Katolicki tygodnik społeczny „Ład” wobec przemian ustrojowych w Polsce w latach 1988–1993. Przyczynek do dziejów polskiej chadecji
DOI:
https://doi.org/10.18778/1644-857X.20.02.06Słowa kluczowe:
chrześcijańska demokracja, myśl polityczna, publicystyka, Stronnictwo Pracy, transformacja ustrojowa, tygodnik „Ład”Abstrakt
Artykuł przedstawia dzieje tygodnika katolickiego „Ład” oraz skupionych wokół niego środowisk chadeckich w latach 1988–1993. Prezentuje główne spory ideowe chadeków w dobie transformacji ustrojowej, przeobrażenia organizacyjne oraz ich stosunek do wydarzeń na scenie politycznej. Celem artykułu jest też wskazanie przyczyn klęski tradycyjnych partii chadeckich, które nie potrafiły utrzymać się na scenie politycznej, podobnie jak tygodnik „Ład”. Tekst dowodzi, że wynikało to zarówno z przyczyn obiektywnych, uniemożliwiających uzyskanie silnej pozycji przez partie odwołujące się do tradycji międzywojennych, ale i z powodu rozbicia ruchu chadeckiego i polskiej prawicy w ogóle oraz negatywnego odbioru społecznego rządów solidarnościowych. „Ład” i chadecy proponowali interesujące rozwiązania ustrojowe i gospodarcze, jednakże nie potrafili zająć wyraźnego stanowiska w konflikcie politycznym. Wiele ich koncepcji nie budziło zainteresowania opinii publicznej, te zaś, które miały potencjał na stanie się głośnymi, były „przechwytywane” przez inne partie. Pismo i jego środowisko pozostało zatem interesującym elementem historii polskiej myśli politycznej, jednak wobec zdeterminowania polskiej sceny politycznej przez inne kwestie nie zdołały przebić się ze swym umiarkowanym programem.
Pobrania
Bibliografia
Archiwum Akt Nowych w Warszawie, Akta Janusza Zabłockiego, sygn. 5, 8, 16.
Google Scholar
Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej w Warszawie, sygn. IPN BU 0222/417/1–2; IPN BU 0648/86/1; IPN BU 0648/97.
Google Scholar
Czas na zmiany. Rozmowa z Jarosławem Kaczyńskim, Warszawa 2014.
Google Scholar
Kaczyński J., Porozumienie przeciw monowładzy. Z dziejów PC, Poznań 2016.
Google Scholar
Karnowski M., Zaremba P., Alfabet braci Kaczyńskich, Kraków 2010.
Google Scholar
Łętowski M., Gdy lżyliśmy ustrój i godziliśmy w sojusze. Cenzura prasowa w PRL na przykładzie katolickiego tygodnika społecznego „Ład”, Lublin 2010.
Google Scholar
Łętowski M., Ostatnia dekada PRL. Zapiski dziennikarza z lat 1982–1991, Lublin 2016.
Google Scholar
Łętowski M., Pierwsza dekada wolnej Polski. Zapiski dziennikarza z lat 1992–2001, Lublin 2016.
Google Scholar
Popiel K., Od Brześcia do „Polonii”, London 1967.
Google Scholar
Zabłocki J., Chrześcijańska Demokracja w kraju i na emigracji 1947–1970, Lublin 1999.
Google Scholar
Zabłocki J., Dzienniki 1956–1965, t. I, Warszawa 2008.
Google Scholar
Zabłocki J., Dzienniki, t. II (1966–1975), Warszawa 2011.
Google Scholar
Zabłocki J., Dzienniki, t. III, cz. 1 (1976–1981), Warszawa 2013.
Google Scholar
Zabłocki J., Dzienniki, t. III, cz. 2 (1982–1986), Warszawa 2013.
Google Scholar
Zabłocki J., Odwagę łączyć z rozwagą. Polski Związek Katolicko-Społeczny w latach 1980–1983. Z dziejów katolicyzmu społecznego w PRL, Lublin 2011.
Google Scholar
„Ład” 1988–1993.
Google Scholar
Andrusiewicz A., Stronnictwo Pracy 1937–1950. Ze studiów nad dziejami najnowszymi chadecji w Polsce, Warszawa 1988.
Google Scholar
Antoszewski A., Herbut R., Jednaka W., Partie i system partyjny w Polsce. Pierwsza faza przejścia ku demokracji, Wrocław 1993.
Google Scholar
Biełaszko M., „Tygodnik Warszawski” i jego środowisko (1945–1948), „Biuletyn Instytutu Pamięci Narodowej” 2007, nr 4, s. 77–83.
Google Scholar
Bujak W., Historia Stronnictwa Pracy 1937–1946–1950, Warszawa 1988.
Google Scholar
Cenckiewicz S., „Endekoesbecja”. Dezintegracja Polskiego Związku Katolicko-Społecznego w latach 1982–1986, „Aparat Represji w Polsce Ludowej” 2007, nr 1, s. 345–352.
Google Scholar
Dudek A., Historia polityczna Polski 1989–2015, Kraków 2016.
Google Scholar
Dudek A., Reglamentowana rewolucja. Rozkład dyktatury komunistycznej w Polsce 1988–1990, Kraków 2014.
Google Scholar
Friszke A., Opozycja polityczna w PRL 1945–1980, Londyn 1994.
Google Scholar
Gajewski R., Karol Popiel 1887–1977, Suwałki 2008.
Google Scholar
Hańderek M., Unia 1940–1948. Dzieje zapomnianego ruchu ideowego, Warszawa 2019.
Google Scholar
Krawcewicz A., Polityka wschodnia w koncepcjach politycznych w III Rzeczypospolitej Polskiej. Wybrane aspekty: stosunki międzynarodowe, polityka historyczna, gospodarka i integracja europejska, Zabrze–Tarnowskie Góry 2018.
Google Scholar
Kristanova E., „Tygodnik Warszawski” (1945–1948) na tle polskiej prasy katolickiej pierwszych lat po II wojnie światowej, „Łódzkie Studia Teologiczne” 2008, t. XVII, s. 247–255.
Google Scholar
Łętocha R., „Oportet von nasci denuo”. Myśl społeczno-polityczna Jerzego Brauna, Kraków 2006.
Google Scholar
Piotrowski M., Służba idei czy serwilizm? Zygmunt Felczak i Feliks Widy-Wirski w najnowszych dziejach Polski, Lublin 1994.
Google Scholar
Przybylski H., Chrześcijańska Demokracja i Narodowa Partia Robotnicza w latach 1926–1937, Warszawa 1980.
Google Scholar
Sikorski T., Popaździernikowe nadzieje i rozczarowania. Próby konsolidacji środowiska byłych działaczy Stronnictwa Pracy przed wyborami do Sejmu w 1957 r., [w:] Wybory i referenda w PRL, red. S. Ligarski, M. Siedziako, Szczecin 2014, s. 609–630.
Google Scholar
Sikorski T., Węzeł gordyjski. Katolicy świeccy w PRL (1956–1989), Warszawa 2021.
Google Scholar
Sikorski T., Kulesza M., Niezłomni w epoce fałszywych proroków. Środowisko „Tygodnika Warszawskiego” (1945–1948), Warszawa 2013.
Google Scholar
Sikorski T., Kulesza M., Sen o Kalopei. Ewangeliczny socjalizm Kazimierza Studentowicza, Warszawa 2015.
Google Scholar
Sokół W., Partie polityczne i system partyjny w Polsce w latach 1991–2001, [w:] Współczesne partie i systemy partyjne. Zagadnienia teorii i praktyki politycznej, red. W. Sokół, M. Żmigrodzki, Lublin 2003, s. 197–270.
Google Scholar
Stradomski W., Życie zwielokrotnione. Niezwykłe dzieje Jerzego Brauna, Warszawa 2017.
Google Scholar
Strzelecka M., Między minimalizmem a maksymalizmem. Dylematy ideowe Stanisława Stommy i Janusza Zabłockiego, Toruń 2015.
Google Scholar
Wiszniewski J., Z historii prasy katolickiej w Polsce. „Tygodnik Warszawski” 1945–1948, Kraków 1998.
Google Scholar
Żaryn J., Janusz Zabłocki – chrześcijański demokrata zaangażowany w PRL (cz. 1), [w:] J. Zabłocki, Dzienniki 1956–1965, t. I, Warszawa 2008, s. 7–14.
Google Scholar
Żaryn J., Janusz Zabłocki – chrześcijański demokrata zaangażowany w PRL (cz. 2), [w:] J. Zabłocki, Dzienniki, t. II (1966–1975), Warszawa 2011, s. 7–22.
Google Scholar
Żaryn J., Janusz Zabłocki – chrześcijański demokrata zaangażowany w PRL (cz. 3), [w:] J. Zabłocki, Dzienniki, t. III, cz. 1 (1976–1981), Warszawa 2013, s. 7–14.
Google Scholar
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.