Different but the same? – gender stereotypes in selected textbooks for teaching Polish as a foreign language (A1 and A2 levels)

Authors

DOI:

https://doi.org/10.18778/0208-6077.55.14

Keywords:

teaching Polish as a foreign language, stereotype, gender, social roles

Abstract

The article discusses the problem of functioning of stereotypes in the process of teaching the Polish language and culture as foreign language to an adult student. Thanks to the didactic materials presented during the course, learners re-construct the stereotypes of, for example, Polish, Poles, Polish woman, Polish family and social relations. The description was limited to gender stereotypes and social roles of women and men, their interests, as well as appearance and character traits. The analysis allows to claim that the stereotypical gender image in the didactic materials is present to a different extent. In the analyzed textbooks for teaching Polish as a foreign language, published at the beginning of the 21st century, the content of the stereotype of a woman and a man undergoes modifications. Young people, regardless of gender, are open to the world, they study, travel around Poland and Europe, and maintain contacts with their peers from all over the world. Women who have already finished their studies appear to be people performing professions previously considered female and male professions, similarly they perform almost all activities at home, and men are people for whom professional work is the most important.

Downloads

Download data is not yet available.

References

GDN – Machowska J., 2014, Gramatyka? Czemu nie?! Ćwiczenia gramatyczne dla poziomu A1, Kraków: Universitas.
Google Scholar

HPP – Małolepsza M., Szymkiewicz A., 2020, Hurra!!! Po polsku, Kraków: Prolog.
Google Scholar

PKPK – Stempek I., Stelmach A., Dawidek S., Szymkiewicz A., 2013, Polski krok po kroku, Kraków: Wydawnictwo GLOSSA.
Google Scholar

PNDS – Jedryka B.K., Buława M., Mijas A., 2020, Polski na dobry start, Warszawa, podręcznik dostępny online: https://udsc.gov.pl/uchodzcy-2/pomoc-socjalna/materialy-dydaktyczne-do-nauki-jezyka-polskiego/materialy-dydaktyczne-go-nauki-jezyka-polskiego/
Google Scholar

WSJP – Żmigrodzki P. (red.), 2018, Wielki słownik języka polskiego, Kraków: Instytut Języka Polskiego PAN/LIBRON, https://wsjp.pl
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.31286/JP.99.1.12

ZJPKD – Mandziej P., 2020, Z językiem polskim każdego dnia, Warszawa, dostępny online: https://udsc.gov.pl/uchodzcy-2/pomoc-socjalna/materialy-dydaktyczne-do-nauki-jezyka-polskiego/materialy-dydaktyczne-go-nauki-jezyka-polskiego/
Google Scholar

Ardill L., 2021, Covid-19 is causing a ‘shecession’, says PwC, https://www.siliconre-public.com/careers/pwc-women-in-work-index-report-covid-19-is-causing-a-shecession (dostęp: 22.05.2021).
Google Scholar

Bartmiński J., 1985, Stereotyp jako przedmiot lingwistyki, w: M. Basaj, D. Rytel (red.), Z problemów frazeologii polskiej i słowiańskiej, t. 3, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, s. 25–53.
Google Scholar

Bartmiński J., 1996, O Słowniku stereotypów i symboli ludowych, w: J. Bartmiński, S. Niebrzegowska-Bartmińska (red.), Słownik stereotypów i symboli ludowych, t. I, cz. 1, Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, s. 9–25.
Google Scholar

Bartmiński J., 1998, Podstawy lingwistycznych badań nad stereotypem – na przykładzie stereotypu «matki», w: J. Anusiewicz, J. Bartmiński (red.), Stereotyp jako przedmiot lingwistyki. Teoria, metodologia, analizy empiryczne, „Język a Kultura”, t. 12, s. 63–83.
Google Scholar

Bartmiński J., 2007, Stereotyp jako przedmiot lingwistyki, w: tenże, Stereotypy mieszkają w języku. Studium etnolingwistyczne, Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, s. 53–71.
Google Scholar

Bartmiński J., 2009, Stereotypy mieszkają w języku. Studia etnolingwistyczne, Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
Google Scholar

Bartmiński J., 2011, O stereotypach i profilowaniu słów kilka, w: A. Bujanowska, J. Szadura (red.), Stereotypy – walka z wiatrakami?, Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, s. 33–51.
Google Scholar

Bartmiński J., Panasiuk J., 2001, Stereotypy językowe, w: J. Bartmiński (red.), Współczesny język polski, Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, s. 371–395.
Google Scholar

Boguszewski R., 2014, Od końca lat osiemdziesiątych do dziś – oceny zmian w różnych wymiarach życia społecznego i politycznego w Polsce po roku 1989. Komunikat z badań CBOS, Warszawa, http://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2014/K_062_14 (dostęp: 25.05.2021).
Google Scholar

Boksa E., Kołodziejczyk J., 2019, Plotka z perspektywy interakcji językowej, „Studia Filologiczne Uniwersytetu Jana Kochanowskiego w Kielcach” 32, s. 291–305.
Google Scholar

Boryś W., 2005, Słownik etymologiczny języka polskiego, Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Google Scholar

Brzezowska M., 2014, Autostereotyp Polaków w wybranych podręcznikach do nauki języka polskiego dla cudzoziemców, „Postscriptum Polonistyczne”, nr 1 (13), s. 47–62.
Google Scholar

Buchowska N., Sękowska-Kozłowska K., 2016, Gender w podręcznikach (cz. 1), https://repozytorium.amu.edu.pl/bitstream/10593/23643/1/Gender-w-podr%C4%99cznikach.-Raport-Tom-1.pdf (dostęp: 28.01.2021).
Google Scholar

Cegiełka A., 2017, Kobieta w tradycyjnych przysłowiach i powiedzeniach polskich angielskich i polskich, w: A. Burzyńska-Kamieniecka (red.), „Język a Kultura”, t. 27, s. 235–244.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.19195/1232-9657.27.15

Chmura-Rutkowska I., Głowacka-Sobiech E., Skórzyńska I., 2015, „Niegodne historii”. O nieobecności i stereotypowych wizerunkach kobiet w świetle podręcznikowej narracji historycznej w gimnazjum, Poznań: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. A. Mickiewicza.
Google Scholar

Chmura-Rutkowska I., Duda M., Mazurek M.,. Sołtysiak-Łuczak A., 2016, Gender w podręcznikach (cz. 1), https://repozytorium.amu.edu.pl/bitstream/10593/23643/1/Gender-w-podr%C4%99cznikach.-Raport-Tom-1.pdf (dostęp: 28.01.2021).
Google Scholar

Cieślak-Wróblewska A., 2020, 7,6 proc. Bezrobocia w UE, https://www.parkiet.com/Gospodarka----Kraj/312029910-76-proc-bezrobocia-w-UE.html (dostęp: 30.01.2021).
Google Scholar

Dąbrowska A., 1998, Czy istnieje w podręcznikach języka polskiego dla cudzoziemców wyraźny obraz Polski i Polaków? (Próba znalezienia stereotypów), w: J. Anusiewicz, J. Barmiński (red.), Stereotyp jako przedmiot lingwistyki. Teoria, metodologia, analizy empiryczne, „Język a Kultura”, t. 12, s. 278–295.
Google Scholar

Długosz-Niedbalec K., 2009, Jakie wizerunki kobiet i mężczyzn są popularyzowane w podręcznikach dla cudzoziemców, „Oblicza Komunikacji”, t. 2: Ideologie w słowach i obrazach, s. 257–267.
Google Scholar

Dunaj B., 2001, Słownik współczesnego języka polskiego, t. 4, Warszawa: Reader’s Digest Przegląd.
Google Scholar

Garncarek P., 2002, Czas na czasownik, Kraków: Universitas.
Google Scholar

Garncarek P., 2009, Nie licz na liczebnik: materiały do nauczania języka polskiego jako obcego, Warszawa: Wydział Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego.
Google Scholar

Gębal P., 2006, Realia i kultura w nauczaniu języka polskiego jako obcego, w: E. Lipińska, A. Seretny (red.), Z zagadnień dydaktyki języka polskiego jako obcego, Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych Universitas, s. 205–242.
Google Scholar

Goffman E., 2005, Piętno: rozważania o zranionej tożsamości, Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Google Scholar

Góralczyk-Mowczan P., 2014, Jacy oni są? Językowy obraz polskiej rodziny oraz szata graficzna w wybranych podręcznikach do nauczania języka polskiego jako obcego, w: O. Majchrzak (red.), PLEJ_3, czyli psycholingwistyczne eksploracje językowe, Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, s. 275–293.
Google Scholar

Góralczyk-Mowczan P., 2015a, Kim oni są? Wizerunek polskiej rodziny w wybranych podręcznikach do nauczania języka polskiego jako obcego, w: M. Gaze, P. Góralczyk Mowczan (red.), Bogactwo językowe i kulturowe Europy w oczach Polaków i cudzoziemców, t. 3, Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, s. 184–194.
Google Scholar

Góralczyk-Mowczan P., 2015b, Porównanie wizerunku polskiej rodziny wyłaniającego się z wybranych podręczników do nauczania języka polskiego jako obcego ze współczesnymi polskimi realiami, w: M. Gaze, P. Góralczyk-Mowczan (red.), Bogactwo językowe i kulturowe Europy w oczach Polaków i cudzoziemców, t. 3, Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, s. 195–208.
Google Scholar

Grabias S., 2001, Język w zachowaniach społecznych, Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
Google Scholar

Hipsz N., 2014, Granice tolerancji – stosunek do wybranych grup mniejszościowych. Komunikat z badań CBOS, Warszawa, http://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2014/K_149_14 (dostęp: 2.06.2021).
Google Scholar

Jędryka B.K., Buława M., Mijas A., 2017, Polski na dobry start. Podręcznik do nauki języka polskiego jako obcego, Warszawa, https://udsc.gov.pl/uchodzcy-2/pomoc-socjalna/materialy-dydaktyczne-do-nauki-jezyka-polskiego/materialy-dydaktyczne-go-nauki-jezyka-polskiego/ (dostęp: 19.05.2021).
Google Scholar

Jędrzejko E., 1994, Kobieta w przysłowiach, aforyzmach i anegdotach polskich. Konotacje i stereotypy, w: J. Anusiewicza, K. Handke (red.), „Język a Kultura”, t. 9, s. 159–172.
Google Scholar

Kowalczyk B., Łuszczykiewicz P., Walczak K., Zdrowicka-Wawrzyniak M. (red.), 2018, Moda na gotowanie. Medialne i kulturowe wizerunki jedzenia, Kalisz: Wydawnictwo Silva Rerum.
Google Scholar

Kowalewski J., 2008, „Sześciu pijaków szukało budki z piwem”. Analiza treści kulturowych w wybranych podręcznikach do nauczania języka polskiego jako obcego, „Języki Obce w Szkole”, z. 1, s. 21–32.
Google Scholar

Królikowska S., 2011, Rola stereotypów płci w kształtowaniu postaw kobiet i mężczyzn wobec zdrowia, „Nowiny Lekarskie” 80, z. 5, s. 387–393.
Google Scholar

Macrae C.N., Stangor Ch., Hewstone M., 1999, Stereotypy i uprzedzenia, Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Google Scholar

Mandal E., 2004, Podmiotowe i interpersonalne konsekwencje stereotypów związanych z płcią, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Google Scholar

Nowakowska M.M., 2013, Polak i Polska w wybranych podręcznikach do nauki polskiego jako obcego w konfrontacji z postrzeganiem tychże przez Słoweńców, „Acta Universitatis Lodziensis. Kształcenie Polonistyczne Cudzoziemców” 20, s. 141–147.
Google Scholar

Panasiuk J., Bartmiński J., 2001, Stereotypy językowe, w: J. Bartmiński (red.), Współczesny język polski, Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, s. 371–395.
Google Scholar

Piekot T., Zarzeczny G., 2010, Inny punkt widzenia – treści kulturowe w podręcznikach oczami cudzoziemców, w: P. Garncarek, P. Kajak, A. Zieniewicz (red.), Kanon kultury w nauczaniu języka polskiego jako obcego. Materiały z Konferencji Naukowej, Warszawa: Centrum Języka Polskiego i Kultury Polskiej dla Cudzoziemców Polonicum Uniwersytetu Warszawskiego, s. 199–207.
Google Scholar

Piekot T., Żurek A., 2008, Ideologie w podręcznikach do nauczania języka polskiego jako obcego, w: I. Kamińska-Szmaj, T. Piekot, M. Poprawa (red.), Ideologie w słowach i obrazach, Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, s. 206–218.
Google Scholar

Piętkowa R., 2007, Językowy obraz świata i stereotypy a nauczanie języka obcego, w: A. Achtelik, J. Tambor (red.), Sztuka czy rzemiosło? Nauczyć Polski i polskiego, Katowice: Wydawnictwo Gnome, s. 85–105, http://www.sjikp.us.edu.pl/wp-content/uploads/2017/05/romualda_pietkowa.pdf (dostęp: 20.01.2021).
Google Scholar

Piotrowicz A., Witaszek-Samborska M., Walczak B., 2008, Obraz poznaniaka w świetle „Słownika gwary miejskiej Poznania” pod redakcją Moniki Gruchmanowej i Bogdana Walczaka, w: M. Święcicka (red.), Miasto – przestrzeń zróżnicowana językowo, kulturowo i społecznie 2, Bydgoszcz: Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego, s. 255–279.
Google Scholar

Pisarkowa K., 1976, Konotacja semantyczna nazw narodowości, „Zeszyty Prasoznawcze”, z. 1, s. 5–26.
Google Scholar

Sawicka G., 1998, Funkcje stereotypu w nominacji językowej, w: J. Anusiewicz, J. Bartmiński (red.), Stereotyp jako przedmiot lingwistyki. Teoria, metodologia, analizy empiryczne, „Język a Kultura”, t. 12, s. 146–154.
Google Scholar

Skudrzyk A., 2020, Od prorokini do marszałkini, czyli o derywacji w miarę potrzeb, „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica” 15, s. 247–254.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.24917/20831765.15.20

Sośniak Ł. SJ, 2020, Papież: obmowa jest gorszą zarazą niż koronawirus, https://www.vaticannews.va/pl/papiez/news/2020-09/papiez-franciszek-angelus-0609.html (dostęp: 1.06.2020).
Google Scholar

Stankiewicz K., Żurek A., 2010, Obraz Polki/Polaka w serii podręczników do nauczania języka polskiego jako obcego „Hurra!!! Po polsku”, w: G. Zarzycka, G. Rudziński (red.), Teksty i podteksty w nauczaniu języka polskiego jako obcego 2, Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, s. 495–506.
Google Scholar

Stanowisko Rady Języka Polskiego przy Prezydium PAN w sprawie żeńskich form nazw zawodów i tytułów (25.11.2019), https://tinyurl.com/9c73rurh (dostęp: 1.06.2021).
Google Scholar

Strzelecka A., 2011, Obraz polskiej rodziny w wybranych podręcznikach do nauki języka polskiego jako obcego, „Acta Universitatis Lodziensis. Kształcenie Polonistyczne Cudzoziemców” 18, s. 327–333.
Google Scholar

Strzelecka A., Sztabnicka E., 2012, Obraz kobiety w wybranych podręcznikach do nauczania języka polskiego jako obcego, w: A. Barska, K. Biskupska (red.), Kobieta w przestrzeni wizualnej, Opole: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego, s. 245–257.
Google Scholar

Szymczak J., Nowak M.K., 2019, Męski leń. Polak w domu robi dwa razy mniej od Polki, https://oko.press/meski-len-polak-w-domu-robi-dwa-razy-mniej-od-polki/ (dostęp: 22.05.2021).
Google Scholar

Wagner A., 2006, Plotka jako narzędzie kształtowania rzeczywistości społecznej. Afera Rywina w dyskursie prasowym, „Studia Socjologiczne”, nr 4 (183), s. 39–67.
Google Scholar

Wciórka B., 2001, Dystans społeczny czy tolerancja i otwartość? Postawy wobec wyznawców prawosławia, protestantyzmu, judaizmu i islamu. Komunikat z badań CBOS, Warszawa, http://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2001/K_080_01.PDF (dostęp: 25.05.2021).
Google Scholar

Woźniak E., 2014, Język a emancypacja, feminizm, gender, „Rozprawy Komisji Językowej ŁTN” 60, s. 295–312.
Google Scholar

Wstępne dane o sytuacji na rynku pracy w grudniu 2020 Ministerstwa Rozwoju i Technologii (8.01.2021), https://tinyurl.com/8rpyr9dy (dostęp: 30.01.2021).
Google Scholar

Zarzycka G., 2008, Stereotypy Polski i Polaków w świetle badań ankietowych przeprowadzonych w środowisku studentów zagranicznych, „Postscriptum Polonistyczne”, nr 1, s. 171–195.
Google Scholar

Żydek-Bednarczuk U., 2015, Spotkanie kultur. Komunikacja i edukacja międzykulturowa w glottodydaktyce, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Google Scholar

Published

2021-12-30

How to Cite

Rybka, M., & Wrześniewska-Pietrzak, M. (2021). Different but the same? – gender stereotypes in selected textbooks for teaching Polish as a foreign language (A1 and A2 levels). Acta Universitatis Lodziensis. Folia Linguistica, 55, 221–255. https://doi.org/10.18778/0208-6077.55.14

Issue

Section

Articles