Different but the same? – gender stereotypes in selected textbooks for teaching Polish as a foreign language (A1 and A2 levels)
DOI:
https://doi.org/10.18778/0208-6077.55.14Keywords:
teaching Polish as a foreign language, stereotype, gender, social rolesAbstract
The article discusses the problem of functioning of stereotypes in the process of teaching the Polish language and culture as foreign language to an adult student. Thanks to the didactic materials presented during the course, learners re-construct the stereotypes of, for example, Polish, Poles, Polish woman, Polish family and social relations. The description was limited to gender stereotypes and social roles of women and men, their interests, as well as appearance and character traits. The analysis allows to claim that the stereotypical gender image in the didactic materials is present to a different extent. In the analyzed textbooks for teaching Polish as a foreign language, published at the beginning of the 21st century, the content of the stereotype of a woman and a man undergoes modifications. Young people, regardless of gender, are open to the world, they study, travel around Poland and Europe, and maintain contacts with their peers from all over the world. Women who have already finished their studies appear to be people performing professions previously considered female and male professions, similarly they perform almost all activities at home, and men are people for whom professional work is the most important.
Downloads
References
GDN – Machowska J., 2014, Gramatyka? Czemu nie?! Ćwiczenia gramatyczne dla poziomu A1, Kraków: Universitas.
Google Scholar
HPP – Małolepsza M., Szymkiewicz A., 2020, Hurra!!! Po polsku, Kraków: Prolog.
Google Scholar
PKPK – Stempek I., Stelmach A., Dawidek S., Szymkiewicz A., 2013, Polski krok po kroku, Kraków: Wydawnictwo GLOSSA.
Google Scholar
PNDS – Jedryka B.K., Buława M., Mijas A., 2020, Polski na dobry start, Warszawa, podręcznik dostępny online: https://udsc.gov.pl/uchodzcy-2/pomoc-socjalna/materialy-dydaktyczne-do-nauki-jezyka-polskiego/materialy-dydaktyczne-go-nauki-jezyka-polskiego/
Google Scholar
WSJP – Żmigrodzki P. (red.), 2018, Wielki słownik języka polskiego, Kraków: Instytut Języka Polskiego PAN/LIBRON, https://wsjp.pl
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.31286/JP.99.1.12
ZJPKD – Mandziej P., 2020, Z językiem polskim każdego dnia, Warszawa, dostępny online: https://udsc.gov.pl/uchodzcy-2/pomoc-socjalna/materialy-dydaktyczne-do-nauki-jezyka-polskiego/materialy-dydaktyczne-go-nauki-jezyka-polskiego/
Google Scholar
Ardill L., 2021, Covid-19 is causing a ‘shecession’, says PwC, https://www.siliconre-public.com/careers/pwc-women-in-work-index-report-covid-19-is-causing-a-shecession (dostęp: 22.05.2021).
Google Scholar
Bartmiński J., 1985, Stereotyp jako przedmiot lingwistyki, w: M. Basaj, D. Rytel (red.), Z problemów frazeologii polskiej i słowiańskiej, t. 3, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, s. 25–53.
Google Scholar
Bartmiński J., 1996, O Słowniku stereotypów i symboli ludowych, w: J. Bartmiński, S. Niebrzegowska-Bartmińska (red.), Słownik stereotypów i symboli ludowych, t. I, cz. 1, Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, s. 9–25.
Google Scholar
Bartmiński J., 1998, Podstawy lingwistycznych badań nad stereotypem – na przykładzie stereotypu «matki», w: J. Anusiewicz, J. Bartmiński (red.), Stereotyp jako przedmiot lingwistyki. Teoria, metodologia, analizy empiryczne, „Język a Kultura”, t. 12, s. 63–83.
Google Scholar
Bartmiński J., 2007, Stereotyp jako przedmiot lingwistyki, w: tenże, Stereotypy mieszkają w języku. Studium etnolingwistyczne, Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, s. 53–71.
Google Scholar
Bartmiński J., 2009, Stereotypy mieszkają w języku. Studia etnolingwistyczne, Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
Google Scholar
Bartmiński J., 2011, O stereotypach i profilowaniu słów kilka, w: A. Bujanowska, J. Szadura (red.), Stereotypy – walka z wiatrakami?, Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, s. 33–51.
Google Scholar
Bartmiński J., Panasiuk J., 2001, Stereotypy językowe, w: J. Bartmiński (red.), Współczesny język polski, Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, s. 371–395.
Google Scholar
Boguszewski R., 2014, Od końca lat osiemdziesiątych do dziś – oceny zmian w różnych wymiarach życia społecznego i politycznego w Polsce po roku 1989. Komunikat z badań CBOS, Warszawa, http://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2014/K_062_14 (dostęp: 25.05.2021).
Google Scholar
Boksa E., Kołodziejczyk J., 2019, Plotka z perspektywy interakcji językowej, „Studia Filologiczne Uniwersytetu Jana Kochanowskiego w Kielcach” 32, s. 291–305.
Google Scholar
Boryś W., 2005, Słownik etymologiczny języka polskiego, Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Google Scholar
Brzezowska M., 2014, Autostereotyp Polaków w wybranych podręcznikach do nauki języka polskiego dla cudzoziemców, „Postscriptum Polonistyczne”, nr 1 (13), s. 47–62.
Google Scholar
Buchowska N., Sękowska-Kozłowska K., 2016, Gender w podręcznikach (cz. 1), https://repozytorium.amu.edu.pl/bitstream/10593/23643/1/Gender-w-podr%C4%99cznikach.-Raport-Tom-1.pdf (dostęp: 28.01.2021).
Google Scholar
Cegiełka A., 2017, Kobieta w tradycyjnych przysłowiach i powiedzeniach polskich angielskich i polskich, w: A. Burzyńska-Kamieniecka (red.), „Język a Kultura”, t. 27, s. 235–244.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.19195/1232-9657.27.15
Chmura-Rutkowska I., Głowacka-Sobiech E., Skórzyńska I., 2015, „Niegodne historii”. O nieobecności i stereotypowych wizerunkach kobiet w świetle podręcznikowej narracji historycznej w gimnazjum, Poznań: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. A. Mickiewicza.
Google Scholar
Chmura-Rutkowska I., Duda M., Mazurek M.,. Sołtysiak-Łuczak A., 2016, Gender w podręcznikach (cz. 1), https://repozytorium.amu.edu.pl/bitstream/10593/23643/1/Gender-w-podr%C4%99cznikach.-Raport-Tom-1.pdf (dostęp: 28.01.2021).
Google Scholar
Cieślak-Wróblewska A., 2020, 7,6 proc. Bezrobocia w UE, https://www.parkiet.com/Gospodarka----Kraj/312029910-76-proc-bezrobocia-w-UE.html (dostęp: 30.01.2021).
Google Scholar
Dąbrowska A., 1998, Czy istnieje w podręcznikach języka polskiego dla cudzoziemców wyraźny obraz Polski i Polaków? (Próba znalezienia stereotypów), w: J. Anusiewicz, J. Barmiński (red.), Stereotyp jako przedmiot lingwistyki. Teoria, metodologia, analizy empiryczne, „Język a Kultura”, t. 12, s. 278–295.
Google Scholar
Długosz-Niedbalec K., 2009, Jakie wizerunki kobiet i mężczyzn są popularyzowane w podręcznikach dla cudzoziemców, „Oblicza Komunikacji”, t. 2: Ideologie w słowach i obrazach, s. 257–267.
Google Scholar
Dunaj B., 2001, Słownik współczesnego języka polskiego, t. 4, Warszawa: Reader’s Digest Przegląd.
Google Scholar
Garncarek P., 2002, Czas na czasownik, Kraków: Universitas.
Google Scholar
Garncarek P., 2009, Nie licz na liczebnik: materiały do nauczania języka polskiego jako obcego, Warszawa: Wydział Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego.
Google Scholar
Gębal P., 2006, Realia i kultura w nauczaniu języka polskiego jako obcego, w: E. Lipińska, A. Seretny (red.), Z zagadnień dydaktyki języka polskiego jako obcego, Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych Universitas, s. 205–242.
Google Scholar
Goffman E., 2005, Piętno: rozważania o zranionej tożsamości, Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Google Scholar
Góralczyk-Mowczan P., 2014, Jacy oni są? Językowy obraz polskiej rodziny oraz szata graficzna w wybranych podręcznikach do nauczania języka polskiego jako obcego, w: O. Majchrzak (red.), PLEJ_3, czyli psycholingwistyczne eksploracje językowe, Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, s. 275–293.
Google Scholar
Góralczyk-Mowczan P., 2015a, Kim oni są? Wizerunek polskiej rodziny w wybranych podręcznikach do nauczania języka polskiego jako obcego, w: M. Gaze, P. Góralczyk Mowczan (red.), Bogactwo językowe i kulturowe Europy w oczach Polaków i cudzoziemców, t. 3, Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, s. 184–194.
Google Scholar
Góralczyk-Mowczan P., 2015b, Porównanie wizerunku polskiej rodziny wyłaniającego się z wybranych podręczników do nauczania języka polskiego jako obcego ze współczesnymi polskimi realiami, w: M. Gaze, P. Góralczyk-Mowczan (red.), Bogactwo językowe i kulturowe Europy w oczach Polaków i cudzoziemców, t. 3, Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, s. 195–208.
Google Scholar
Grabias S., 2001, Język w zachowaniach społecznych, Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
Google Scholar
Hipsz N., 2014, Granice tolerancji – stosunek do wybranych grup mniejszościowych. Komunikat z badań CBOS, Warszawa, http://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2014/K_149_14 (dostęp: 2.06.2021).
Google Scholar
Jędryka B.K., Buława M., Mijas A., 2017, Polski na dobry start. Podręcznik do nauki języka polskiego jako obcego, Warszawa, https://udsc.gov.pl/uchodzcy-2/pomoc-socjalna/materialy-dydaktyczne-do-nauki-jezyka-polskiego/materialy-dydaktyczne-go-nauki-jezyka-polskiego/ (dostęp: 19.05.2021).
Google Scholar
Jędrzejko E., 1994, Kobieta w przysłowiach, aforyzmach i anegdotach polskich. Konotacje i stereotypy, w: J. Anusiewicza, K. Handke (red.), „Język a Kultura”, t. 9, s. 159–172.
Google Scholar
Kowalczyk B., Łuszczykiewicz P., Walczak K., Zdrowicka-Wawrzyniak M. (red.), 2018, Moda na gotowanie. Medialne i kulturowe wizerunki jedzenia, Kalisz: Wydawnictwo Silva Rerum.
Google Scholar
Kowalewski J., 2008, „Sześciu pijaków szukało budki z piwem”. Analiza treści kulturowych w wybranych podręcznikach do nauczania języka polskiego jako obcego, „Języki Obce w Szkole”, z. 1, s. 21–32.
Google Scholar
Królikowska S., 2011, Rola stereotypów płci w kształtowaniu postaw kobiet i mężczyzn wobec zdrowia, „Nowiny Lekarskie” 80, z. 5, s. 387–393.
Google Scholar
Macrae C.N., Stangor Ch., Hewstone M., 1999, Stereotypy i uprzedzenia, Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Google Scholar
Mandal E., 2004, Podmiotowe i interpersonalne konsekwencje stereotypów związanych z płcią, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Google Scholar
Nowakowska M.M., 2013, Polak i Polska w wybranych podręcznikach do nauki polskiego jako obcego w konfrontacji z postrzeganiem tychże przez Słoweńców, „Acta Universitatis Lodziensis. Kształcenie Polonistyczne Cudzoziemców” 20, s. 141–147.
Google Scholar
Panasiuk J., Bartmiński J., 2001, Stereotypy językowe, w: J. Bartmiński (red.), Współczesny język polski, Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, s. 371–395.
Google Scholar
Piekot T., Zarzeczny G., 2010, Inny punkt widzenia – treści kulturowe w podręcznikach oczami cudzoziemców, w: P. Garncarek, P. Kajak, A. Zieniewicz (red.), Kanon kultury w nauczaniu języka polskiego jako obcego. Materiały z Konferencji Naukowej, Warszawa: Centrum Języka Polskiego i Kultury Polskiej dla Cudzoziemców Polonicum Uniwersytetu Warszawskiego, s. 199–207.
Google Scholar
Piekot T., Żurek A., 2008, Ideologie w podręcznikach do nauczania języka polskiego jako obcego, w: I. Kamińska-Szmaj, T. Piekot, M. Poprawa (red.), Ideologie w słowach i obrazach, Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, s. 206–218.
Google Scholar
Piętkowa R., 2007, Językowy obraz świata i stereotypy a nauczanie języka obcego, w: A. Achtelik, J. Tambor (red.), Sztuka czy rzemiosło? Nauczyć Polski i polskiego, Katowice: Wydawnictwo Gnome, s. 85–105, http://www.sjikp.us.edu.pl/wp-content/uploads/2017/05/romualda_pietkowa.pdf (dostęp: 20.01.2021).
Google Scholar
Piotrowicz A., Witaszek-Samborska M., Walczak B., 2008, Obraz poznaniaka w świetle „Słownika gwary miejskiej Poznania” pod redakcją Moniki Gruchmanowej i Bogdana Walczaka, w: M. Święcicka (red.), Miasto – przestrzeń zróżnicowana językowo, kulturowo i społecznie 2, Bydgoszcz: Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego, s. 255–279.
Google Scholar
Pisarkowa K., 1976, Konotacja semantyczna nazw narodowości, „Zeszyty Prasoznawcze”, z. 1, s. 5–26.
Google Scholar
Sawicka G., 1998, Funkcje stereotypu w nominacji językowej, w: J. Anusiewicz, J. Bartmiński (red.), Stereotyp jako przedmiot lingwistyki. Teoria, metodologia, analizy empiryczne, „Język a Kultura”, t. 12, s. 146–154.
Google Scholar
Skudrzyk A., 2020, Od prorokini do marszałkini, czyli o derywacji w miarę potrzeb, „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica” 15, s. 247–254.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.24917/20831765.15.20
Sośniak Ł. SJ, 2020, Papież: obmowa jest gorszą zarazą niż koronawirus, https://www.vaticannews.va/pl/papiez/news/2020-09/papiez-franciszek-angelus-0609.html (dostęp: 1.06.2020).
Google Scholar
Stankiewicz K., Żurek A., 2010, Obraz Polki/Polaka w serii podręczników do nauczania języka polskiego jako obcego „Hurra!!! Po polsku”, w: G. Zarzycka, G. Rudziński (red.), Teksty i podteksty w nauczaniu języka polskiego jako obcego 2, Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, s. 495–506.
Google Scholar
Stanowisko Rady Języka Polskiego przy Prezydium PAN w sprawie żeńskich form nazw zawodów i tytułów (25.11.2019), https://tinyurl.com/9c73rurh (dostęp: 1.06.2021).
Google Scholar
Strzelecka A., 2011, Obraz polskiej rodziny w wybranych podręcznikach do nauki języka polskiego jako obcego, „Acta Universitatis Lodziensis. Kształcenie Polonistyczne Cudzoziemców” 18, s. 327–333.
Google Scholar
Strzelecka A., Sztabnicka E., 2012, Obraz kobiety w wybranych podręcznikach do nauczania języka polskiego jako obcego, w: A. Barska, K. Biskupska (red.), Kobieta w przestrzeni wizualnej, Opole: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego, s. 245–257.
Google Scholar
Szymczak J., Nowak M.K., 2019, Męski leń. Polak w domu robi dwa razy mniej od Polki, https://oko.press/meski-len-polak-w-domu-robi-dwa-razy-mniej-od-polki/ (dostęp: 22.05.2021).
Google Scholar
Wagner A., 2006, Plotka jako narzędzie kształtowania rzeczywistości społecznej. Afera Rywina w dyskursie prasowym, „Studia Socjologiczne”, nr 4 (183), s. 39–67.
Google Scholar
Wciórka B., 2001, Dystans społeczny czy tolerancja i otwartość? Postawy wobec wyznawców prawosławia, protestantyzmu, judaizmu i islamu. Komunikat z badań CBOS, Warszawa, http://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2001/K_080_01.PDF (dostęp: 25.05.2021).
Google Scholar
Woźniak E., 2014, Język a emancypacja, feminizm, gender, „Rozprawy Komisji Językowej ŁTN” 60, s. 295–312.
Google Scholar
Wstępne dane o sytuacji na rynku pracy w grudniu 2020 Ministerstwa Rozwoju i Technologii (8.01.2021), https://tinyurl.com/8rpyr9dy (dostęp: 30.01.2021).
Google Scholar
Zarzycka G., 2008, Stereotypy Polski i Polaków w świetle badań ankietowych przeprowadzonych w środowisku studentów zagranicznych, „Postscriptum Polonistyczne”, nr 1, s. 171–195.
Google Scholar
Żydek-Bednarczuk U., 2015, Spotkanie kultur. Komunikacja i edukacja międzykulturowa w glottodydaktyce, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Google Scholar
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.