Inspiracje graficzne Heinricha Paula Groskurta podczas tworzenia medalu koronacyjnego Fryderyka Augusta (Augusta III Wettyna) w 1734 roku

Jan Rokita

doi:10.18778/1644-857X.20.02.08

Autor

Jan Rokita Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie https://orcid.org/0000-0002-1904-683X

DOI:

https://doi.org/10.18778/1644-857X.20.02.08

Słowa kluczowe:

medal, awers, rewers, August III Wettyn, koronacja

Abstrakt

Autor szczegółowo opisuje dwa przykłady dzieł sztuki medalierskiej i graficznej mających związek z tytułowymi medalami. Jak wykazuje, podstawowym celem przekazu propagandowego przedstawionego w artykule medalu było uzasadnienie praw Fryderyka Augusta Wettyna do tronu polskiego jako zwycięzcy elekcji z 5 października 1733 r. Autor zauważa, że dzieła sztuki, które należy zakwalifikować jako wzorce inspiracji dla Heinricha Paula Groskurta, autora medalu z 1734 r., są proweniencji francuskiej. Świadczy to niezbicie o tym, że dysponent akceptował fakt, iż medalier podczas pracy inspirował się wzorcami znad Sekwany. Pozostaje więc otwarte pytanie, jakimi celami kierował się nowy polski władca, godząc się na utrwalanie własnego aktu sakry królewskiej w nawiązaniu do podobnych uroczystości odbywających się we Francji. Jednocześnie analizując rewers medalu, autor zwraca uwagę na dwie inskrypcje rewersu: w otoku i w odcinku w dolnej części, stanowiące komentarz do sceny koronacji Fryderyka Augusta Wettyna. Autor twierdzi, że tak wyraźne odwołanie się w ich treści do zwycięstwa elekcyjnego z 5 października 1733 r. staje się całkowicie zrozumiałe w kontekście rzeczywistych wydarzeń historycznych i zwycięstwa elekcyjnego Stanisława Leszczyńskiego 12 września 1733 r.

Pobrania

Brak dostępnych danych do wyświetlenia.

Biogram autora

Jan Rokita - Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie

Dr Jan Gustaw Rokita – historyk, absolwent Wydziału Nauk Historycznych i Społecznych Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie, przewodniczący Rady Miejskiej Góry Kalwarii VIII kadencji (2018–2023). Autor licznych artykułów dotyczących medalierstwa czasów Jana III Sobieskiego, opublikowanych m.in. w „Zeszytach Naukowych Uniwersytetu Jagiellońskiego”, „Studiach Historycznych”, „Biuletynie Numizmatycznym” i innych wysoko punktowanych periodykach: „Seminare”, „Res Historica”, „Studia Europaea Gnesnensia”.

Zainteresowania naukowe: medalierstwo i malarstwo czasów nowożytnych.

Bibliografia

Albertrandy J., Album rycin medali i monet z płyt przygotowanych do dzieła x. Biskupa Jana Albertrandego w latach 1822–1828 znajdujących się obecnie w Akademii Sztuk w Petersburgu, [b.m. i r.w.] (Muzeum Narodowe w Poznaniu, Gabinet Numizmatyczny, księgozbiór podręczny, nr inw. 7465a).
Google Scholar

Albertrandy J., Historya polska ostatnich trzech wieków medalami zaświadczona i objaśniona, rękopism około 200 w polskim języku skreślony, a częścią i po francuzku napisany, znajdował się w bibliotece b. Warszawskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, [b.m. i r.w.] (Biblioteka Raczyńskich w Poznaniu, sygn. Rkp 4).
Google Scholar

Bentkowski F., Spis medalów polskich lub z dziejami krainy polskiej stycznych, w gabinecie Król. Alex. Uniwersytetu w Warszawie znajdujących się, tudzież ze zbiorów i pism rozmaitych lub podań zebrany i porządkiem lat ułożony, Warszawa 1830.
Google Scholar

Dyaryusz Prawdziwy wjazdu do stołecznego Krakowa i koronacyi tamże, Fryderyka Augusta Elektora Sasuego […], [w:] Dwie Koronacye Sasów Augusta II i Augusta III ze współczesnego rękopisu ogłosił […] W. Syrokomla, przeł. W. Syrokomla, Wilno 1854, s. 21–28.
Google Scholar

Hauschild J. F., Beytrag zur neuern Münz und Medaillen Geschichte vom XVten Jahrhundert bis jetzo, nebst einem raisonnirenden Verzeichniß einer beträchtlichen Sammlung von Medaillen in allen Classen und von allem Metall, auch einiger 100 Stück seltner Thaler, mit Anmerkungen von Johann Friedrich Hauschild, Dresden 1805.
Google Scholar

Raczyński E., Gabinet Medalów Polskich oraz tych które się dziejów Polski tyczą począwszy od wstąpienia na tron Augusta II aż do zgonu syna jego Augusta III (1697–1763), t. III, Wrocław 1838.
Google Scholar

Ciesielski T., Armia koronna w czasach Augusta III, Warszawa 2009.
Google Scholar

Ciesielski T., Propagandowy wymiar uroczystości dworskich w pierwszych latach panowania Augusta III, „Wieki Stare i Nowe” 2015, nr 8(13), s. 46–68.
Google Scholar

Dygdała J., Konfederacja krakowska Teodora Lubomirskiego z początków bezkrólewia 1733 roku a polityka Austrii wobec Rzeczypospolitej, [w:] Trudne stulecia. Studia z dziejów XVII i XVIII wieku ofiarowane Profesorowi Jerzemu Michalskiemu w siedemdziesiątą rocznicę urodzin, red. Ł. Kądziela, W. Kriegseisen, Z. Zielińska, Warszawa 1994, s. 46–54.
Google Scholar

Dygdała J., Urażone magnackie ambicje czy racja stanu? U źródeł opozycji wobec kandydatury Stanisława Leszczyńskiego w bezkrólewiu 1733 roku, [w:] Spory o państwo w dobie nowożytnej. Między racją stanu a partykularyzmem, red. Z. Anusik, Łódź 2007, s. 187–199.
Google Scholar

Dygdała J., Wizerunek barokowego sarmaty i oświeceniowego Europejczyka, czyli August III Wettyn i Stanisław August Poniatowski, „Wieki Stare i Nowe” 2014, nr 6(11), s. 38–57.
Google Scholar

Europa i świat w epoce oświeconego absolutyzmu, red. J. Staszewski, Warszawa 1991.
Google Scholar

Forrer L., Biographical dictionary of medallists-coin, gem, and seal-engravers, mint-masters, &c., ancient and modern, vol. I–VIII, London 1904–1916.
Google Scholar

Hutten-Czapski E., Catalogue de la collection des médailles et monnaies polonaises du comte E. Hutten-Czapski, t. I–V, St. Petersbourg–Cracovie 1871–1916.
Google Scholar

Hutten-Czapski E., Spis rycin przedstawiających portrety przeważnie polskich osobistości w zbiorze Emeryka hrabiego Hutten-Czapskiego w Krakowie, Kraków 1901.
Google Scholar

Łomnicka-Żakowska E., Graficzne portrety Augusta II i Augusta III Wettynów w zbiorach Muzeum Narodowego w Warszawie, Warszawa 1997.
Google Scholar

Łomnicka-Żakowska E., Grafika portretowa epoki saskiej w Polsce w relacji z późnobarokową grafiką europejską, Warszawa 1997.
Google Scholar

Medale Polskie i z Polską związane z okresu pierwszej Rzeczypospolitej. Katalog zbiorów – zamek królewski w Warszawie – muzeum. Fundacja zbiorów im. Ciechanowieckich, red. J. Zachert, G. Śnieżko, M. Zawadzki, Warszawa 2019.
Google Scholar

Pod jedną koroną. Kultura i sztuka w czasach unii polsko-saskiej. Zamek Królewski w Warszawie – 26 czerwca – 12 października 1997 roku, red. M. Męclewska, B. Grątkowska-Ratyńska, Warszawa 1997.
Google Scholar

Staszewski J., August II, Warszawa 1985.
Google Scholar

Staszewski J., August III, Warszawa 1984.
Google Scholar

Staszewski J., August III Sas, Wrocław 1989.
Google Scholar

Staszewski J., O miejsce w Europie. Stosunki Polski i Saksonii z Francją na przełomie XVII i XVIII wieku, Warszawa 1973.
Google Scholar

Staszewski J., Polacy w osiemnastowiecznym Dreźnie, Wrocław 1987.
Google Scholar

Zbiory Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk w Muzeum Narodowym w Poznaniu. Katalog wystawy, red. Z. Białłowicz-Krygierowa, M. Warkoczewska, Poznań 1982.
Google Scholar