapest 2017, s. 43–58.
Google Scholar
Whitby M., Evagrius on Patriarchs and Emperors, [w:] The Propaganda of Power.
Google Scholar
The Role of Panegyric in Late Antiquity, ed. M. Whitby, Leiden–Boston–Köln 1998, s. 321–344.
Google Scholar
Wilczyński M., Germanie w służbie zachodniorzymskiej w V w. n.e., Oświęcim 2018.
Google Scholar
Wolfram H., Historia Gotów, przeł. R. Darda-Staab i in., Warszawa–Gdańsk 2003.
Google Scholar
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2021 Przegląd Nauk Historycznych
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.