Students’ vocabulary from Galician schools at the turn of the 19th and 20th centuries (within the context of student dialects from other regions of the time)

Authors

DOI:

https://doi.org/10.18778/0208-6077.57.04

Keywords:

diachronic linguistics, history of sociolects, student sociolect (slang), lexis, 19th century, Galicia (Kingdom of Galicia and Lodomeria)

Abstract

In the article the author presented a historical student sociolect who per­formed in Galicia. He excerpted material from studies devoted to the nineteenth-century dialect of students: Przyczynki leksykalne. Tom 2. Trzy gwary uczniowskie: wielkopolska, królewiacka, galicyjska by Henryk Ułaszyn and Gwara uczniowska krakowska by Franciszek Magiera. The author presented the collected lexical material: he divided the lexis into them­atic categories, and he also discussed it in terms of nomination techniques. Moreover, the author confronted the resource of Galician lexis with notations concerning other regions (Congress Poland and Greater Poland), thus he indicated supra-local lexis. The author used studies recording the words and phraseologisms of students from the Congress Kingdom of Poland and Polonia Maior (a text by Ułaszyn, a work Gwara uczniów lubel­­skich z lat 1875–1885 by Ignacy Wolanowski and small article Przyczynek do gwary uczniow­skiej z Warszawy [bearing the initials ”J.K.”]). The author also presents the issue of the vari­ability and durability of student vocabulary; he confronted the collected material with the material recorded in studies from time after the Partitions of Poland and interwar period: O gwarze uczniowskiej by Ignacy Schreiber, Gwara uczniowska w Lublinie by Franciszek Gucwa and Przyczynki do gwary uczniowskiej w Poznaniu i Trzemesznie by Edward Klich, Piotr Ciuła and Włodzimierz Czarnecki.

Downloads

Download data is not yet available.

References

Buttler D., 1978, Rozwój semantyczny wyrazów polskich, Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
Google Scholar

Czarnecka K., 1991, Przymus i ograniczenia społeczne w użyciu języka uczniowskiego, w: J. Porayski-Pomsta (red.), Zagadnienia komunikacji językowej dzieci i młodzieży, Warszawa: Dom Wydawniczy „Elipsa”, s. 115–120.
Google Scholar

Czarnecka K., 2000, Uczniowska odmiana współczesnej polszczyzny w świadomości jej użytkowników, Poznań: Wydawnictwo WiS.
Google Scholar

Grabias S., 2003, Język w zachowaniach społecznych, Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
Google Scholar

Jakubiak K., Nawrot-Borowska M., 2020, Nauczanie domowe na ziemiach polskich doby zaborów – refleksja pedagogiczna i praktyka edukacyjna, w: M.A. Paszkowicz, K. Kochan (red.), Polityka społeczna w kontekście wychowania, edukacji i rynku pracy, Zielona Góra: Polskie Towarzystwo Ekonomiczne, s. 73–92.
Google Scholar

Kołodziejek E., 2003, Metafory socjolektalne, „Studia Językoznawcze” 2, s. 147–155.
Google Scholar

Nawrot-Borowska M., 2019, Korepetytor w nauczaniu domowym na ziemiach polskich doby zaborów, „Biuletyn Historii Wychowania” 25, s. 83–101.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.14746/bhw.2009.25.6

Ochmann D., 2019, Dziedzictwo zaborów czy uczniowska inwencja? Słownictwo uczniów z perspektywy stu lat, w: R. Przybylska, B. Batko-Tokarz, S. Przęczek-Kisielak (red.), Niepodległa wobec języka polskiego, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, s. 263–273.
Google Scholar

Pachowicz M., 2013, Leksyka socjolektalna w wybranych słownikach gwary uczniowskiej i studenckiej (XX i XXI w.), „Rozprawy Komisji Językowej ŁTN” 59, s. 189–197.
Google Scholar

Pachowicz M., 2016, (Nie)dosłowność w gwarze uczniowskiej jako językowa kreacja rzeczywistości, w: M. Odelski, A. Knapik, P. Chruszczewski, W. Chłopicki (red.), Język a Komunikacja. Tom 37: Niedosłowność w języku, Kraków: Tertium, s. 299–319.
Google Scholar

Pacuła J., 2021, „Buchnąć z futrówy”, „odpypić z ponsy”, czyli o słownictwie dotyczącym ściągania w gwarze uczniowskiej z przełomu XIX i XX wieku, „Świat Słowo” 2, s. 217–228.
Google Scholar

Pacuła J., 2022a, Gwara uczniowska z przełomu XIX i XX wieku. Ciągłość i zmiana, w: A. Paluszak-Bronka (red.), Język polski dawniej i dziś, Bydgoszcz: Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy, s. 171–188.
Google Scholar

Pacuła J., 2022b, Z historii socjolektu szkolnego – słownictwo dotyczące karania uczniów, „Świat i Słowo” 2 (39), s. 231–248.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.53052/17313317.2022.47

Trzebiatowski K., 1969, Problem powszechności nauczania w Polsce w latach 1918–1931, „Rozprawy z dziejów oświaty” 12, s. 49–87.
Google Scholar

Wieczorkiewicz B., 1932, O polski słownik gwary szkolnej, „Polonista” II, 4, s. 142–144.
Google Scholar

Wilkoń A., 2000, Typologia odmian językowych współczesnej polszczyzny, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Google Scholar

Wojtczuk K., 1998, Miejsce szkoły w pejzażu socjolingwistycznym miasta, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Linguistica” 37, s. 83–89.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.18778/0208-6077.37.10

Zgółkowa H., 1994, Grypsera w szkole. Przenikanie słownictwa środowisk przestępczych do żargonu uczniowskiego, w: H. Zgółkowa (red.), Słowa służebne. Prace ofiarowane Profesor Monice Gruchmanowej na 70-lecie Jej urodzin, Poznań: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Adama Mickiewicza, s. 41–47.
Google Scholar

Zgółkowa H., 2012, Gwara uczniowska (szkolna) w poszukiwaniu inspiracji, w: A. Markowski, R. Pawelec (red.), Oblicza polszczyzny, Warszawa: Narodowe Centrum Kultury, s. 82–90.
Google Scholar

Zgółkowa H., Czarnecka K., 1991, Słownik gwary uczniowskiej, Poznań: Kantor Wydawniczy SAWW.
Google Scholar

Published

2023-12-30

How to Cite

Pacuła, J. (2023). Students’ vocabulary from Galician schools at the turn of the 19th and 20th centuries (within the context of student dialects from other regions of the time) . Acta Universitatis Lodziensis. Folia Linguistica, 57, 59–76. https://doi.org/10.18778/0208-6077.57.04