Konstrukcje typu niedziel dwie — przejaw analogii czy rezultat wpływu obcego?

Autor

  • Katarzyna Sicińska Uniwersytet Łódzki, Instytut Filologii Polskiej, Katedra Dialektologii Polskiej i Logopedii

DOI:

https://doi.org/10.18778/0208-6077.51.2.09

Słowa kluczowe:

składnia, liczebnik, regionalizm, kresowizm

Abstrakt

The study focuses on combining numerals dwa, trzy and cztery with nouns, in particular the constructions like niedziel dwie, where the noun — being the subject which is counted — has the form of plural genitive. Constructions like that, contemporarily treated as incorrect, occurred already in the Old Polish language and became very common in the 16th–18th centuries. In t he 19th century, t hey were rather rare, and in the 20th and 21st centuries they have been preserved only in the area of the Eastern borderland. The reason for the occurrence of such constructions was primarily the impact of the paradigm of numerals from 5 upwards. The genitive form of the noun was also to a large extent determined by the order in which the noun was pushed before the numeral. In the Eastern borderland it was also the influence of Eastern Slavic languages that contributed to the discussed phenomenon — it is also the actual reason for preservation of this construction until today in the Eastern areas.

Pobrania

Brak dostępnych danych do wyświetlenia.

Bibliografia

Basaj M., 1971, Syntaktyczne tendencje rozwojowe liczebników słowiańskich, „Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej”, t. 10.
Google Scholar

Bogusławski A., 1966, Semantyczne pojęcie liczebnika i jego morfologia w języku rosyjskim, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław.
Google Scholar

Boleski A., 1956, Słownictwo Juliusza Słowackiego (1825–1849), Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Warszawa.
Google Scholar

Breza E., 1994, Język inwentarzy wsi Szczytno, Dąbrowa i Szonowo w dawnym pow. człuchowskim z XVIII wieku, w: K. Handke (red.), Polszczyzna regionalna Pomorza. Zbiór studiów, t. 6, SOW, Warszawa.
Google Scholar

Bystroń J., 1895, O użyciu genetivu w języku polskim. Przyczynek do historycznej składni polskiej, „Rozprawy Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności”, t. 22, Kraków, https://polona.pl/item/14343/13/ [dostęp: 15 II 2017].
Google Scholar

Cechosz I., 2001, Polska gwara Oleszkowiec na Podolu. Fleksja imienna i werbalna, Wydawnictwo Naukowe DWN, Kraków.
Google Scholar

Cybulski M., 1980, Język ksiąg radzieckich i ławniczych Sandomierza z lat 1543–1767, w: W. Boryś (red.), Studia językoznawcze. Streszczenia prac doktorskich, t. 5, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław.
Google Scholar

Cybulski M., 1983, Język księgi urzędu gromadzkiego Spytkowic pod Jordanowem z lat 1612–1703, „Rozprawy Komisji Językowej Łódzkiego Towarzystwa Naukowego”, t. 29.
Google Scholar

Dejna K., 1991, Gwara Milna, [w:] tenże, Z zagadnień ewolucji oraz interferencji języ­kowej, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
Google Scholar

Hrabec S., 1955, O polskiej gwarze wsi Duliby w b. powiecie buczackim, „Rozprawy Komisji Językowej Łódzkiego Towarzystwa Naukowego”, t. 3.
Google Scholar

Jadacka H., 2006, Kultura języka polskiego. Fleksja, słowotwórstwo, składnia, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Google Scholar

Jurkowski M., 1985, Składnia liczebnika dwa (oba, obadwa) w Listach do Marysieńki Sobieskiego, „Język Polski” 65, z. 5.
Google Scholar

Kaczmarek L., 1965, O trzech regionalizmach w języku Jana Siestrzyńskiego, „Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej”, t. 5.
Google Scholar

Karaś H., 2002, Gwary polskie na Kowieńszczyźnie, Wydawnictwo „Aušra”, Warszawa.
Google Scholar

Klemensiewicz Z., 1930, Liczebnik główny w polszczyźnie literackiej. Historia formy i składni, „Prace Filologiczne”, t. 15, http://ebuw.uw.edu.pl/dlibra/publica­tion?id=104446&tab=3 [dostęp: 12 II 2017].
Google Scholar

Klemensiewicz Z., 1961, Szkic gramatycznej charakterystyki poetyckiego języka Słowackiego, w: tenże, W kręgu języka literackiego i artystycznego, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Google Scholar

Klemensiewicz Z., 1999, Historia języka polskiego, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Google Scholar

Klemensiewicz Z., Lehr-Spławiński T., Urbańczyk S., 1965, Gramatyka historyczna języka polskiego, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Google Scholar

Koniusz E., 1992, Studia nad językiem Józefa Ignacego Kraszewskiego, cz. 1: Elementy kresowe w powieściach i listach okresu wołyńskiego, Wyższa Szkoła Pedagogiczna im. Jana Kochanowskiego, Kielce.
Google Scholar

Koniusz E., 1993, Elementy kresowe w języku Listów do rodziny 1820–1863 J.I. Kraszewskiego, w: H. Bursztyńska (red.), Nad twórczością Józefa Ignacego Kraszewskiego. Studia, Wydawnictwo Naukowe Wyższej Szkoły Pedagogicznej, Kraków.
Google Scholar

Kość J., 1999, Polszczyzna południowokresowa na polsko-ukraińskim pograniczu językowym w perspektywie historycznej, Wydawnictwo Uniwersytetu im. Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin.
Google Scholar

Kuraszkiewicz W., 1932, Dialektologia. Przegląd gwar województwa lubelskiego, w: I. Czuma (red.), Monografia statystyczno-gospodarcza województwa lubelskiego, t. 1: Zagadnienia podstawowe, Drukarnia Państwowa w Lublinie, Lublin.
Google Scholar

Kuraszkiewicz W., 1938, Z przeszłości narzecza zamojskiego, „Pamiętnik Lubelski”, t. 3, red. Z. Kukulski.
Google Scholar

Kuryłowicz B.I., 2005, Język polski w szesnastowiecznych księgach miejskich Knyszyna, Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, Białystok.
Google Scholar

Kurzowa Z., 1972, Studia nad językiem filomatów i filaretów (fonetyka, fleksja, składnia), „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego”, „Prace Językoznawcze”, z. 38, Kraków.
Google Scholar

Kurzowa Z., 1985, Polszczyzna Lwowa i kresów południowo-wschodnich do 1939 roku, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Google Scholar

Lehr-Spławiński T., Kuraszkiewicz W., Sławski F., 1954, Przegląd i charakterystyka języków słowiańskich, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Google Scholar

Lindert B., 1971, Uwagi o języku rzemieślników lubelskich w latach 1550–1788, „Rozprawy Komisji Językowej Łódzkiego Towarzystwa Naukowego”, t. 17.
Google Scholar

Małecki A., 1879, Gramatyka historyczno-porównawcza języka polskiego, t. 2, Nakładem Autora, Lwów, https://archive.org/stream/gramatykahistor00mago­og#page [dostęp: 30 II 2017].
Google Scholar

Nowowiejski B., 1989, Mowa mieszkańców Sokółki w woj. białostockim, w: B. Falińska (red.), Polszczyzna północno-wschodnia. Metodologia badań językowych, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław.
Google Scholar

Pelcowa H., 2002, Mowa mieszkańców nadbużańskich wsi województwa lubelskiego w świetle związków językowych polsko-ukraińskich, w: F. Czyżewski (red.), Z dialektologii słowiańskiej, „Rozprawy Slawistyczne Uniwersytetu im. Marii Curie-Skłodowskiej”, t. 19, Lublin.
Google Scholar

Piotrowicz E., 1972, Uwagi o języku Księgi cechu kupców miasta Piotrkowa Trybunalskiego, „Rozprawy Komisji Językowej Łódzkiego Towarzystwa Naukowego”, t. 18.
Google Scholar

Pisarkowa K., 1984, Historia składni języka polskiego, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław.
Google Scholar

Sicińska K., 2013, Polszczyzna południowokresowa XVII i XVIII wieku (na podstawie epistolografii), Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
Google Scholar

Siuciak M., 2008, Kształtowanie się kategorii gramatycznej liczebnika w języku polskim, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice.
Google Scholar

Słoboda A., 2005, Składnia grupy imiennej w staropolszczyźnie. Na przykładzie wielkopolskich rot sądowych XIV i XV wieku, Wydawnictwo „Poznańskie Studia Polonistyczne”, Poznań.
Google Scholar

Smolińska B., 1983, Polszczyzna północnokresowa z przełomu XVII i XVIII w. Na podstawie rękopisów Jana Władysława Poczobuta Odlanickiego i Antoniego Kazimierza Sapiehy, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław.
Google Scholar

Sokólska U., 1999, Składnia siedemnastowiecznej polszczyzny Kresów północno-wschodnich, w: B. Nowowiejski (red.), Polszczyzna północno-wschodnia 2, Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, Białystok.
Google Scholar

Strycharska-Brzezina M., 1979, Języki mniejszości narodowych w tekstach literackich i folklorystycznych, cz. I: Południowokresowa polszczyzna Żydów, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Google Scholar

Szczepankowska I., 1999, Składnia XVIII-wiecznej polszczyzny kresowej wobec wpływów obcych (na materiale korespondencji K.S. Radziwiłła, w: B. Nowowiejski (red.), Polszczyzna północno-wschodnia 2, Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, Białystok.
Google Scholar

Szerech J., 1952, Probleme der Bildung des Zahlwortes als Redeteil in den slavischen Sprachen, Lund.
Google Scholar

Treder J., 1996, Wybrane zjawiska językowe w Inwentarzu starostwa skarszewskiego z 1628 r., w: K. Handke (red.), Polszczyzna regionalna Pomorza. Zbiór studiów, t. 7, SOW, Warszawa.
Google Scholar

Trypućko J., 1955–1957, Język Władysława Syrokomli (Ludwika Kondratowicza). Przyczynek do dziejów polskiego języka literackiego w wieku XIX, t. 1–2, Uppsala: A.-B. Lundequistska Bokhandeln.
Google Scholar

Urbańczyk S., 1962, Zarys dialektologii polskiej, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Google Scholar

Warda-Radys L., 2004, Morfologia w XVII‑wiecznych inwentarzach biskupstwa chełmińskiego, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk.
Google Scholar

Weiss-Brzezinowa M., 1965, Regionalizmy kresowe w Pamiętniku Rusieckiej, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego”, „Prace Językoznawcze”, z. 15.
Google Scholar

Wiśniewska H., 1975, Polszczyzna przemyska wieków XVII–XVIII, „Prace Językoznawcze Polskiej Akademii Nauk”, t. 78, Wrocław.
Google Scholar

Wiśniewska H., 1976, Związki poboczne zdania w XVII‑wiecznych księgach lubelskich, „Język Polski” LVI, z. 5.
Google Scholar

Wiśniewska H., 1986, Regionalizmy czy kolokwializmy (na przykładzie księgi złoczyńców z lat 1644–1647), „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Linguistica”, t. 12.
Google Scholar

Wróbel A., 1984, O niektórych właściwościach fonetycznych i fleksyjnych XVII‑i XVIII‑wiecznej polszczyzny chełmińskiej, w: H. Wiśniewska, Cz. Kosyl (red.), Polszczyzna regionalna w okresie renesansu i baroku, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław.
Google Scholar

Zaleski J., 1975, Język Aleksandra Fredry, cz. 2: Fleksja, składnia, słowotwórstwo, słownictwo, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław.
Google Scholar

Zawilska K., 2007, Polszczyzna toruńskich gazet rękopiśmiennych z XVII i XVIII wieku. Wybrane zagadnienia, Wydawnictwo „Sorus”, Toruń.
Google Scholar

Ананьева Н.Е., 1983, К вопросу о диалектной принадлежности польского говора двух сел на территории Ураинской ССР, w: J. Rieger, W. Werenicz (red.), Studia nad polszczyzną kresową, t. 2, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław.
Google Scholar

Безпалько О.П., Бойчук М.К., Жовтобрюх М.А., Самійленко С.П., Тараненко І.Й., 1957, Історична граматика української мови, Радянська школа, Київ.
Google Scholar

Жовтобрюх М.А., Кулик Б.М., 1959, Курс сучасної української літературної мови, частина 1, Радянська школа, Київ.
Google Scholar

Шерех Ю., 1951, Нарис сучасної української літературної мови, Видавництво „Молоде життя”, Мюнхен.
Google Scholar

Kresa M., Gwary wschodniego Podlasia — fonetyka, fleksja, składnia, http://www.dia­lektologia.uw.edu.pl/index.php?l1=mapa-serwisu&l2=&l3=&l4=podlasie-gwara-regionu-mwr [dostęp: 14 I 2017].
Google Scholar

Puls Polski, http://pulspolski.tv/2011/07/babcia-michalina-z-wojslawic-rapuje-w-radio-kurierze/ [dostęp: 14 I 2017].
Google Scholar

Pobrania

Opublikowane

2017-04-24

Jak cytować

Sicińska, K. (2017). Konstrukcje typu niedziel dwie — przejaw analogii czy rezultat wpływu obcego?. Acta Universitatis Lodziensis. Folia Linguistica, 51(2), 113–128. https://doi.org/10.18778/0208-6077.51.2.09

Numer

Dział

Articles