Kształtowanie się przekazu o przecięciu jednym ciosem przeciwnika przez Gotfryda Lotaryńskiego w czasie oblężenia Antiochii przez pierwszą krucjatę. Studium źródłoznawcze
DOI:
https://doi.org/10.18778/1644-857X.17.03.01Słowa kluczowe:
oblężenie Antiochii, krucjata, Gotfryd Lotaryński, kronikaAbstrakt
W artykule prezentuję badania nad opowieściami kronikarskimi o bitwie pod Bramą Mostową, która odbyła się 6 marca 1098 r., w czasie oblężenia Antiochii przez wojska pierwszej krucjaty. Skupiam się na kulminacyjnym momencie tych opowieści – scenie, w której książę Gotfryd Lotaryński w starciu na moście prowadzącym do Bramy Mostowej jednym ciosem przepołowił muzułmańskiego adwersarza. Swój wywód podzieliłem na trzy części – w pierwszej pokazuję, jakie stanowisko zajmują historycy wobec przekazów o przepołowieniu przeciwnika przez Gotfryda, a także analizuję najwcześniejszy etap kształtowania się przekazu, za który uważam opisy stworzone przez uczestników krucjaty: Rajmunda z Aguilers, Piotra Tudeboda oraz ten zamieszczony w kronice Alberta z Akwizgranu. W drugiej części analizuję modyfikacje i przekształcenia, jakim poddawali omawianą scenę kronikarze z północnej Francji tworzący w pierwszych dwóch dziesięcioleciach XII w. W ostatniej części zajmuję się późniejszymi wersjami tej samej sceny, wnioskując na temat ich związku z wcześniejszymi przekazami. W toku badań okazało się, że najpopularniejszą i najsilniej oddziałującą wersję stworzył kronikarz Robert Mnich, natomiast dostrzegalne są wyraźne związki z najwcześniejszymi wersjami nawet u autorów piszących pod koniec XII w. i później.Pobrania
Bibliografia
Albert of Aachen, Historia Ierosolimitana. History of the Journey to Jerusalem, ed. and transl. S. Edgington, Oxford 2007.
Google Scholar
Anonymi Rhenani Historia et gesta ducis Gotfridi, seu Historia de obsidione Terrae Sanctae, [in:] Recueil des historiens des croisades. Historiens occidentaux, vol. V, Paris 1895, pp. 439–524.
Google Scholar
Armenia and the Crusades. The Chronicle of Matthew of Edessa, transl. A.E. Dostourian, London 1993.
Google Scholar
Baldrici episcopi Dolensis Historia Jerosolimitana, [in:] Recueil des historiens des croisades. Historiens occidentaux, vol. IV, Paris 1879, pp. 1–112.
Google Scholar
Balduini III Historia Nicaena vel Antiochena, [in:] Recueil des historiens des croisades. Historiens occidentaux, vol. V, Paris 1895, pp. 139–186.
Google Scholar
Benedicti de Accoltis Aretini Historia Gotefridi, [in:] Recueil des historiens des croisades. Historiens occidentaux, vol. V, Paris 1895, pp. 525–620.
Google Scholar
Chronique de Michel le Syrien, transl. J.-B. Chabot, vol. III, Paris 1905.
Google Scholar
Die Kreuzzugsbriefe aus den Jahren 1088–1100, ed. H. Hagenmeyer, Innsbruck 1901.
Google Scholar
Gesta Francorum et aliorum Hierosolimitanorum. The Deeds of the Franks and the other Pilgrims to Jerusalem, ed. and transl. R. Hill, New York 1962.
Google Scholar
Guiberti abbati Novigentis Dei gesta per Francos, [in:] Corpus Christianorum. Continuatio Medievalis, vol. CXXVIIA, ed. R.B.C. Huygens, Turnhout 1996.
Google Scholar
Guillelmi Archiepiscopi Tyrensis Chronicon, [in:] Corpus Christianorum. Continuatio Medievalis, vol. LXIII, ed. R.B.C. Huygens, Turnhout 1986.
Google Scholar
Henrici Huntendunensis De captione Antiochiae a Christianis, [in:] Recueil des historiens des croisades. Historiens occidentaux, vol. V, Paris 1895, pp. 374–379.
Google Scholar
Le ‘Liber’ de Raymond d’Aguilers, eds J.H. Hill, L.L. Hill, Paris 1969.
Google Scholar
Matthaei Parisiensis Chronica Maiora, vol. V, London 1874.
Google Scholar
Petrus Tudebodus, Historia de Hierosolymitano Itinere, eds J.H. Hill, L.L. Hill, Paris 1977.
Google Scholar
Peter Tudebode, Historia de Hierosolymitano Itinere, transl. J.H. Hill, L.L. Hill, Philadelphia 1974.
Google Scholar
Raimundi de Aguilers Historia Francorum qui ceperunt Iherusalem, [in:] Recueil des historiens des croisades. Historiens occidentaux, vol. III, Paris 1866, pp. 231–310.
Google Scholar
Raymond d’Aguilers, Historia Francorum qui ceperunt Iherusalem, transl. J.H. Hill, L.L. Hill, Philadelphia 1968.
Google Scholar
The Damascus Chronicle of the Crusades. Extracted and translated from the Chronicle of Ibn al.-Qalanisi, transl. H.A.R. Gibb, London 1932.
Google Scholar
The Ecclesiastical History of Orderic Vitalis, ed. and transl. M. Chibnall, vol. V, Oxford 1975.
Google Scholar
The Historia Iherosolimitana of Robert the Monk, eds D. Kempf, M. Bull, Woodbridge 2013.
Google Scholar
The Historia Vie Hierosolimitane of Gilo Paris and a Second, Anonymous Author, eds and transl. C. Grocock, J.E. Siberry, Oxford 1997.
Google Scholar
Andrei F., Alberto di Aachen e la Chanson de Jérusalem, ‘Romance Philology’ 2009, vol. LXIII, pp. 1–69.
Google Scholar
Asbridge T., The Creation of the Principality of Antioch, Woodbridge 2000.
Google Scholar
Asbridge T., The Crusades. The War for the Holy Land, London 2010.
Google Scholar
Asbridge T., The First Crusade. A New History, London 2005.
Google Scholar
Bachrach D.S., Lay Confession to Priests in Light of Wartime Practice (1097–1180),‘Revue d’histoire ecclesiastique’ 2007, vol. CII, pp. 76–99.
Google Scholar
Cook R., Chanson d’Antioche, chanson de geste: le cycle de la croisade est-il epique?, Amsterdam 1980.
Google Scholar
Duparc-Quioc S., Un poème latin du XIIe siècle sur la première croisade par Gilon de Toucy, augmenté par Fulco, [in:] Les épopées de la croisade. Premier colloque international (Trèves, 6–11 août 1984), eds K.-H. Bender, H. Kleber, Stuttgart 1987, pp. 35–49.
Google Scholar
Edbury P.W., Rowe J.G., William of Tyre. Historian of the Latin East, Cambridge 1988.
Google Scholar
Edgington S., Albert of Aachen and the Chansons de Geste, [in:] The Crusades and their Sources. Essays Presented to Bernard Hamilton, eds J. France, W.G. Zajac, Ashgate 1998, pp. 23–38.
Google Scholar
Flori J., Bohémond d’Antioche, chevalier d’aventure, Paris 2007.
Google Scholar
Flori J., Chroniqueurs et propagandistes. Introduction critique aux sources de la Première Croisade, Genève 2010.
Google Scholar
Flori J., La Première Croisade. L’occident chrétien contre l’Islam, Bruxelles 1992.
Google Scholar
France J., Victory in the East. Military History of the First Crusade, Cambridge 1994.
Google Scholar
Frankopan P., The First Crusade. The Call from East, Cambridge Mass. 2012.
Google Scholar
Gerish D., Remembering Kings in Jerusalem: The ‘Historia Nicaena vel Antiochena’ and Royal Identity around the Time of the Second Crusade, [in:] The Second Crusade: Holy War on the Periphery of Latin Christendom, eds J.T. Rouche, J.M. Jensen, Turnhout 2015, pp. 51–89.
Google Scholar
Glaesener H., La prise d’Antioche en 1098 dans la litterature épique francais,‘Revue belge de philologie et d’histoire’ 1940, vol. XIX, pp. 66–85.
Google Scholar
Grocock C., L’aventure épique: le traitement poétique de la première croisade par Gilon de Paris et son continuateur, [in:] Autour de la premiere croisade, ed. M. Balard, Paris 1996, pp. 17–28.
Google Scholar
Hagenmeyer H., Chronologie de la première croisade 1094–1100, Hildesheim 1973.
Google Scholar
Handyside P., The Old French William of Tyre, Leiden–Boston 2015.
Google Scholar
Harari Y.N., Eyewitnessing in Accounts of the First Crusade: the Gesta Francorum and Other Contemporary Narratives, ‘Crusades’ 2004, vol. III, pp. 77–99.
Google Scholar
John S., Claruit Ibi Multum Dux Lotharingiae: The Development of the Epic Tradition of Godfrey of Bouillon and the Bisected Muslim, [in:] Literature of the Crusades, eds S.T. Parsons, L.M. Paterson, London 2018, pp. 7–24.
Google Scholar
John S., Godfrey of Bouillon and the Swan Knight, [in:] Crusading and Warfare in the Middle Ages, Realities and Representations. Essays in Honour of John France, eds S. John, N. Morton, Ashgate 2014, pp. 129–142.
Google Scholar
John S., Historical Truth and the Miraculous Past: The Use of Oral Evidence in Twelfth-Century Latin Historical Writing on the First Crusade, ‘English Historical Review’ 2015, vol. CXXX, pp. 263–301.
Google Scholar
Klein C., Raimund von Aguilers. Quellenstudie zur Geschichte des ersten Kreuzzuges, Berlin, 1892.
Google Scholar
Knoch P., Studien zu Albert von Aachen. Der erste Kreuzzug in der deutschen Chronistik, Stuttgart 1966.
Google Scholar
Lapina E., ‘Nec Signis Nec Testis Creditur…’: The Problem of Eyewitnesses in the Chronicles of the First Crusade, ‘Viator. Medieval and Renaissance Studies’ 2007, vol. XXXVIII, pp. 117–139.
Google Scholar
Les épopées de la croisade, eds K.-H. Bender, H. Kleber, Stuttgart 1987.
Google Scholar
Medieval Oral Literature, ed. K. Reichl, Göttingen 2012.
Google Scholar
Michaud J.-F., L’histoire de la première croisade, [in:] Des Croisades, vol. I, Paris 1825.
Google Scholar
Paul N., A Warlord’s Wisdom: Literacy and Propaganda at the Time of the First Crusade, ‘Speculum’ 2010, vol. LXXXV, pp. 534–566.
Google Scholar
Riley-Smith J., The First Crusaders, 1095–1131, Cambridge 1997.
Google Scholar
Röhricht R., Geschichte des Ersten Kreuzzuges, Innsbruck 1901.
Google Scholar
Rubenstein J., Armies of Heaven. The First Crusade and the Quest for Apocalypse, New York 2011.
Google Scholar
Rubenstein J., Crusade and Apocalypse: History and the Last Days, ‘Quaestiones Medii Aevii Novae’ 2016, vol. XXI, pp. 159–188.
Google Scholar
Rubenstein J., Guibert de Nogent. A Portrait of Medieval Mind, Routledge 2002.
Google Scholar
Rubenstein J., The ‘Deeds’ of Bohemond: Reform, Propaganda, and the History of the First Crusade, ‘Viator. Medieval and Renaissance Studies’ 2016, vol. LXVII, pp. 113–134.
Google Scholar
Rubenstein J., What is the Gesta Francorum, and who was Peter Tudebode?, ‘Revue Mabillon’ 2005, vol. XVI, pp. 179–204.
Google Scholar
Runciman S., The First Crusade and the Foundation of the Kingdom of Jerusalem, [in:] A History of the Crusades, vol. I, Cambridge 1951.
Google Scholar
Runciman S., The First Crusade: Antioch to Ascalon, [in:] A History of the Crusades, ed. K. Setton, vol. I (The First Hundred Years), Wisconsin 1969, pp. 308–343.
Google Scholar
Russo L., Ricerche sull’ ‘Historia Iherosolimitana’ di Roberto di Reims, ‘Studi Medievali’ 2002, vol. XLIII, pp. 651–691.
Google Scholar
Smail R.C., Crusading Warfare 1097–1193, Cambridge 1956.
Google Scholar
Sybel H. von, Geschichte des Ersten Kreuzzugs, Leipzig 1881.
Google Scholar
Trotter D.A., Medieval French Literature and the Crusades (1100–1300), Geneva 1988.
Google Scholar
Venning T., A Chronology of the Crusades, Routledge 2015
Google Scholar
Vox intexta. Orality and Textuality in the Middle Ages, eds A.N. Doane, C.B. Pasternack, Wisconsin 1991.
Google Scholar
Writing the Early Crusades: Text, Transmission and Memory, eds M. Bull, D. Kempf, Woodbridge 2014.
Google Scholar
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.