Polacy wobec Zagłady Przypadek profesor Heleny Brodowskiej-Kubicz – relacje równoległe
DOI:
https://doi.org/10.18778/1644-857X.23.01.05Słowa kluczowe:
ratowanie Żydów, II wojna światowa, Bataliony Chłopskie, Sprawiedliwy wśród Narodów Świata, Uniwersytet ŁódzkiAbstrakt
Celem artykułu jest prezentacja zasług, jakie w ratowaniu ludności pochodzenia żydowskiego podczas II wojny światowej miała późniejsza profesor Uniwersytetu Łódzkiego, badaczka dziejów wsi polskiej – Helena Brodowska-Kubicz. Urodzona na podlubelskiej wsi i działająca od lat trzydziestych XX w. w ruchu ludowym, po napaści Niemiec na Polskę włączyła się w aktywność konspiracyjną. Została żołnierzem Batalionów Chłopskich i weszła w skład Komendy Głównej jako szefowa łączności. Chroniła Żydów, dostarczając im fałszywe dokumenty, znajdując zakwaterowanie i zatrudnienie, wysyłając na wieś do rodzin chłopskich. Większość z nich dzięki jej pomocy przeżyła wojnę. Za tę działalność w 1991 r. Brodowska-Kubicz została uhonorowana medalem Sprawiedliwy wśród Narodów Świata. W artykule wykorzystuję fragmenty wspomnień (listów, świadectw) ocalałych dzięki niej osób. Oddaję również głos bohaterce, opisującej kulisy niesionej pomocy. Moim celem jest przywrócenie pamięci o zasługach Brodowskiej-Kubicz, długo przemilczanych ze względu na politykę historyczną prowadzoną przez władze Polski Ludowej.
Pobrania
Bibliografia
Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej – Komisji Badania Zbrodni przeciw Narodowi Polskiemu [Archiwum IPN Bu]: Protokół przesłuchania świadka Mariana Małowista przez prokuratora Wacława Bielawskiego – członka Głównej Komisji Badania Zbrodni Hitlerowskich, sygn. 392/643
Google Scholar
Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej – Komisji Badania Zbrodni przeciw Narodowi Polskiemu [Archiwum IPN Bu]: Protokół przesłuchania świadka Narcyza Łubnickiego przez Piotra Michałowskiego z Prokuratury Wojewódzkiej w Lublinie, delegowanego do Okręgowej Komisji Badania Zbrodni Hitlerowskich w Lublinie, sygn. 392/643
Google Scholar
Archiwum Polskiej Akademii Nauk w Warszawie [Archiwum PAN]: Materiały Heleny Brodowskiej-Kubicz, sygn. III-311, j. 133
Google Scholar
Brodowska-Kubicz H., Losy moje w losach wojny, [w:] W kolportażu i łączności Komendy Głównej Batalionów Chłopskich. Wspomnienia, Warszawa 1982, s. 319–360.
Google Scholar
Brodowska-Kubicz H., Z chłopskiej łąki. Wspomnienia, Łódź 1994.
Google Scholar
Kubar Z. S., Double Identity: A Momoir, New York 1989.
Google Scholar
Kula M., W pierwszym kręgu. Listy ukrywającego się, „Zagłada Żydów. Studia i Materiały” 2020, nr 16, s. 464–494. https://doi.org/10.32927/ZZSiM.676
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.32927/ZZSiM.676
Czyżewski A., Czerwono-biała-czerwona Łódź. Lokalne wymiary polityki pamięci historycznej w PRL, Warszawa 2021.
Google Scholar
Dalej jest noc. Losy Żydów w wybranych powiatach okupowanej Polski, red. B. Engelking, J. Grabowski, Warszawa 2018.
Google Scholar
Engelking B., Jest taki piękny, słoneczny dzień… Losy Żydów szukających ratunku na wsi polskiej 1942–1945, Warszawa 2011.
Google Scholar
Gmitruk J., Na rozkaz sumienia… Bataliony Chłopskie 1940–1945, Warszawa 2000.
Google Scholar
Gmitruk J., Koczek T. S., Bataliony Chłopskie. Armia polskiego państwa podziemnego, Warszawa 2021.
Google Scholar
Gross T., Sąsiedzi. Historia zagłady żydowskiego miasteczka, Sejny 2000.
Google Scholar
Gross T., Złote żniwa. Rzecz o tym, co działo się na obrzeżach zagłady Żydów, Kraków 2011.
Google Scholar
Kamińska-Jatczak I., Helena Radlińska w latach 1939–1945 – historia zrekonstruowana ze wspomnień, „Nauki o Wychowaniu. Studia Interdyscyplinarne” 2019, t. VIII, nr 1, s. 179–210. https://doi.org/10.18778/2450-4491.08.12
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.18778/2450-4491.08.12
Kita J., Helena Brodowska-Kubicz (15 marca 1914 – 6 marca 2003), [w:] J. Kita, Luminarze nauki polskiej w Uniwersytecie Łódzkim. Pro memoria, Łódź 2015, s. 17–20.
Google Scholar
Kolbuszewska J., (Nie)doceniana badaczka dziejów ruchu ludowego. Helena Brodowska-Kubicz (1914–2003), [w:] J. Kolbuszewska, Kobiety na naukowym Olimpie? Łódzkie adeptki Klio w latach 1945–1989, Łódź 2021, s. 111–136.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.18778/8220-673-9
Kostrzewska M., Helena Brodowska-Kubicz (1914–2003), „Rocznik Łódzki” 2003, t. L, s. 289–292.
Google Scholar
Krasnowolski A., „Żegota” – konspiracyjna Rada Pomocy Żydom w okupowanej Polsce 1942–1945, Warszawa 2007.
Google Scholar
Kunert A., Friszke A., „Żegota” Rada Pomocy Żydom 1942–1945, Warszawa 2002.
Google Scholar
Lesiakowski K., Sprawiedliwy wśród Narodów Świata – profesor Helena Brodowska-Kubicz (1914–2003), „Pamięć i Sprawiedliwość” 2021, t. XXXVIII, nr 2, s. 519–535.
Google Scholar
Marzec ‘68 w Łodzi, red. S. Nowinowski, Łódź 2010.
Google Scholar
Prekerowa T., Konspiracyjna Rada Pomocy Żydom w Warszawie 1942–1945, Warszawa 2019.
Google Scholar
Siewierski T., Marian Małowist i krąg jego uczniów. Z dziejów historiografii gospodarczej w Polsce, Warszawa 2016.
Google Scholar
Słownik biograficzny działaczy ruchu ludowego. Makieta, oprac. J. Dancygier, Warszawa 1989.
Google Scholar
Tuszyńska A., Israel is a Real Thing, [w:] A. Tuszyńska, Kilka portretów z Polską w tle. Reportaże izraelskie, Gdańsk 1993, s. 31–39.
Google Scholar
Wojas M., Słownik biograficzny żołnierzy Batalionów Chłopskich: IV Okręg, Lublin 1998.
Google Scholar
https://new.getto.pl/pl/Osoby/A/Askenazy-Janina (dostęp: 1 V 2021).
Google Scholar
https://new.getto.pl/pl/Osoby/K/Kubar-Zofia-Rubinstein (dostęp: 1 V 2021).
Google Scholar
Historia pomocy – Brodowska-Kubicz Helena / Polscy Sprawiedliwi, https://sprawiedliwi.org.pl/pl/historie-pomocy/historia-pomocy-brodowska-kubicz-helena (dostęp: 1 IX 2020).
Google Scholar
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
