Eufemizmy jako środki wartościujące — przegląd definicji

Aleksandra Kujawiak

doi:10.18778/0208-6077.58.2.07

Authors

Aleksandra Kujawiak Uniwersytet Łódzki https://orcid.org/0000-0001-8740-3627

DOI:

https://doi.org/10.18778/0208-6077.58.2.07

Keywords:

axiolinguistics, dysphemism, euphemism, cacophemism, orthophemism, X-phemism

Abstract

The aim of this article is to review the definitions of euphemism functioning in linguistics from an axiological perspective. The criteria for identifying euphemisms formulated by A. Engelking (1984), A. Dąbrowska (2006), A. Krawczyk-Tyrpa (2001), among others, are analyzed. Related concepts such as dysphemism (cacophemism), X-femism and orthophemism are also discussed. The discussion concludes with an attempt to answer two research questions: whether euphemisms can value negatively, and whether positive axiological characterization or neutrality can be obligatory features of euphemisms.

Downloads

Download data is not yet available.

References

Allan K., Burridge K., 2006, Forbidden Words: Taboo and the Censoring of Language, Cambridge: Cambridge University Press. https://doi.org/10.1017/CBO9780511617881
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1017/CBO9780511617881

Bralczyk J., 2007, O języku polskiej propagandy politycznej lat siedemdziesiątych, w: J. Bralczyk, O języku propagandy i polityki, Warszawa: Wydawnictwo TRIO.
Google Scholar

Dąbrowska A., 1998, Słownik eufemizmów czyli w rzeczy mocno, w sposobie łagodnie, Warszawa: PWN.
Google Scholar

Dąbrowska A., 1999, Zniekształcanie obrazu rzeczywistości poprzez użycie pewnych środków językowych (eufemizm i kakofemizm), w: J. Bartmiński (red.), Językowy obraz świata, Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, s. 215–227.
Google Scholar

Dąbrowska A., 2006a, Eufemizmy współczesnego języka polskiego, Łask: Oficyna Wydawnicza LEKSEM.
Google Scholar

Dąbrowska A., 2006b, Dynamiczna jazda, kreatywna księgowość, bezstresowe zdawanie egzaminu… Eufemizacja wybranych zjawisk współczesnego życia, w: M. Marcjanik (red.), Retoryka codzienności. Zwyczaje językowe współczesnych Polaków, Warszawa: Wydawnictwo Trio.
Google Scholar

Dembska K., 2001, Eufemizm — problemy badawcze (na materiale języka rosyjskiego), „Przegląd Rusycystyczny”, z. 1, s. 69, s. 71−75.
Google Scholar

Digonnet R., 2021, Euphemysm and Hyperbole: as Figurative Language in Olfactory Domain, w: M. Brdar, G. Milić, D. Vidaković Erdeljić, R. Brdar-Szabó (red.), Figurative Thought in the Human Universe, Cambridge: Cambridge Scholars Publishing.
Google Scholar

Engelking A., 1984, Istota i ewolucja eufemizmów na przykładzie zastępczych określeń śmierci, „Przegląd Humanistyczny”, nr 4, s. 115−129.
Google Scholar

Głowiński M., 2009, Nowomowa i ciągi dalsze. Szkice dawne i nowe, Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych Universitas.
Google Scholar

Klemensiewicz Z., 1965, Higiena językowego obcowania, „Język Polski”, nr 1, s. 1−8.
Google Scholar

Krawczyk-Tyrpa A., 2001, Tabu w dialektach polskich, Bydgoszcz: Akademia Bydgoska im. Kazimierza Wielkiego.
Google Scholar

Kujawiak A., 2024, Eufemizmy i hiperbole jako środki perswazyjno-manipulacyjne (na materiale cyfrowych wersji polskich tygodników opinii), Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.18778/8331-602-4

Leinfellner E., 1971, Der Euphemismus in der politischen Sprache, Berlin: Duncker & Humblot. https://doi.org/10.3790/978-3-428-42536-5
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.3790/978-3-428-42536-5

Puzynina J., 1992, Język wartości, Warszawa: PWN.
Google Scholar

Puzynina J., 2014, Kłopoty z nazwami wartości (i wartościami), „Etnolingwistyka”, t. 26, s. 7–20. https://doi.org/10.17951/et.v26i0.169
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.17951/et.v26i0.169

Rodzoch-Malek J., 2012, W jaki sposób mówi się w polszczyźnie o homoseksualizmie i osobach homoseksualnych? Analiza leksyki na podstawie danych leksykograficznych i tekstowych, Praca doktorska dostępna w: Repozytorium UW, Warszawa, https://depotuw.ceon.pl/bitstream/handle/item/204/Doktorat-J.Rodzoch-Malek.pdf?sequence=1 (dostęp: 20.12.2020).
Google Scholar

Sławiński J. (red.), 2008, Słownik terminów literackich, Wrocław: Wydawnictwo Ossolineum.
Google Scholar

Sojda S., 2012, Kontrasty eufemistyczno-dysfemistyczne w lingwistyce słowackiej i polskiej, „Linguarum Silva”, t. 1, s. 123–134.
Google Scholar

Szymczak-Rozlach M., 2014, Eufemizmy we współczesnym języku słowackim, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Google Scholar

Truszkowski W., 1986, O eufemizmach we współczesnym języku polskim, „Rocznik Naukowo-Dydaktyczny. Prace Językoznawcze”, nr 5, z. 104, s. 129–142.
Google Scholar

Waśniewska M., 2017, Misja pokojowa czy krwawa jatka: eufemizmy i dysfemizmy w dyskursie medialnym na przykładzie relacji z wojny w Syrii w polskiej prasie, „Tekst i Dyskurs – Text und Diskurs”, nr 10, s. 83−100.
Google Scholar

Ziomek J., 2000, Retoryka opisowa, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Google Scholar