Uwagi ikonograficzne na temat medalu upamiętniającego zwycięstwo wiedeńskie autorstwa Hansa Jacoba Wolraba z 1683 roku

Jan Rokita

doi:10.18778/1644-857X.18.02.02

Autor

Jan Rokita Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego, Wydział Nauk Historycznych i Społecznych, Instytut Nauk Historycznych, Zakład Historii Nowożytnej https://orcid.org/0000-0002-1904-683X

DOI:

https://doi.org/10.18778/1644-857X.18.02.02

Słowa kluczowe:

awers, rewers, Jan III Sobieski, Wolrab

Abstrakt

Autor opisał cztery przykłady dzieł sztuki (medalierstwa, grafiki i malarstwa) mających związek z medalem pochodzącym z roku 1683. Analiza ikonograficzna tytułowego numizmatu w zestawieniu z wybranymi przykładami dzieł sztuki uprawnia do stwierdzenia, że dysponent cesarski bezpośrednio po 12 września 1683 r. w zbliżony do siebie sposób upamiętniał zmagania wojenne pod Wiedniem. Zarówno na rewersie medalu autorstwa Wolraba z 1683 r., jak i na miedziorycie sporządzonym przez nieznanego autora z drugiej połowy XVII w. oraz obrazie Geffelsa namalowanym po 12 września 1683 r. integralną część stanowią te same elementy krajobrazu bitewnego jak namioty tureckie i widziane z oddali fortyfikacje Wiednia. Na podstawie powyższych analogii nie sposób jednak rozstrzygnąć, które z wymienionych przykładów dzieł sztuki powstało jako pierwsze i stanowiło wzorzec dla kolejnych. Natomiast forma gloryfikacji władców chrześcijańskich uczestniczących (z wyjątkiem Leopolda I Habsburga) w zmaganiach wojennych pod Wiedniem została w późniejszym okresie zapożyczona przez Ermenegilda Hameraniego. Bez wątpienia świadczy to o tym, że koncepcja Wolraba cieszyła się sporym powodzeniem.

Pobrania

Brak dostępnych danych do wyświetlenia.

Bibliografia

Albertrandy J., Zabytki starożytności rzymskich w pieniądzach, pospolicie medalami zwanych, czasów Rzplitej i szesnastu pierwszych cesarzów zbioru ś. p. Stanisława Augusta króla polskiego postrzeżone i krótkim wykładem objaśnione przez JX. Jana Albertrandego, prezesa Towarzystwa Warszawskiego, czytane na posiedzeniu publicznem, Warszawa 1805.
Google Scholar

Bahrfeldt E., Die Münzen und Medaillen Sammlung in der Marienburg, Bd. I–VI, Danzing–Königsberg 1910.
Google Scholar

Beierlein J.P., Die Medaillen und Münzen des Gesamthauses Wittelsbach, München 1897–1901.
Google Scholar

Bentkowski F., Spis medalów polskich lub z dziejami krainy polskiej stycznych, w gabinecie Król. Alex. Uniwersytetu w Warszawie znajdujących się, tudzież ze zbiorów i pism rozmaitych lub podań zebrany i porządkiem lat ułożony, Warszawa 1830.
Google Scholar

Chwała i sława Jana III w sztuce i literaturze. Katalog wystawy jubileuszowej z okazji trzechsetlecia odsieczy wiedeńskiej, red. W. Fijałkowski, J. Mieleszko, Warszawa 1983.
Google Scholar

Dutkowski J., Corpus Nummorum Gedanensis. Katalog i cennik monet, medali i żetonów gdańskich i z Gdańskiem związanych 1200–1998, Gdańsk 2000.
Google Scholar

Hess A., Verzeichniss verkäuflicher Münzen aus der fürstlich Montenuovo’schen Münzsammlung, Frankfurt am Main 1881–1883.
Google Scholar

Hildebrand B.E., Sveriges och svenska konungahusets minnespenningar prakmynt och belöningsmedaljer, Bd I–III, Stockholm 1874–1876.
Google Scholar

Hirsch A., Die Medaillen auf den Entsatz Wiens 1683, Troppau 1883.
Google Scholar

Hutten-Czapski E., Catalogue de la collection des médailles et monnaies polonaises du comte E. Hutten-Czapski, t. I–V, St. Petersbourg–Cracovie 1871–1916.
Google Scholar

Krieg und Frieden in der Medaille und in der Gedenkmünze. Auktionen Gaettens, Heidelberg 1958.
Google Scholar

Manthey J., Le bienheureux Innocent XI et La Pologne “Boulevard de la Chrétienté” sur les medailles commemoratives: de “Dextera tua Domine percussit inimicum” (1683) à “Pax fundata cum Moschis” (1686), ed. J. Gawlina, Roma 1956.
Google Scholar

Maria Kazimiera i Jan Sobiescy. Listy z okresu odsieczy wiedeńskiej, przeł. Z. Wójcik, Warszawa 1983.
Google Scholar

Miselli M., Il papato dal 1700 al 1730 attraverso le medaglie, Milano 1997.
Google Scholar

Nova Vulgata Bibliorum Sacrorum editio: sacrosancti oecumenici concilii vaticani II, ratione habita iussu Pauli PP. VI recognita auctoritate Ioannis Pauli PP. II promulgata, Vatican 1979.
Google Scholar

Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu, tłum. A. Jankowski, L. Stachowiak, K. Romaniuk, Poznań 1980.
Google Scholar

Raczyński E., Gabinet Medalów Polskich oraz tych które się dziejów Polski tyczą począwszy od najważniejszych aż do końca panowania Jana III (1513–1696), t. I–II, Wrocław 1838.
Google Scholar

Rühle S., Die historichschen Medaillen der Stadt Danzig, „Zeitschrift d. Westpreussichen Geschichtsvereins” 1928, Nr. 68, s. 21–309.
Google Scholar

Rzeczpospolita w dobie Jana III. Katalog wystawy Zamku Królewskiego, Archiwum Głównego Akt Dawnych i Biblioteki Narodowej, red. E. Suchodolska, A. Gieysztor, Warszawa 1983.
Google Scholar

Stahr M., Medale polskie i z Polską związane od XVI do XVIII wieku [katalog zbiorów Muzeum Narodowego w Poznaniu], Poznań 2008.
Google Scholar

Stahr M., Medale Wazów w Polsce (1587–1668), Wrocław–Warszawa–Kraków 1990.
Google Scholar

Szyszko-Czyżak A., Medale polskie od XVI do XVIII wieku w zbiorach Muzeum Okręgowego w Toruniu. Katalog wystawy, Toruń 1981.
Google Scholar

Tron pamiątek ku czci „Najjaśniejszego, Niezwyciężonego Jana Sobieskiego Króla Polskiego” w trzechsetlecie śmierci 1696–1996 (17 czerwiec – 30 wrzesień 1996 roku), red. J. Mieleszko, Warszawa 1996.
Google Scholar

Widacka H., Lew Lechistanu. Jan III Sobieski w grafice, Warszawa 2010.
Google Scholar

Ackerl I., Von Türken belagert – von Christen entsetzt. Das belagerte Wien 1683, Wien 1983.
Google Scholar

Chevalier J., Gherbrant A., A dictionary of symbols, London 1969.
Google Scholar

Czołowski A., Ikonografia wojenna Jana III, „Przegląd Historyczno-Wojskowy” 1930, t. II, z. 2, s. 265–266.
Google Scholar

Die Türken vor Wien. Europa und die Entscheidung an der Donau 1683. Katalog, hrsg. R. Waissenberger, G. Düriegl, Wien 1983.
Google Scholar

Górska M., Medalierski wizerunek Jana III Sobieskiego, [w:] Primus inter pares. Pierwszy wśród równych, czyli opowieść o królu Janie III, red. D. Walawender-Musz, Warszawa 2013, s. 66–90.
Google Scholar

Hummelbelger W., Pebal K., Die Befestigungen Wien. Wienner Geschichtsbücher, Bd. XIV, Wien–Hamburg 1974.
Google Scholar

Odsiecz wiedeńska. Wystawa jubileuszowa w Zamku Królewskim na Wawelu w trzechsetlecie bitwy, red. A. Franaszek, K. Kuczman, Kraków 1990.
Google Scholar

Podhorodecki L., Hetman Stanisław Żółkiewski, Warszawa 2011.
Google Scholar

Ruszczycówna J., Ikonografia Jana III Sobieskiego. Wybrane zagadnienia, „Rocznik Muzeum Narodowego w Warszawie” 1982, t. XXVI, s. 274–277.
Google Scholar

Stahr M., Medale Wazów w Polsce (1587–1668), Wrocław–Warszawa–Kraków 1990.
Google Scholar

Strzałkowski J., Słownik medalierów polskich i z Polską związanych (1508–1965), Warszawa 1982.
Google Scholar

Szwagrzyk J., Moneta, medal, order, Wrocław 1971.
Google Scholar

Tervarent G., Attributs et symboles dans l’art profane 1450–1600: dictionnaire d’un langage perdu, Genèva 1958.
Google Scholar

Wimmer J., Wiedeń 1683. Dzieje kampanii i bitwy, Warszawa 1983.
Google Scholar

http://wcn.pl/auctions/32/1008# (dostęp: 27 II 2017).
Google Scholar

http://www.acsearch.info/search.html?id=1518281 (dostęp: 27 II 2017).
Google Scholar

http://www.doppeladler.com/da/kuk/1683-tuerken-vor-wien/ (dostęp: 27 II 2017).
Google Scholar

http://www.sixbid.com/browse.html?auction=1044&category=21384&lot=974621 (dostęp: 27 II 2017).
Google Scholar

http://www.tuerkenbeute.de/kun/kun_lou/GrosseTuerkenKriege_de_print.html (dostęp: 27 II 2017).
Google Scholar