Językowe ujęcie uczuć z kręgu smutku w poemacie Anny Stanisławskiej Transakcyja albo opisanie całego życia jednej sieroty

Magdalena Hawrysz

doi:10.18778/0208-6077.55.06

Autor

Magdalena Hawrysz Uniwersytet Zielonogórski https://orcid.org/0000-0001-6049-635X

DOI:

https://doi.org/10.18778/0208-6077.55.06

Słowa kluczowe:

Anna Stanisławska, sposoby komunikowania smutku, sposoby wyrażania smutku, konceptualizacja smutku

Abstrakt

Celem opracowania jest opis sposobów komunikowania, wyrażania i konceptualizacji uczuć z kręgu smutku w siedemnastowiecznym tekście Anny Stanisławskiej Transakcyja albo opisanie całego życia jednej sieroty. Na tle standardów kulturowo-społecznych dawnej Polski utwór jest ewenementem, ponieważ stanowi pierwszą w piśmiennictwie polskim tak obszerną próbę świeckiego pisarstwa kobiecego. Pamiętnik utrwala wewnętrzne przeżycia kobiety głęboko doświadczonej przez zły los. Identyfikacja sposobów nominacji emocji z kręgu smutku, rekonstrukcja ich konceptualizacji oraz charakterystyka środków artystycznych wykorzystanych do oddania tego rodzaju uczuć pozwoliły sformułować kilka refleksji dotyczących autorskiej oryginalności oraz osadzenia w tradycji literackiej i pokrewieństwa z wzorami poznawczymi śródziemnomorskiego kręgu kulturowego.

Pobrania

Brak dostępnych danych do wyświetlenia.

Bibliografia

Anusiewicz J., 1995, Lingwistyka kulturowa. Zarys problematyki, Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
Google Scholar

Elektroniczny słownik języka polskiego XVII i XVIII wieku, https://sxvii.pl/ (dostęp: 13.10.2020).
Google Scholar

Fei A., 1936, Z poezji staropolskiej, „Pamiętnik Literacki” 4, s. 815–840, http://bazhum.muzhp.pl/media//files/Pamietnik_Literacki_czasopismo_kwartalne_poswiecone_historii_i_krytyce_literatury_polskiej-r1936-t33-n1_4-s815-840.pdf (dostęp: 13.10.2020).
Google Scholar

Hawrysz M., 2009, Znaczenie i konceptualizacja pojęcia serce w „Żałosnych trenach” Anny Stanisławskiej, w: M. Hawrysz (red.), Zielonogórskie seminaria językoznawcze 2006–2007, Zielona Góra: Uniwersytet Zielonogórski, s. 287–298.
Google Scholar

Keane B., 2013, Anna Stanisławska’s A Transaction, or an Account of the Entire Life of an Orphan Girl by Way of Plaintful Threnodies in the year 1685. The Aesop Episode. A verse translation with Introduction and Commentary, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe SUB LUPA.
Google Scholar

Kotowa I., 1934, Anna Stanisławska. Pierwsza autorka polska, „Pamiętnik Literacki” 1/4, s. 267–290, http://mbc.malopolska.pl/dlibra/publication?id=18446&tab=3 (dostęp: 13.10.2020).
Google Scholar

Kozaryn D., 1999, O konceptualizacji uczuć z grupy smutku w Żywocie Pana Jezu Krysta Baltazara Opeca (z 1522 r.), „Studia Językoznawcze. Synchroniczne i diachroniczne aspekty badań polszczyzny” 5, s. 173–184.
Google Scholar

Krótki Z., 2014, SMUTEK w historii języka polskiego, „Conversatoria Linguistica” 8, s. 37–49.
Google Scholar

Krzywy R., 2013, Pragnienie pamięci i „białogłowski koncept”. Kilka uwag o świadomości warsztatowej pierwszych polskich pamiętnikarek (Anna Zbąska, Regina Salomea Pilsztynowa), „Śląskie Studia Polonistyczne” 4 (2), s. 119–141, https://www.journals.us.edu.pl/index.php/SSP/article/view/3313 (dostęp: 13.10.2020).
Google Scholar

Krzyżanowska A., 2006, Objawy smutku utrwalone w języku (polsko-francuska analiza porównawcza), w: K. Michalewski (red.), Wyrażanie emocji, Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, s. 561–572.
Google Scholar

Krzyżanowska A., 2008, Pole semantyczne pojęcia ‘smutku’ w języku polskim i francuskim, w: R. Grzegorczykowa, K. Waszakowa (red.), Pojęcie – słowo – tekst. Z zagadnień semantyki leksykalnej, Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, s. 61–78.
Google Scholar

Krzyżanowska A., 2016, Kulturowe aspekty obrazowania uczuć (na przykładzie ‘smutku’), w: E. Komorowska, A. Szlachta (red.), Emocje w językach i kulturach świata, Szczecin: Volumina.pl Daniel Krzanowski, s. 163–179.
Google Scholar

Kuchowicz Z., 1989, Pierwsza autorka polska – Anna Stanisławska, w: idem, Żywoty niepospolitych kobiet polskiego baroku, Łódź: Wydawnictwo Towarzystwa Krzewienia Kultury Świeckiej, s. 98–113.
Google Scholar

Kusiak J., 2008, „Jedna sierota” w sarmackim świecie – autoportret Anny Stanisławskiej, w: D. Adamowicz, Y. Aisimovets, O. Taranek (red.), „Gorsza” kobieta: dyskursy, inności, samotności, szaleństwa, Wrocław: Wydawnictwo Sutoris, s. 211–221, https://books.google.pl/books/about/Gorsza_kobieta.html?id=UNJv1JGe-1vIC&printsec=frontcover&source=kp_read_button&redir_esc=y#v=onepage&q&f=false (dostęp: 13.10.2020).
Google Scholar

Linde S.B., 1807–1814, Słownik języka polskiego, t. 1–6, Warszawa: Wydawnictwo „Guttenberg Print”, http://kpbc.umk.pl/dlibra/publication?id=8173 (dostęp: 13.10.2020).
Google Scholar

Nagórko A., 2004, Co ujawnia synonimia? Wybrane problemy pragmatyki i semantyki w Dystynktywnym słowniku synonimów (DSS), w: E. Bem-Wiśniewska i J. Porayski-Pomsta (red.), Ścieżki filologii, Warszawa: Wydział Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego, s. 133–150.
Google Scholar

Nowakowska-Kempna I., 1995, Konceptualizacja uczuć w języku polskim. Prolegomena, Warszawa: Wyższa Szkoła Pedagogiczna Towarzystwa Wiedzy Powszechnej.
Google Scholar

Nowakowska-Kempna I., 2000, Konceptualizacja uczuć w języku polskim, cz. II: Data, Warszawa: Wyższa Szkoła Pedagogiczna Towarzystwa Wiedzy Powszechnej.
Google Scholar

Partyka J., 2004, „Żona wyćwiczona”. Kobieta pisząca w kulturze XVII wieku, Warszawa: Wydawnictwo IBL PAN.
Google Scholar

Stasiewicz K. (red.), 1998, Pisarki polskie epok dawnych, Olsztyn: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej.
Google Scholar

Popławska H., 1998, „Żałosne treny” Anny Stanisławskiej, w: K. Stasiewicz (red.), Pisarki polskie epok dawnych, Olsztyn: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej, s. 89–111.
Google Scholar

Rott D., 2004, Kobieta z przemalowanego portretu. Opowieść o Annie Zbąskiej ze Stanisławskich i jej Transakcyji albo Opisaniu całego życia jednej sieroty, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Google Scholar

Sharifian F., 2016, Lingwistyka kulturowa, „Etnolingwistyka” 28, s. 31–57. https://dx.doi.org/10.17951/et.2016.28.31
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.17951/et.2016.28.31

Sieradzka-Baziur B., 2015, Komunikowanie i wyrażanie emocji w tekstach średniowiecznych na podstawie Słownika pojęciowego języka staropolskiego, „Poznańskie Studia Slawistyczne” 9, s. 369–379. https://dx.doi.org/10.14746/pss.2015.9.22
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.14746/pss.2015.9.22

Słownik pojęciowy języka staropolskiego, https://spjs.ijp.pan.pl (dostęp: 13.10.2020).
Google Scholar

Stanisławska A., 1935, Transakcyja albo opisanie całego życia jednej sieroty przez żałosne treny od tejże samej pisane roku 1685, Kraków: Polska Akademia Umiejętności, https://www.wbc.poznan.pl/dlibra/show-content/publication/edition/1307?id=1307 (dostęp: 13.10.2020).
Google Scholar

Szczęsny S., 1998, Anny ze Stanisławskich Zbąskiej opowieść o sobie i mężach. Glosa do barokowej trenodii, w: K. Stasiewicz (red.), Pisarki polskie epok dawanych, Olsztyn: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej, s. 69–87.
Google Scholar

Targosz K., 1997, Sawantki w Polsce XVII w. Aspiracje intelektualne kobiet ze środowisk dworskich, Warszawa: Retro-Art.
Google Scholar

Wierzbicka A., 1968, Miejsce problematyki ekspresji w teorii semantycznej, „Pamiętnik Literacki” 59, z. 4, s. 97–119.
Google Scholar

Wiśniewska H., 2003, Świat płci żeńskiej baroku zaklęty w słowach, Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
Google Scholar

Wiśniewska H., 2013, Milczenie i pisanie małopolskich pań w wiekach XVI–XVIII, Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
Google Scholar