Who were the 16th century malarka (she-painter), murarka (she-mason) and mydlarka (she-soaper)?
DOI:
https://doi.org/10.18778/0208-6077.55.01Keywords:
history of Polish language – 16th century, historical word formation, female names (feminatives), names of the professionsAbstract
The article describes difficulties connected with interpreting 16th century names of women created out of men’s profession names. The analyzed lexical material was limited to feminine formations created with the use of the -ka suffix out of masculine names ending with -arz. Due to such a clear formal restriction, I analyzed all feminatives in this class found in SPXVI as well as additional occurrences excerpted by me, which constituted over 60% of textual usages analyzed herein. I focused on two functions of the -ka suffix creating nomina feminativa of the time – the names of wives and the “simple” feminatives, that is those in which the formant provides the formative base only with the meaning of femininity.
Over 60 lexemes were analyzed. In the first place, I examined all registered appearances of every word in Renaissance texts, with a particular emphasis of uses in non-literary sources providing authentic historical data about the people described. I confronted thus obtained information with 1) the findings of historians, demographics scholars or sociologists researching the role of women in Renaissance society and the opportunities available for women regarding taking up paid work and performing specific professions; 2) lexicographic descriptions of particular entries in SPXVI, broadening lexicographic analysis with the earlier lexis as registered in SStp and the later lexis found in source dictionary (Cn). The final stage of research involved a formal historical word formation analysis of the described feminatives and its dependencies with lexicographic descriptions of particular items.
Downloads
References
Bochnak A., 1960, Mecenat Zygmunta Starego w zakresie rzemiosła artystycznego, w: J. Szablowski (red.), „Studia do Dziejów Wawelu”, t. 2, Kraków: Ministerstwo Kultury i Sztuki. Zarząd Muzeów i Ochrony Zabytków.
Google Scholar
Bogucka M., 1998, Białogłowa w dawnej Polsce: Kobieta w społeczeństwie polskim XVI–XVIII wieku na tle porównawczym, Warszawa: Wydawnictwo TRIO.
Google Scholar
Clark A., 1919, Working Life of Women in the Seventeenth Century, London: George Routledge and Sons, Ltd.
Google Scholar
Dembska K., 2012, Tendencje rozwojowe polskich i rosyjskich nazw zawodowych kobiet na tle języka czeskiego, Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
Google Scholar
Gala S., 2002, O potrzebie badań słowotwórstwa gwarowego, w: S. Gala (red.), Dialektologia jako dziedzina językoznawstwa i przedmiot dydaktyki: Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Karolowi Dejnie, Łódź: Łódzkie Towarzystwo Naukowe, s. 147–154.
Google Scholar
Grabias S., 1981, O ekspresywności języka: Ekspresja a słowotwórstwo, Lublin: Wydawnictwo Lubelskie.
Google Scholar
Grzegorczykowa R., 1981, Zarys słowotwórstwa polskiego: Słowotwórstwo opisowe, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Google Scholar
Grzegorczykowa R., Puzynina J., 1979, Słowotwórstwo współczesnego języka polskiego: Rzeczowniki sufiksalne rodzime, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Google Scholar
Karaś M., 2017a, Formanty lingwistyczne i onomastyczne, w: M. Karaś, Ze studiów leksykologicznych i onomastycznych, wybór i oprac. J. Reichan, M. Rak, Kraków: Księgarnia Akademicka, s. 147–154, [przedruk wyd. z 1977].
Google Scholar
Karaś M., 2017b, O gwarowych formantach onomastycznych, w: M. Karaś, Ze studiów leksykologicznych i onomastycznych, wybór i oprac. J. Reichan, M. Rak, Kraków: Księgarnia Akademicka, s. 155–163, [przedruk wyd. z 1968].
Google Scholar
Karpiński A., 1990, Przekupki, kramarki, straganiarki. Zakres feminizacji drobnego handlu w miastach polskich w drugiej połowie XVI i w XVII wieku, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej” 38, nr 1–2, s. 81–91.
Google Scholar
Karpiński A., 1995, Kobieta w mieście polskim w drugiej połowie XVI i w XVII wieku, Warszawa: Instytut Historii PAN.
Google Scholar
Karwatowska M., Szpyra-Kozłowska J., 2005, Lingwistyka płci: Ona i on w języku polskim, Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
Google Scholar
King M.L., 1991, Women of the Renaissance, Chicago–London: The University of Chicago Press, [Women in Culture and Society Series].
Google Scholar
Kleszczowa K. (red.), 1996, Słowotwórstwo języka doby staropolskiej: Przegląd formacji rzeczownikowych, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Google Scholar
Kreja B., 1964, Słowotwórstwo nazw żeńskich we współczesnym języku polskim, „Język Polski” 44, z. 3, s. 129–140.
Google Scholar
Kuklo C., 1998, Kobieta samotna w społeczeństwie miejskim u schyłku Rzeczypospolitej szlacheckiej: Studium demograficzno-społeczne, Białystok: Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku.
Google Scholar
Łoś J., 1925, Gramatyka polska, cz. II: Słowotwórstwo, Lwów–Warszawa–Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Google Scholar
Małocha-Krupa A., 2018, Feminatywum w uwikłaniach językowo-kulturowych, Wrocław: Oficyna Wydawnicza ATUT – Wrocławskie Wydawnictwo Oświatowe.
Google Scholar
Marciniak-Firadza R., 2013, Nazwy osobowych wykonawców czynności w gwarach małopolsko-mazowieckiego pogranicza językowego, Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.18778/7525-841-7
Pepłowski F., 1974, Odczasownikowe nazwy wykonawców czynności w polszczyźnie XVI wieku, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk: Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk.
Google Scholar
Przybylska R., 2008, Nowe nazwy zawodów, w: Z. Cygal-Krupa (red.), Współczesna polszczyzna: Stan, perspektywy, zagrożenia, Tarnów–Kraków: Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Tarnowie – Księgarnia Akademicka, s. 71–79.
Google Scholar
Przybyszewski B., 1985, Wypisy źródłowe do dziejów Wawelu: Artyści i rzemieślnicy krakowscy w latach 1526–1535, w: A. Franaszek (red.), „Źródła do Dziejów Wawelu”, t. 11, cz. 4, Kraków: Nakł. Ministerstwa Kultury i Sztuki.
Google Scholar
Sierociuk J., 1995, W sprawie kategoryzacji semantycznej gwarowych derywatów rzeczownikowych, w: M. Białoskórska, A. Belchnerowska (red.), Synchroniczne i diachroniczne aspekty badań polszczyzny, t. 2: Materiały III Kolokwium Językoznawczego, Skrzynki 13–16 września 1993, Szczecin: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, s. 53–61.
Google Scholar
Simonton D., 2003, A History of European Women’s Work: 1700 to the Present, London–New York: Routledge.
Google Scholar
Szwejkowska H., 1961, Książka drukowana XV–XVIII w.: Zarys historyczny, Wrocław–Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Google Scholar
Wawrzykowska-Wierciochowa D., 1963, Od prządki do astronautki: Z dziejów kobiety polskiej, jej pracy i osiągnięć, Warszawa: Wydawnictwo Związkowe CRZZ.
Google Scholar
Woźniak E., 2014, Język a emancypacja, feminizm, gender, „Rozprawy Komisji Językowej ŁTN” 60, s. 295–312.
Google Scholar
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.