Metody ekscerpcji i analizy nazw terenowych występujących w I, II i III katastrze gruntowym Galicji

Łukasz Karpecki

doi:10.18778/0208-6077.58.1.08

Authors

Łukasz Karpecki Uniwersytet Jagielloński

DOI:

https://doi.org/10.18778/0208-6077.58.1.08

Keywords:

historical microtoponymy, the toponymic landscape of villages, excerption of onymic material, Przemyskie Foothills, Nowosiółki Dydyńskie

Abstract

Proper names of places, which can serve linguistic and cultural research, are often obtained as a result of conversations conducted with the inhabitants of a given area. When examining them from a diachronic perspective, especially in the case of a larger region, it is often impossible to reach beyond the registers, lists, compilations, and maps developed in the 20th or late 19th century. In the case of the southeastern corner of Poland, the situation is exceptional because we have comprehensive sources at our disposal, the oldest of which were created at the end of the 18th century. This article presents the methods of excerption work along with encountered problems and their solutions. Criteria adopted in the selection of proper names from the predominantly narrative material are also presented, along with the preliminary results of the analysis of these onyms. Nowosiółki Dydyńskie, a village located in the Pogórze Przemyskie Foothills, served as a case study.

The preparation of the I, II, and III land registers of Galicia was intended to serve the occupier in describing the lands within the boundaries of the Austrian partition for tax purposes. Therefore, it includes a description of the boundaries of settlements with a detailed division into plots, their productivity, and owners. These materials were created successively in 1785–1789, 1819–1820, and 1844–1854. A thorough interpretation of them allows for the recognition of proper names of parts of villages, towns and small towns, arable lands, fields, meadows, pastures, hills, watercourses, and other types of places designated by specific onyms.

Downloads

Download data is not yet available.

References

Cieślikowa A., 1988, O sposobie przenoszenia apelatywów do kategorii nazw osobowych, w: K. Zierhoffer (red.), V Ogólnopolska konferencja onomastyczna, Poznań 3–5 września 1985. Księga referatów, Poznań: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza.
Google Scholar

Gołębiowska T., 1964, Nazwy terenowe orawskie, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Google Scholar

Górnowicz H., 1983, Nazwy terenowe i ich podział wewnętrzny, w: K. Rymut (red.), Geografia nazewnicza. Materiały z VII konferencji Komisji Onomastyki Słowiańskiej przy Międzynarodowym Komitecie Slawistów i II posiedzenia Komisji Onomastycznej Komitetu Językoznawstwa PAN, Mogilany, 23–25 IX 1980 r., Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Google Scholar

Jelonek T., 2018, Językowo-kulturowy obraz wsi i jej mieszkańców utrwalony w mikrotoponimach, Kraków: Instytut Języka Polskiego PAN.
Google Scholar

Kaleta Z., 2005, Teoria nazw własnych, w: E. Rzetelska-Feleszko (red.), Polskie nazwy własne. Encyklopedia, Kraków: Wydawnictwo Instytutu Języka Polskiego PAN.
Google Scholar

Koper M., 2005, Problemy z ustaleniem statusu historycznej nazwy terenowej, „Roczniki Humanistyczne” LIII(6), s. 53–59.
Google Scholar

Koper M., 2016, Kilka uwag o mikrotoponimii dawnej ziemi chełmskiej, w: A. Gałkowski, R. Gliwa (red.), Nazwy terenowe i miejscowe w przestrzeni fizycznej, Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, s. 235-244.
Google Scholar

Kuć J., 2011, Mikrotoponimy z okolic Łukowa w XIX-wiecznych aktach notarialnych, „Białostockie Archiwum Językowe” 11, s. 75–97.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.15290/baj.2011.11.06

Kuryłowicz J., 1956, La position linguistique du nom propre, „Onomastica” II(1), s. 1–14.
Google Scholar

Kwaśnicka A., 2006, Uwagi o fonetyce i fleksji gwar okolic Przemyśla, w: J. Okoniowa (red.), Studia dialektologiczne III, Kraków: Wydawnictwo LEXIS, s. 87–98.
Google Scholar

Lech-Kirstein D., 2020, Nazwa własna – nazwa pospolita – dylematy z pogranicza chrematonimii, w: A. Siwiec, I. Domaciuk-Czarny, M. Kojder (red.), Ze studiów nad nazwami własnymi. Terminologia. Teoria i metodologia badań. Zagadnienia nazwotwórstwa, Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, s. 239–250. https://doi.org/10.17951/ff.2019.37.2.143-154
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.17951/ff.2019.37.2.143-154

Lubaś W., 1963, Nazwy terenowe powiatów jasieńskiego i krośnieńskiego, cz. I, II, „Onomastica” VIII, IX, s. 195–236, 123–163.
Google Scholar

Mrózek R., 1990, System mikrotoponimiczny Śląska Cieszyńskiego XVIII wieku, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Google Scholar

Mrózek R., 2014, Interdyscyplinarne i wewnętrzne determinanty zróżnicowań badawczych onomastyki, „Onomastica” XVIII, s. 33–66.
Google Scholar

Myszka A., 2006, Toponimia powiatu strzyżowskiego, Rzeszów: Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego.
Google Scholar

Nowak D., 2021, Austriackie katastry gruntowe na terenie Galicji. Metryka Józefińska (1785–1789), Metryka Franciszkańska (1819–1820) i Stały Kataster Galicyjski (1844–1854). Studium źródłoznawcze, Krosno: Wydawnictwo Ruthenus.
Google Scholar

Olejnik M., 2014, Mikrotoponimia powiatu włodawskiego, Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
Google Scholar

Rymut K., 2003, Granica czy strefa przejściowa między nomen apellativum a nomen proprium, w: K. Rymut, Szkice onomastyczne i historycznojęzykowe, Kraków: Instytut Języka Polskiego PAN, s. 9–12.
Google Scholar

Rzetelska-Feleszko E., 2006, W świecie nazw własnych, Warszawa–Kraków: Towarzystwo Naukowe Warszawskie.
Google Scholar

Sochacka S., 1974, Polskie nazwy terenowe na XIX-wiecznych mapach katastralnych powiatu opolskiego, „Studia Śląskie”, t. 26, s. 297–315.
Google Scholar

Stoksik J., 1975, Galicyjski kataster gruntowy, jego geneza, dzieje i spuścizna aktowa, „Archeion” 63, s. 165–187.
Google Scholar

Taszycki W., 1946, Słowiańskie nazwy miejscowe: (ustalenie podziału), Warszawa: Polska Akademia Umiejętności.
Google Scholar

Zagórski Z., Grzelakowa E., 1988, Z metodologii badań nazw terenowych, w: K. Zierhoffer (red.), V Ogólnopolska Konferencja Onomastyczna, Poznań 3–5 września 1985. Księga referatów, Poznań: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, s. 275–279.
Google Scholar

Archiwum Państwowe w Przemyślu, Akta sporu Kapituły z Franciszkanami o prawo własności pastwisk i dróżek w Nowosiółkach 1864–1867, 1904–1907, zesp. 143, sygn. 131.
Google Scholar

Archiwum Państwowe w Przemyślu, Mapy Nowosiółki Dydyńskie (1852–1923), 1852, zesp. 143, sygn. 522, mapa nr 2.
Google Scholar

Centralne Historyczne Archiwum Państwowe Ukrainy we Lwowie, Drugi Kataster Gruntowy Galicji, 1819–1820, fond nr 20, Nowosiółki Dydyńskie.
Google Scholar

Centralne Historyczne Archiwum Państwowe Ukrainy we Lwowie, Pierwszy Kataster Gruntowy Galicji, 1786–1788, fond nr 19, Nowosiółki Dydyńskie.
Google Scholar