Poles and the Holocaust. The Case of Professor Brodowska-Kubicz: Parallel Relations

Authors

DOI:

https://doi.org/10.18778/1644-857X.23.01.05

Keywords:

saving Jews, World War II, Peasant Battalions, title of the Righteous Among the Nations, University of Lodz

Abstract

The aim of the article is to present the merits of Helena Brodowska-Kubicz, later a professor of the University of Lodz and a researcher of the history of Polish peasantry, in saving the population of Jewish origin during World War II. Born in a village near Lublin and active in the peasant movement since the 1930s, she joined the underground movement after the German invasion of Poland. She became a soldier of the Peasant Battalions and joined the Headquarters as the chief of communications. She protected Jews by providing them with false documents, finding accommodation and employment, sending them to the countryside to live with peasant families. Most of them survived the war thanks to her help. For this activity, Brodowska-Kubicz was honored with the Righteous Among the Nations Medal in 1991. The article uses fragments of memories (letters, testimonies) of people who survived thanks to it. In addition, voice is given to the heroine, who describes the backstage of the help provided. The goal is to restore the memory of the merits of Brodowska-Kubicz, which have long been kept silent due to the historical policy pursued by the authorities of Polish People’s Republic.

Downloads

Download data is not yet available.

Author Biography

Jolanta Kolbuszewska, University of Lodz

Prof. dr hab. – absolwentka Uniwersytetu Łódzkiego (studia magisterskie na kierunku filozofia i historia), profesor w Katedrze Historii Historiografii i Nauk Pomocniczych Historii UŁ. Autorka książek: Mutacja modernistyczna w polskiej historiografii (przełom XIX i XX wieku) (Łódź 2005); Tadeusz Korzon (1839–1918). Między codziennością, nauką a służbą narodowi (Łódź 2011); Kobiety w drodze na naukowy Olimp… Akademicki awans polskich historyczek (od schyłku XIX wieku po rok 1989) (Łódź 2020); Kobiety na naukowym Olimpie? Łódzkie adeptki Klio w latach 1945–1989 (Łódź 2021).

Zainteresowania naukowe: polska historiografia i myśl historyczna XIX i pierwszej połowy XX w., zagadnienia z zakresu biografistyki, źródłoznawstwa oraz historii codzienności, kariery naukowe polskich historyczek, ich droga do samodzielności naukowej oraz wpływ na oblicze refleksji historycznej.

References

Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej – Komisji Badania Zbrodni przeciw Narodowi Polskiemu [Archiwum IPN Bu]: Protokół przesłuchania świadka Mariana Małowista przez prokuratora Wacława Bielawskiego – członka Głównej Komisji Badania Zbrodni Hitlerowskich, sygn. 392/643
Google Scholar

Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej – Komisji Badania Zbrodni przeciw Narodowi Polskiemu [Archiwum IPN Bu]: Protokół przesłuchania świadka Narcyza Łubnickiego przez Piotra Michałowskiego z Prokuratury Wojewódzkiej w Lublinie, delegowanego do Okręgowej Komisji Badania Zbrodni Hitlerowskich w Lublinie, sygn. 392/643
Google Scholar

Archiwum Polskiej Akademii Nauk w Warszawie [Archiwum PAN]: Materiały Heleny Brodowskiej-Kubicz, sygn. III-311, j. 133
Google Scholar

Brodowska-Kubicz H., Losy moje w losach wojny, [w:] W kolportażu i łączności Komendy Głównej Batalionów Chłopskich. Wspomnienia, Warszawa 1982, s. 319–360.
Google Scholar

Brodowska-Kubicz H., Z chłopskiej łąki. Wspomnienia, Łódź 1994.
Google Scholar

Kubar Z. S., Double Identity: A Momoir, New York 1989.
Google Scholar

Kula M., W pierwszym kręgu. Listy ukrywającego się, „Zagłada Żydów. Studia i Materiały” 2020, nr 16, s. 464–494. https://doi.org/10.32927/ZZSiM.676
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.32927/ZZSiM.676

Czyżewski A., Czerwono-biała-czerwona Łódź. Lokalne wymiary polityki pamięci historycznej w PRL, Warszawa 2021.
Google Scholar

Dalej jest noc. Losy Żydów w wybranych powiatach okupowanej Polski, red. B. Engelking, J. Grabowski, Warszawa 2018.
Google Scholar

Engelking B., Jest taki piękny, słoneczny dzień… Losy Żydów szukających ratunku na wsi polskiej 1942–1945, Warszawa 2011.
Google Scholar

Gmitruk J., Na rozkaz sumienia… Bataliony Chłopskie 1940–1945, Warszawa 2000.
Google Scholar

Gmitruk J., Koczek T. S., Bataliony Chłopskie. Armia polskiego państwa podziemnego, Warszawa 2021.
Google Scholar

Gross T., Sąsiedzi. Historia zagłady żydowskiego miasteczka, Sejny 2000.
Google Scholar

Gross T., Złote żniwa. Rzecz o tym, co działo się na obrzeżach zagłady Żydów, Kraków 2011.
Google Scholar

Kamińska-Jatczak I., Helena Radlińska w latach 1939–1945 – historia zrekonstruowana ze wspomnień, „Nauki o Wychowaniu. Studia Interdyscyplinarne” 2019, t. VIII, nr 1, s. 179–210. https://doi.org/10.18778/2450-4491.08.12
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.18778/2450-4491.08.12

Kita J., Helena Brodowska-Kubicz (15 marca 1914 – 6 marca 2003), [w:] J. Kita, Luminarze nauki polskiej w Uniwersytecie Łódzkim. Pro memoria, Łódź 2015, s. 17–20.
Google Scholar

Kolbuszewska J., (Nie)doceniana badaczka dziejów ruchu ludowego. Helena Brodowska-Kubicz (1914–2003), [w:] J. Kolbuszewska, Kobiety na naukowym Olimpie? Łódzkie adeptki Klio w latach 1945–1989, Łódź 2021, s. 111–136.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.18778/8220-673-9

Kostrzewska M., Helena Brodowska-Kubicz (1914–2003), „Rocznik Łódzki” 2003, t. L, s. 289–292.
Google Scholar

Krasnowolski A., „Żegota” – konspiracyjna Rada Pomocy Żydom w okupowanej Polsce 1942–1945, Warszawa 2007.
Google Scholar

Kunert A., Friszke A., „Żegota” Rada Pomocy Żydom 1942–1945, Warszawa 2002.
Google Scholar

Lesiakowski K., Sprawiedliwy wśród Narodów Świata – profesor Helena Brodowska-Kubicz (1914–2003), „Pamięć i Sprawiedliwość” 2021, t. XXXVIII, nr 2, s. 519–535.
Google Scholar

Marzec ‘68 w Łodzi, red. S. Nowinowski, Łódź 2010.
Google Scholar

Prekerowa T., Konspiracyjna Rada Pomocy Żydom w Warszawie 1942–1945, Warszawa 2019.
Google Scholar

Siewierski T., Marian Małowist i krąg jego uczniów. Z dziejów historiografii gospodarczej w Polsce, Warszawa 2016.
Google Scholar

Słownik biograficzny działaczy ruchu ludowego. Makieta, oprac. J. Dancygier, Warszawa 1989.
Google Scholar

Tuszyńska A., Israel is a Real Thing, [w:] A. Tuszyńska, Kilka portretów z Polską w tle. Reportaże izraelskie, Gdańsk 1993, s. 31–39.
Google Scholar

Wojas M., Słownik biograficzny żołnierzy Batalionów Chłopskich: IV Okręg, Lublin 1998.
Google Scholar

https://new.getto.pl/pl/Osoby/A/Askenazy-Janina (dostęp: 1 V 2021).
Google Scholar

https://new.getto.pl/pl/Osoby/K/Kubar-Zofia-Rubinstein (dostęp: 1 V 2021).
Google Scholar

Historia pomocy – Brodowska-Kubicz Helena / Polscy Sprawiedliwi, https://sprawiedliwi.org.pl/pl/historie-pomocy/historia-pomocy-brodowska-kubicz-helena (dostęp: 1 IX 2020).
Google Scholar

Published

2024-07-22

How to Cite

Kolbuszewska, J. (2024). Poles and the Holocaust. The Case of Professor Brodowska-Kubicz: Parallel Relations. Przegląd Nauk Historycznych Review of Historical Sciences, 23(1), 117–138. https://doi.org/10.18778/1644-857X.23.01.05

Issue

Section

Articles