Eufemizmy jako środki wartościujące — przegląd definicji

Aleksandra Kujawiak

doi:10.18778/0208-6077.58.2.07

Autor

Aleksandra Kujawiak Uniwersytet Łódzki https://orcid.org/0000-0001-8740-3627

DOI:

https://doi.org/10.18778/0208-6077.58.2.07

Słowa kluczowe:

aksjolingwistyka, dysfemizm, eufemizm, kakofemizm, ortofemizm, X-femizm

Abstrakt

Celem artykułu jest przegląd funkcjonujących w językoznawstwie definicji eufemizmu z perspektywy aksjologicznej. Analizie poddano kryteria identyfikacji eufemizmów sformułowane m.in. przez A. Engelking (1984), A. Dąbrowską (2006), A. Krawczyk-Tyrpę (2001). Omówiono również pojęcia pokrewne, takie jak dysfemizm (kakofemizm), X-femizm i ortofemizm. Konkluzję rozważań stanowi próba odpowiedzi na dwa pytania badawcze: czy eufemizmy mogą wartościować negatywnie oraz czy pozytywne nacechowanie aksjologiczne lub neutralność stanowią cechy obligatoryjne eufemizmów.

Pobrania

Brak dostępnych danych do wyświetlenia.

Bibliografia

Allan K., Burridge K., 2006, Forbidden Words: Taboo and the Censoring of Language, Cambridge: Cambridge University Press. https://doi.org/10.1017/CBO9780511617881
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1017/CBO9780511617881

Bralczyk J., 2007, O języku polskiej propagandy politycznej lat siedemdziesiątych, w: J. Bralczyk, O języku propagandy i polityki, Warszawa: Wydawnictwo TRIO.
Google Scholar

Dąbrowska A., 1998, Słownik eufemizmów czyli w rzeczy mocno, w sposobie łagodnie, Warszawa: PWN.
Google Scholar

Dąbrowska A., 1999, Zniekształcanie obrazu rzeczywistości poprzez użycie pewnych środków językowych (eufemizm i kakofemizm), w: J. Bartmiński (red.), Językowy obraz świata, Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, s. 215–227.
Google Scholar

Dąbrowska A., 2006a, Eufemizmy współczesnego języka polskiego, Łask: Oficyna Wydawnicza LEKSEM.
Google Scholar

Dąbrowska A., 2006b, Dynamiczna jazda, kreatywna księgowość, bezstresowe zdawanie egzaminu… Eufemizacja wybranych zjawisk współczesnego życia, w: M. Marcjanik (red.), Retoryka codzienności. Zwyczaje językowe współczesnych Polaków, Warszawa: Wydawnictwo Trio.
Google Scholar

Dembska K., 2001, Eufemizm — problemy badawcze (na materiale języka rosyjskiego), „Przegląd Rusycystyczny”, z. 1, s. 69, s. 71−75.
Google Scholar

Digonnet R., 2021, Euphemysm and Hyperbole: as Figurative Language in Olfactory Domain, w: M. Brdar, G. Milić, D. Vidaković Erdeljić, R. Brdar-Szabó (red.), Figurative Thought in the Human Universe, Cambridge: Cambridge Scholars Publishing.
Google Scholar

Engelking A., 1984, Istota i ewolucja eufemizmów na przykładzie zastępczych określeń śmierci, „Przegląd Humanistyczny”, nr 4, s. 115−129.
Google Scholar

Głowiński M., 2009, Nowomowa i ciągi dalsze. Szkice dawne i nowe, Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych Universitas.
Google Scholar

Klemensiewicz Z., 1965, Higiena językowego obcowania, „Język Polski”, nr 1, s. 1−8.
Google Scholar

Krawczyk-Tyrpa A., 2001, Tabu w dialektach polskich, Bydgoszcz: Akademia Bydgoska im. Kazimierza Wielkiego.
Google Scholar

Kujawiak A., 2024, Eufemizmy i hiperbole jako środki perswazyjno-manipulacyjne (na materiale cyfrowych wersji polskich tygodników opinii), Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.18778/8331-602-4

Leinfellner E., 1971, Der Euphemismus in der politischen Sprache, Berlin: Duncker & Humblot. https://doi.org/10.3790/978-3-428-42536-5
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.3790/978-3-428-42536-5

Puzynina J., 1992, Język wartości, Warszawa: PWN.
Google Scholar

Puzynina J., 2014, Kłopoty z nazwami wartości (i wartościami), „Etnolingwistyka”, t. 26, s. 7–20. https://doi.org/10.17951/et.v26i0.169
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.17951/et.v26i0.169

Rodzoch-Malek J., 2012, W jaki sposób mówi się w polszczyźnie o homoseksualizmie i osobach homoseksualnych? Analiza leksyki na podstawie danych leksykograficznych i tekstowych, Praca doktorska dostępna w: Repozytorium UW, Warszawa, https://depotuw.ceon.pl/bitstream/handle/item/204/Doktorat-J.Rodzoch-Malek.pdf?sequence=1 (dostęp: 20.12.2020).
Google Scholar

Sławiński J. (red.), 2008, Słownik terminów literackich, Wrocław: Wydawnictwo Ossolineum.
Google Scholar

Sojda S., 2012, Kontrasty eufemistyczno-dysfemistyczne w lingwistyce słowackiej i polskiej, „Linguarum Silva”, t. 1, s. 123–134.
Google Scholar

Szymczak-Rozlach M., 2014, Eufemizmy we współczesnym języku słowackim, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Google Scholar

Truszkowski W., 1986, O eufemizmach we współczesnym języku polskim, „Rocznik Naukowo-Dydaktyczny. Prace Językoznawcze”, nr 5, z. 104, s. 129–142.
Google Scholar

Waśniewska M., 2017, Misja pokojowa czy krwawa jatka: eufemizmy i dysfemizmy w dyskursie medialnym na przykładzie relacji z wojny w Syrii w polskiej prasie, „Tekst i Dyskurs – Text und Diskurs”, nr 10, s. 83−100.
Google Scholar

Ziomek J., 2000, Retoryka opisowa, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Google Scholar