W obronie języka czy w obawie przed zmianą? Manipulacje językowe w prawicowych tekstach publicystycznych o nazwach żeńskich

Autor

DOI:

https://doi.org/10.18778/0208-6077.55.04

Słowa kluczowe:

dyskurs prasowy, erystyka, feminatywum, manipulacja językowa, nazwy żeńskie

Abstrakt

Choć nazwy żeńskie od wieków należą do zasobów leksykalnych polszczyzny, to kategoria feminatywum wciąż wzbudza sporo emocji zarówno wśród użytkowników języka polskiego, jak i w mediach. Artykuł jest analizą opublikowanych na przełomie 2019 i 2020 roku prawicowych tekstów publicystycznych dotyczących nazw żeńskich. Analiza poświęcona jest wskazaniu i omówieniu pojawiających się w tekstach manipulacji językowych oraz użytych przez ich twórców technik erystycznych. Autor zaczyna od nakreślenia statusu nazw żeńskich oraz zarysowania dziejów tej kategorii w polszczyźnie. W dalszej części osadza badania w kontekście współczesnego dyskursu publicystycznego o feminatywach oraz określa metodologię, którą będzie się posługiwał. W części analitycznej, odnosząc się do przykładów z analizowanych tekstów, kolejno wskazuje pojawiające się manipulacje językowe oraz opisuje użyte techniki erystyczne. W podsumowaniu autor sugeruje, że temat feminatywów w prawicowej prasie okazuje się tylko pretekstem do ideologicznych sporów.

Pobrania

Brak dostępnych danych do wyświetlenia.

Bibliografia

Buchała A., 2019, W obronie żeńskich końcówek, „DoRzeczy” 49, s. 60–61.
Google Scholar

Jendrzejczak M., 2020, Językowa rewolucja genderowa. Feminatywy w natarciu!, „Polonia Christiana”, https://www.pch24.pl/jezykowa-rewolucja-genderowa-feminatywy-w-natarciu-,73686,i.html (dostęp: 12.05.2020).
Google Scholar

Kłosińska K., 2009, Feminizm w języku polskim, „Polityka”, https://www.polityka.pl/tygodnikpolityka/spoleczenstwo/299523,1,feminizm-w-jezyku-polskim.read (dostęp: 11.04.2021).
Google Scholar

Miodek J., 2020, Prof. Jan Miodek o wojnie o feminatywy i umieraniu słów, rozm. przepr. K. Kaczorowska, „Polityka”, https://www.polityka.pl/tygodnikpolityka/spoleczenstwo/1942610,1,prof-jan-miodek-o-wojnie-o-feminatywy-i-umieraniu-slow.read (dostęp: 10.08.2020).
Google Scholar

Nowak B., 2019, To obalanie cywilizacji, rozm. przepr. Ł. Zboralski, „DoRzeczy” 47, s. 24–25.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.31261/SPUS.2019.24.02

Rebelińska A., 2019, Wicemarszałek Sejmu o feminatywach w polityce: posłanka to chy¬ba jakaś kanapa, „Bankier”, https://www.bankier.pl/wiadomosc/Wicemarszalek-Sejmu-o-feminatywach-w-polityce-poslanka-to-chyba-jakas-kana¬pa-7778254.html (dostęp: 25.07.2020).
Google Scholar

Warzecha Ł., 2019, Wojna o język, „DoRzeczy” 47, s. 20–23.
Google Scholar

Włodczyk P., 2012, W Internecie toczy się wojna o żeńskie końcówki zawodów, „Rzeczpospolita”, https://www.rp.pl/artykul/831122-W-Internecie-toczy-sie-wojna-o-zenskie-koncowki-zawodow.html (dostęp: 11.04.2021).
Google Scholar

Biejat, 2019: Tweet Magdaleny Biejat, https://twitter.com/MagdaBiejat/status/1188771568933101573 (dostęp: 11.04.2021).
Google Scholar

Greenpeace, 2019: Tweet Greenpeace, https://twitter.com/greenpeace_pl/status/1152857275020775425 (dostęp: 11.04.2021).
Google Scholar

Spurek, 2019: Tweet Sylwii Spurek, https://twitter.com/SylwiaSpurek/status/1168858542197104640 (dostęp: 11.04.2021).
Google Scholar

Tarczyński, 2019: Odpowiedź Dominika Tarczyńskiego na tweet Magdaleny Biejat, https://twitter.com/D_Tarczynski/status/1188926576479625222 (dostęp: 11.04.2021).
Google Scholar

Habrajska G., 2005, Nakłanianie, perswazja, manipulacja językowa, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica” 7, nr 2, s. 91–126.
Google Scholar

Hołojda K., 2013, Jak Polki postrzegają feminatywy?, w: A. Małocha-Krupa, K. Hołojda, P. Krysiak, W. Pietrzak (red.), Równościowy savoir-vivre w tekstach publicznych, Warszawa: Biuro Pełnomocnika Rządu do spraw Równego Traktowania, s. 87–92, https://www.ifp.uni.wroc.pl/data/files/pub-9470. pdf (dostęp: 26.11.2020).
Google Scholar

Karwatowska M., Szpyra-Kozłowska J., 2005, Lingwistyka płci. Ona i on w języku, Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
Google Scholar

Kochan M., 2006, Pojedynek na słowa. Techniki erystyczne w publicznych sporach, Kraków: Wydawnictwo Znak.
Google Scholar

Kochman-Haładyj B., 2010, Seksizm językowy jako jeden z mechanizmów dyskryminacji kobiet, w: G.A. Kleparski, R. Kiełtyka (red.), Podkarpackie forum filologiczne, Jarosław: Wydawnictwo Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej, s. 137–145.
Google Scholar

Krysiak P., 2013, Nazwy żeńskie w polszczyźnie współczesnej – krótka refleksja i zarys klasyfikacji, w: A. Małocha-Krupa, K. Hołojda, P. Krysiak, W. Pietrzak (red.), Równościowy savoir-vivre w tekstach publicznych, Warszawa: Biuro Pełnomocnika Rządu do spraw Równego Traktowania, s. 87–92, https://www.ifp.uni.wroc.pl/data/files/pub-9470.pdf (dostęp: 26.11.2020).
Google Scholar

Lakoff G., Johnson M., 1988, Metafory w naszym życiu, przekł. T. Krzeszowski, Warszawa: PIW.
Google Scholar

Łaziński M., 2006, O panach i paniach. Polskie rzeczowniki tytularne i ich asymetria rodzajowo-płciowa, Warszawa: PWN.
Google Scholar

Małocha-Krupa A., 2018, Feminatywum w uwikłaniach językowo-kulturowych, Wrocław: Oficyna Wydawnicza ATUT.
Google Scholar

Małocha-Krupa A. (red.), 2015, Słownik nazw żeńskich polszczyzny, Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
Google Scholar

Nowakowska M.M., 2016, Na co komu -owa (-ová/-ova/-eva), czyli o nazwiskach (i nie tylko) żeńskich w wybranych językach słowiańskich, „Rozprawy Komisji Językowej ŁTN” 62, s. 71–79.
Google Scholar

Sagan-Bielawa M., 2017, Język jako element świadomości społecznej (na przykładzie Polski po 1918 roku), „LingVaria”, nr 2, s. 211–224. https://doi.org/10.12797/LV.12.2017.24.14
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.12797/LV.12.2017.24.14

Schopenhauer A., 1983, Erystyka czyli Sztuka prowadzenia sporów, przekł. B. Konorski, Ł. Konorska, Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Google Scholar

Stanowisko Rady Języka Polskiego w sprawie żeńskich form nazw zawodów i tytułów (z 19 marca 2012), https://rjp.pan.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=1359:stanowisko-rady-jzyka-polskiego-w-sprawie-eskich-form-nazw-zawodow-i-tytuow (dostęp: 10.08.2020).
Google Scholar

Stanowisko Rady Języka Polskiego w sprawie żeńskich form nazw zawodów i tytułów (z 25 listopada 2019), https://rjp.pan.pl/index.php?option=¬com_content&view=article&id=1861:stanowisko-rjp-w-sprawie-zenskich-form-nazw-zawodow-i-tytulow&catid=98&Itemid=59 (dostęp: 10.08.2020).
Google Scholar

Szpyra-Kozłowska J., 2019, Premiera, premierka czy pani premier? Nowe feminatywy w badaniu ankietowym, „Język Polski”, z. 2, s. 22–40. http://dx.doi.org/10.31286/JP.99.2.2
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.31286/JP.99.2.2

Ustawa z dnia 24 lipca 1988 r. o zmianie ustaw – Kodeks rodzinny i opiekuńczy, Kodeks postępowania cywilnego, Prawo o aktach stanu cywilnego, ustawy o stosunku Państwa do Kościoła Katolickiego w Rzeczpospolitej Polskiej oraz niektórych innych ustaw, http://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU19981170757/T/D19980757L.pdf (dostęp: 10.04.2020).
Google Scholar

Woźniak E., 2014, Język a emancypacja, feminizm, gender, „Rozprawy Komisji Językowej ŁTN” 60, s. 295–312.
Google Scholar

Wtorkowska M., 2019, O żeńskich formach nazw zawodów, tytułów i stanowisk w języku polskim, „Slavistična revija” 67 (2), s. 223–232.
Google Scholar

Pobrania

Opublikowane

2021-12-30

Jak cytować

Jankowski, H. (2021). W obronie języka czy w obawie przed zmianą? Manipulacje językowe w prawicowych tekstach publicystycznych o nazwach żeńskich. Acta Universitatis Lodziensis. Folia Linguistica, 55, 73–87. https://doi.org/10.18778/0208-6077.55.04

Numer

Dział

Articles